Merkez Bankası her gün dolar satmaya başladı. Neden satıyor? Piyasada dolar bollaşsın. Dolar bulamayan kalmasın. Talep karşılandığı için de doların fiyatı gerilesin. Örneğin 2.00 TL’nin altına insin.
Ne var ki Merkez Bankası sattıkça, piyasaya çıkan dolarlar buhar oluyor.
Nereye gidiyor bu dolarlar? Merkez Bankası Başkanı yılsonuna kadar 3 milyar dolar satacaklarını açıkladığı gün, dolar daha ucuz değil mi idi?
Kim alıyor piyasaya çıkan dolarları da, dolarlar buhar oluyor? Merkez Bankası Başkanı uzun süredir parasal sıkılaştırma ile dolar satın alabileceklerin Türk Lirası bulmalarını zorlaştırıyor. Buna rağmen dolar satın alanlar Türk Lirası’nı nasıl buluyor?
Merkez Bankası beklenenin üzerinde dolar satışına devam ettiği halde, dolar fiyatı neden dün 2.10 TL’yi buldu? Merkez Bankası acaba yanlış bir politika mı izliyor? Boş yere mi dolar satıyor? Dolar satış uygulamasında bir hata mı var?
Değerleme hatası olabilir mi?
Bu noktada bir değerleme yapmak zorundayız.
- Belki piyasanın döviz talebi Merkez Bankası’nın üzerinde. Belki Merkez Bankası’nın ocak ayı sonuna kadar açıkladığı ”3+3 milyar dolar, toplam 6 milyar dolar” büyüklüğündeki satış yeterli görünmedi. Belki bu konuda Merkez Bankası yanıldı.
- Belki de, Merkez Bankası satışı, dolar fiyatını 2.00 TL’nin altına çekmek için değil de, dolar fiyatının başını alıp gitmesini önlemek için yapıyor.
Bugünlerde en tehlikeli gelişme, ekonomiye yön verme durumunda olan hükümet üyelerinin hatalı ve zararlı söylemleri sürdürmeleri ve de her olumsuz gelişmede olduğu gibi dolar fiyatındaki artışı da “Faiz lobisine, dış güçlere, hükümetin ve ülkenin başarısını hazmedemeyenlerin oyununa” bağlamalarıdır.
Döviz, faiz yükselsin! Kim ister?
Dolar fiyatındaki yükselmeden sadece ve sadece bütün varlığını dolara bağlayan, başkaca Türk Lirası olarak hiçbir varlığı olmayan, fiyatların artışından hiç mi hiç etkilenmeyenler yararlanır.
- Türkiye’ye dolar 1.85 TL iken dolar getirerek TL’sına çevirerek hisse senedi, bono satın alanlar, bundan sonra Türkiye’ye dolar getirecekler dolar fiyatının artmasını istemezler. Çünkü zarar ederler.
- Bankaların büyük ölçüde dış borçları var. Özel sektördeki şirketlerin büyük ölçüde döviz borçları var. Bunlar dolar fiyatının artmasını istemezler.
- Döviz kıtlığına bağlı olarak faiz yükseldiğinde devletten bono satın alanlar, borsada yatırımı olanlar, özellikle yabancı yatırımcılar ve bankalar zarar eder. Faiz yükseldikçe zararları artar. Bu nedenle faizin yükselmesini istemezler.
Ayda 18 milyar dolar şart
Dolar, arz talebi karşılayamadığı için, faizler dolaylı olarak döviz kıtlığının sonucu olarak yükseliyor.
- Bugüne kadar cari açığı umursamadık. Ekonominin büyümesini el parası ile sağladık. Sonuç olarak dış borçlar büyüdü. İktisatçı Alaattin Aktaş Hazine’nin rakamlarını kullanarak hesapladı. 2014 yılında mevcut dış borçların vadesi gelen taksitleri ve faiz için toplam 165 milyar dolar ödeyeceğiz.
- Üretemiyoruz, ürettiklerimizi ihraç edemiyoruz. Bu nedenle 2014 yılında olağan döviz gelir ve gideri arasında en az 55 milyar dolar açık (cari açık) oluşacak.
- Bu iki kalem döviz yükümlülüğü aylık ortalama olarak 18 milyar dolar bulmamızı gerektiriyor.
İşte bu hesapları bilenler, görenler ellerinde döviz var ise, fiyatı artacak diyerek döviz satmıyor. Borcu olanlar, ihtiyacı olanlar döviz fiyatı daha da artmadan alma telaşında.
İşte bu nedenle Merkez Bankası’nın sattığı dolarlar anında eriyor. Yetmiyor.