"Porgy ile Bess" İstanbul'da

İstanbul'da Atatürk Kültür Merkezi'nin büyük sahnesinin önüne on iskemle dizmişler. On iskemlede on opera sanatçısı oturuyor. Onların arkasında İngiliz bir orkestra şefi. Şeften sonra sıra sıra dizilmiş sandalyelerde 16 birinci, 16 ikinci keman, 8 viola, 6 violensel, 6 kontrbas, 2 arp, 6 flüt, 4 obua, 5 klarnet, 4 fagot, 5 korno, 4 trompet, 5 trombon, 2 tuba, 4 vurma saz, 1 çelestadan oluşan İstanbul Devlet Opera ve Balesi Orkestrası'nın toplam 94 müzisyeninin "kısm - ı azamı" yer alıyor. Sahnenin en gerisine ise 24 soprano, 20 alto, 18 tenor, 14 bariton ve 16 bas sanatçıdan oluşan 92 kişilik İstanbul Devlet Opera ve Balesi'nin korosu sıralanmış.
İstanbullulara ünlü sanatçı Gershwin'in "Porgy ile Bess" operasını "dinleti" olarak sunuyorlar.
Gershwin kimdir, "Porgy ile Bess" operası, ne menem bir operadır, opera "dinletisi" nedir, İstanbul Devlet Opera ve Balesi ne yapar sayın okuyucularıma sırasıyla anlatacağım.
George Gershwin, Amerika'nın ünlü bestecilerindendir. 1898 yılında doğdu, 1937 yılında 38 yaşını tamamlayamadan öldü. Müzikal komedileri yanında orkestra suitleri, piyano konçertoları, caz prelüdleri besteledi. Ölümünden sonra filme alınan "Rhapsody in Blue" (1945) ve "An American in Paris" (1951) isimli müzikalleri nedeniyle ülkemizde de tanınır. "Porgy ile Bess" Gershwin'in bestelediği bir "zenci halk operası"dır. Konusu DuBose Heyward'ın Porgy isimli romanından alındı. Fakir zenciler arasındaki günlük olayları işler. Aşk, ihanet, cinayet hepsi bir aradadır. İlk defa 30 Eylül 1935 yılında Boston'da sahnelendi. Şarkılar zenci kadın ve erkek şarkıcılar için bestelendiğinden ve de müzik zenci müziği ile caz ağırlıklı olduğundan, beyaz sanatçıların oynaması güç bir operadır. Gershwin'in bu operanın sadece zenci sanatçılar tarafından oynanmasını vasiyet ettiği rivayeti vardır.
Ama, bundan 33 yıl önce Devlet Opera ve Balesi tarafından Ankara'da Porgy ile Bess, Türk opera sanatçıları tarafından sahnelendi. Oyunu Necil Kazım Akses ve Ulvi Cemal Erkin Türkçeleştirdi. Aydın Gün sahneye koydu. Porgy'de Mete Uğur, Bess'de Azra Gün, Sporting Life'ta Cemil Sökmen, Maria'da Nuran Avcı, Crown'da Seyit Ahmet Yıldız sahne aldı. Oyun iki mevsim kapalı gişe oynadı.
İstanbul Devlet Opera Balesi ise, 2001 mevsimi programına Porgy ile Bess'i "dinleti" olarak koydu. Dinletide sanatçılar operayı oynamıyor. Sıraları geldikçe, oturdukları iskemleden ayağa kalkarak ve önlerindeki nota defterine bakarak kendi bölümlerini "İngilizce" olarak seslendiriyor.
Orkestrayı misafir şef Hilary Griffiths yönetiyor. İngiltere'de doğan Griffiths, Oxford'da matematik dalında onur derecesi aldıktan sonra müziğe başlayan bir sanatçı.
İstanbul'daki dinletide Porgy'i Suat Arıkan, Bess'i Payam Koryak, Crown'u Kevork Tavityan, Sporting Life'ı Efe Kışlalı ve Maria'yı Lynn T. Çağlar seslendiriyor. Zenci gırtlağına göre bestelenmiş şarkıları, İngilizce olarak ve de yaşayarak dinleti halinde sunmanın zorluğu ortada. Sporting Life'ta Efe Kışlalı, 8 Şubat 2001 tarihindeki ilk dinletinin yıldızı idi. Sedat Öztoprak yönetiminde İstanbul Devlet Opera ve Balesi bu dinletiyi programda tutarken, önümüzdeki günlerde Yarasa'yı sahneleyecek.