Sabah evden çıktım. Baktım ki, Yeniköy İskelesi'ne giden sokağın başında Rasim Gürsu tezgahını kurmuş. Kilosu 8 milyon liradan taze fındık satıyor. Her yıl Rasim'in tezgahında taze fındığı görünce, (1) yazın bitmekte olduğunu anlar, (2) fındık kavgasının bekleyişi içine girerim...
Fındık, yaklaşık 300 bin aileyi besleyen bir ürün. Dünyada her yıl 850 bin ton kabuklu (400 bin ton iç) fındık üretiliyor. Bunun 625 bin tonu (yaklaşık 300 bin ton iç fındık) Türkiye'den çıkıyor. İtalya 105 bin ton, ABD 45 bin ton, İspanya 75 bin ton dolayında kabuklu fındık yetiştiriyor.
Biz 300 bin ton dolayındaki iç fındığın sadece 25 bin tonunu içeride tüketebiliyoruz. 200 - 250 bin tonunu ihraç ediyoruz. Her yıl yaklaşık 25 - 40 bin ton fındık da Fiskobirlik depolarında kalıyor.
Fındıkta destekleme fiyatı uygulaması sona erdi. Fiskobirlik hükümetin sağlayabildiği kredi ile sınırlı miktarda ve hükümetin açıkladığı fiyattan alım yapıyor. Bu fiyat bir ölçüde tüccarın alım fiyatını da belirliyor. Ama tüccarın açıklanan fiyattan satın alma zorunluğu yok. Dünyada iç fındık talebi en fazla 250 - 300 bin ton. Fındık çikolata sanayiinde kullanılıyor. Ancak alternatifleri bol. Örneğin badem, fındığın yarı fiyatına satılıyor. Bu nedenle pazar payımızın yüzde 85 olmasına rağmen, fiyatı istediğimiz gibi belirleme imkânına sahip değiliz. Açık anlatımıyla iç fiyatı, ihraç fiyatı belirliyor.
Bu yıl fındık piyasaya çıkmadan fiyat tartışması başladı. Fiyat tartışmasının ardında Tayyip Erdoğan'ın sözü yatıyor.
Ecevit geçen yıl fındığa 1 milyon 615 bin lira fiyat vermişti. Tayyip Erdoğan, seçim meydanlarında fındık fiyatının 2 milyon lira olması gerektiğini iddia etti. İktidara gelince de 2 milyona çıkartmaya çalıştı. Ancak fındığın büyük bölümü üreticinin elinden çıkmıştı. Fiyatı yükseltemedi.
Bunun üzerine üreticiye doğrudan gelir desteği formülü ile para verilmesi kararı alındı. Daha önce dönüm başına 13 milyon liraalan fındık üreticisine, 25 milyon lira ek ödeme yapıldı. Faturası 90 trilyon liraya ulaştı. Fiskobirlik'e görev verildi. Üreticinin tüccara satamadığı 48 bin ton fındık Fiskobirlik tarafından satın alındı.
Bu yılın fındığı piyasaya çıkmadan Fiskobirlik topladığı fındıkları 1 milyon 615 bin lira ile 1 milyon 800 bin liradan satmaya teşebbüs etti. Üretici bu satışların yeni ürün fiyatını aşağıya çekeceğinden korktuğu için satışın durdurulmasını istedi.
Üreticinin yeni ürün için fiyat bekleyişi 3 milyon lira... Maliyetin 2 milyon 750 bin lira olduğunu söylüyor. Tüccar ise 3 milyon liraya alınacak fındığın ihracının imkansız olduğunu iddia ediyor. Seçim öncesi miting meydanlarındaki vaatleri nedeniyle Başbakan Recep Tayyip Erdoğan "güç" durumda... Fındık fiyatını yüksek tutabilmek için Fiskobirlik'e fon bulmaya bağlı. Bütçe buna imkan, IMF ise izin vermiyor... Bakalım neler olacak?