Alışveriş merkezlerinde ekim ayında harcanan para (cari fiyat ile) geçen yılın aynı ayına göre yüzde 24 artmış.
İstanbul’da alışveriş merkezlerinde harcanan para geçen yılın aynı ayına göre yüzde 25 artarken, Anadolu’da alışveriş merkezlerinde harcanan paradaki artış yüzde 19 olarak gerçekleşmiş.
Başında Hakan Kodal’ın bulunduğu Alışveriş Merkezleri Yatırımcıları Derneği (AVMD), Türkiye’nin her yanına dağılan alışveriş merkezlerinde olan biteni devamlı araştırıyor. Aylık raporlar yayınlıyor. Bu bilgiler derneğin aylık raporunda verilen bilgiler. Ancak bunlar yılın tümündeki gelişmeleri göstermiyor. 2009 Ekim ayı ile 2010 Ekim ayı arasındaki değişimi sergiliyor.
Bir de Alışveriş Merkezleri ve Perakendeciler Derneği (AMPD) var. Mehmet Nane’nin başkanlık ettiği bu dernek de perakendeciler kesimindeki gelişmeleri izliyor, aylık raporlar hazırlıyor. AMPD’nin göstergelerinin kapsam alanı daha geniş. Alışveriş merkezleri dışındaki organize perakende sektöründe olan bitenleri de kapsıyor. Perakende sektöründeki yıllık, aylık ve güncel gelişmeleri yansıtıyor.
Fiş başı ciro azalıyor
AMPD’nin belirlemelerine göre enflasyondan arındırılmış (sabit ) fiyatlarla ekim ayından geriye son 12 aylık dönemde toplam perakende sektörü ciro artışı yüzde 8 oranında. Yıllık ciro artışı gıdada yüzde 3, gıda dışı harcamalarda yüzde 18 oranında. Hazır giyim cirosu yüzde 31 oranında artış gösteriyor.
Harcamadaki değişim ile fiş sayısındaki değişimim karşılaştırılması, alış verişe çıkanların daha az mı daha çok mu mal aldıklarını gösterir.
Gıda’da ekimden geriye 12 ayda ciro artışı yüzde 3 iken fiş sayısı artışı yüzde 11 olduğuna göre insanlar her seferinde daha az gıda maddesi alıyor.
Gıda dışı harcamalarda yıllık artış yüzde 18, fiş sayısı artışı yüzde 22 olduğuna göre, gıda dışı harcamalarda da her seferinde daha az mal satın alınıyor.
Devamlı alışveriş merkezi inşa ediliyor. Alışveriş merkezleri dışında marketler açılıyor. AMPD’nin tespitlerine göre ekim ayından geriye son bir yılda mağaza sayısı artışı yüzde 10, metrekare satış alanı artışı yüzde 15 olmuş. Mağaza sayısı artınca perakende ticarete tahsis edilen metrekare alan büyüyor. Metrekare alan büyürken ciro aynı oranda büyümez ise metrekare başına düşen ciro rakamı azalıyor.
Dükkân artıyor, iş aynı
Ekim ayından geriye toplam perakende cirosu yüzde 8 oranında artarken, metrekare başına ciro genelde yüzde 5 oranında artmış. Gıda işi yapmak için o kadar çok mağaza açılmış ki, metrekare başı ciro yüzde 3 gerilemiş.
Açıkça görülüyor ki, perakende sektöründe talebi aşan bir büyüme var. Açılan her alışveriş merkezinin, açılan her mağazanın iş yapması imkânsız. Tersine, açılan her alışveriş merkezi ve mağaza mevcut pastadan pay almaya çalışıyor.
Kira, personel ve işletme masrafı yükü daha az cironun üzerine birince, ya fiyatlar artar ya da perakendeci işini ayakta tutamaz.
Gözle görülüyor. Bazı alışveriş merkezlerinde açılan mağazalar bir süre sonra kapanıyor. Alışveriş merkezleri dışındaki çok sayıda dükkânın camında kiralık levhaları görülüyor.
Kendi düşen ağlamaz denilir ama, bu konuda yanlış politikalara dayalı uygulamalar sadece sermaye sahibine değil, çalışanlara ve tümü ile ekonomiye de zarar veriyor.
Yapımı süren veya proje aşamasındaki alışveriş merkezleri tamamlanınca daha ciddi sorunlar ile karşılaşma tehlikesi var.