Olayların içinden İngiliz dilinde "hedge" kelimesi, ekonomik ilişkilerde tedbir almak, risk yönetmek anlamında kullanılır. Döviz ile borçlanan bir işadamına döviz kuru riskine karşı kendisini koruması için, kullandığı döviz kadar ihracat yaparak, döviz borcunu-alacağını dengelemesi, döviz riskini "hedge" etmesi tavsiye olunur.Hedge Fon'lar da, büyük ölçekli parasal kaynakları, riskli ve risksiz yatırımlar arasında dengeli olarak dağıtarak, yüksek getiri sağlamayı amaçlayan fonlar olarak ortaya çıkmıştır.Fakat bu fonlar zamanla, büyük parasal kaynakları (kurallarla bağlı olmadan) yüksek getirisi olan yatırımlara (dolayısıyla da yüksek riske) yönlendirmeye başlamıştır.Günümüzde, finansal piyasalar ve bu piyasalarda aracılık yapan kuruluşlar değişik ölçülerde kurallara bağlıdırlar. Şeffaftırlar. Denetim görürler. Dünya piyasalarındaki dalgalanmanın ardında "Hedge Fon"lar var. Bu nedenle bugünlerde sık sık "Hedge Fon"lardan söz ediliyor. Acaba nedir bu "Hedge Fon"lar? Hedge Fon'ların özelliği "şeffaf olmamaları" ve kural tanımamalarıdır. Bu nedenle finansal piyasalarda bunlara "Köpekbalıkları" denilir. (Soros'un fonlarını da uluslararası piyasalar "Hedge Fon" olarak değerlendirir.)Hedge Fon'ların kuraldışı çalışmaları ve şeffaf olmamaları bunları yönetenlere, gerçek varlıklarının çok üzerinde alım satım yapma, sınırsız borçlanma ve riske girme imkânı verir.Kural tanımamaları nedeniyle bu fonlar hem spekülasyon hem de manipülasyon yaparlar.Spekülasyon ileriyi görmektir. İleride olacakları tahmin ederek risk almaktır. Manipülasyon ise ileride olacaklara yön vermektir. İleride olacakları, menfaat sağlamak için zorla değiştirmektir. Manipülasyon "gayri ahlakidir". Yasal değildir.Hedge Fon'ları yöneten büyük oyuncuların, geleceği şansa bırakmamak için spekülasyonun yanında manipülasyona da ağırlık verdikleri görülür. Bunlar kural tanımıyor Dünyada sınır tanımadan gezinen paranın 2005 yılında 6.4 trilyon dolar dolayında olduğu, bu paranın da 1.4 trilyon dolarlık kısmının Hedge Fon'lar tarafından yönlendirildiği tahmin ediliyor.Hedge Fon'ları yönlendirenler genelde büyük piyasalarda riske giriyor. Küçük piyasalarda riske girdiklerinde para kazansalar da göze batıyorlar. Para kazanmaları da genelde vurkaç şeklinde oluyor. (Asya ve Rusya krizlerini hatırlayınız.)ABD'de, konut balonu sönmeye başlayınca, konut sektöründeki riskli (yüksek getirili) kredilere dolaylı olarak para bağlayan bazı Hedge Fon'lar sarsıntı geçirdi. Bu sarsıntı devam edince, bu fonları gözleyen, bu fonlara göre pozisyon almaya çalışan yatırımcılar, riskli kâğıtlardan ve riskli yatırımlardan daha güvenli yatırımlara yöneldi. İşte bu hareket önce ABD ve daha sonra dünya piyasalarında dalgalanmaya neden oldu.Bizim piyasalarımız da bu küresel hareketten etkileniyor. Bizim yapabileceğimiz bir şey yok. Düzeltme: Dün bu köşede yayımlanan bütçe tablosunda yer alan 2006-2007 yıllarının ilk 6 aylık bütçe rakamları arasındaki değişim yüzde değil, milyar YTL'dir. Değişim sütununun başlığı yanlış yazılmıştır. guras@milliyet.com.tr Çok büyüdüler