Yılın ikinci yarısına ait milli gelir rakamları, ekonomideki istikrarsızlığı sergiliyor.
Ya rakamlar yanlış ya da bizim ekonomideki iniş ve çıkışlar çok sert. Eğer rakamlar doğru ise bu ekonomide “hayat çok zor” demektir. Hem tüketici hem üretici için.
Milli gelir rakamları belli bir dönemde ülkede üretilen mal ve hizmetlerin parasal (katma) değerini gösterir.
Ülkede üretilen mal ve hizmetler ölçüsünde gelir yaratılır. Sonra da bu gelir harcanır.
Dönemler (üçer aylık, altışar aylık ve yıllık dönemler) bir önceki dönemlerle karşılaştırılarak, gelirlerin ve harcamaların nasıl arttığı veya eksildiği belirlenir.
2008 yılının ilk 3 aylık döneminde milli gelir (GSYİH) yüzde 6.7 oranında artmıştı. 2007 yılının 3’er aylık dört döneminde sırasıyla 6.1-4.1-3.3 ve 3.6’lık büyüme rakamlarından sonra gerçekleşen bu 6.7’lik büyüme oranı, ekonomide büyümenin tekrar hızlanmaya başladığının göstergesi olarak kabul edilmişti.
Büyüme durdu
Geliniz görünüz ki, 2008 yılının 2’nci 3 aylık döneminde büyüme 1.9 oranında gerçekleşti. Bu ise çok düşük bir büyüme oranıdır.
İlk 3 ayda yüzde 6.7 olan büyümenin (üretim ve gelir artışının) 2’nci 3 ayda pat diyerek yüzde 1.9 oranına düşmesi “istikrarsızlığın” büyüklüğünü ortaya koyuyor.
Bizim ekonomimizde büyümeyi büyük ölçüde imalat sanayiinin üretimi belirler. İmalat sanayiinde üretim artışı birinci 3 aylık dönemde yüzde 7 oranında iken 2’nci 3 ayda 2.5’e düştü. İkinci üç ayda tarım gelirinde yüzde 3.5 oranında gerileme belirlendi. İnşaattaki büyüme önceki 3 aylık dönemde yüzde 3.1 iken, son 3 aylık dönemde yüzde 0.9 oldu.
Toptan ve perakende ticarette büyüme yüzde 9.1’den yüzde 3.3’e, ulaştırma ve haberleşmede yüzde 7.8’den yüzde 3.2’ye düştü.
Ve de sonuç olarak 2’nci 3 aylık dönemde milli gelir artışı yüzde 1.9 olarak gerçekleşti.
Harcamalar da düştü
Gelir artışı düşük çıkınca, bunun sonucu olarak harcamalar da geriledi.
İlk 3 aylık dönemde yerleşik hane halkının tüketim harcamaları yüzde 7.6 oranında artmışken, 2’nci 3 ayda artış yüzde 2.8’e düştü. (Hane halkının tüketim artış hızında gerileme var ama, dikkat buyurulursa, artışın, yüzde 1.9 olan 2’nci 3 aylık dönemdeki milli gelir artışının üzerinde olduğu görülür.)
Yatırımlarda da büyük gerileme var. Birinci 3 aylık dönemde yüzde 11.9 artan toplam yatırım harcamaları 2’nci 3 ayda yüzde 1.5 geriledi.
Özel sektörün birinci 3 aylık dönemde yüzde 14.1 artan yatırımlar 2’nci 3 aylık dönemde yüzde 0.6 oranında arttı. Makine ve teçhizat yatırımlarındaki yüzde 18.1’lik artış, yüzde 2.7’lik gerilemeye (eksiye) dönüştü.
Bizim özlemimiz istikrar içinde büyümedir. Sürdürülebilir bir büyüme kanalına girebilmektir. Ama görülüyor ki, ”Bir iniyor kayık, bir çıkıyor kayık...” Dalgalar içinde boğuşan üretici de tüketici de şaşkına dönüyor.
Her ülkede ekonomide dalgalanmalar olur. Fakat bizim ekonomimizdeki dalgaların büyüklüğü başka ülkelerde rastlanmayacak ölçüye ulaştı.