Sermaye hareketiyle döviz girecek yerde, çıkıyor

Yılın ilk 6 ayında döviz açığımız (cari açık) 6.7 milyar dolar oldu. Döviz açığımız genelde “sermaye hareketi” (net doğrudan yabancı sermaye+net portföy yatırımı+net döviz kredisi) ile kapanır. Ama bu yılın ilk 6 ayında sermaye hareketiyle döviz girişi olmadı. Döviz çıkışı oldu. Net olarak ülkeden 5.2 milyar dolar çıktı.
Böylece cari açık ve sermaye hareketiyle çıkan döviz toplamı 12.2 milyar dolara ulaştı.

Sermaye çıkışı var
Normal olarak biz bu açığın tamamını döviz rezervlerimizi eriterek kapatmak zorunda kalacaktık. Ama Allah Baba (veya görünmeyen para babaları) yardım etti. Yılın 6 ayında nereden geldiği belli olmayan 8.4 milyar dolar sayesinde, biz 12.2 milyar dolarlık açığın büyük bölümünü kapattık. Eski döviz birikimlerimizden sadece 3.7 milyar dolar harcadık.
Bu olumsuz gelişme çok kişinin gözünden kaçıyor. Çünkü cari açık (döviz açığı) konusunda açıklamalar yapıldıkça genelde iki konu üzerinde duruluyor:
(1) Oh ne güzel... Geçen yılın ilk 6 ayında açık 27.6 milyar dolar iken, bu yıl 6.7 milyar dolara düştü. Cari açık sorunu bu yıl yaşanmayacak.
(2) Oh ne güzel... Nereden geldiği belli olmayan döviz girişi devam ediyor.
Acaba bu gelişmeler “Oh ne güzel“ diyerek sevinilecek gelişmeler mi?
- Bizim döviz açığımızın temelinde ithalat gideri ile ihracat geliri asasındaki fark vardır. (Buna “dış ticaret açığı” deniliyor.) Cari açık hesabına giren şekliyle dış ticaret açığı 2008 yılının ilk 6 ayında 28 .7 milyar dolar oldu. Cari açık 27.6 dolar olarak gerçekleşti. Bu yılın ilk 6 ayında ithalattaki büyük gerileme sonucu dış ticaret açığı 7.9 milyar dolara düştü. Cari açık da 6.7 milyar dolar olarak açıklandı.
- İthalatın düşmesinin nedeni üretimin durmasıdır. İç talebin daralması, ihracatın yavaşlamasıdır. Hammadde, ara malı ve yatırım malı ithal edilmiyor. Ekonomi düzelmeye başladıkça ithalat da artacak. Cari açık gene büyüyecek.
- Cari açık sürekli olarak “Nereden geldiği belli olmayan döviz” ile kapatılamaz. Net doğrudan yabancı sermaye+portföy yatırımı+döviz kredisi girişi önemlidir. Halbuki giriş yok. Çıkış devam ediyor.

Açık küçüldü ama...
Cari açık (döviz açığı) rakamının küçülmesi kimseyi yanıltmamalıdır. Açık küçülmüştür ama, bu küçük açığı finanse etmek, eski büyük açıkları finanse etmek kadar kolay olmuyor. Hatta küçük açığı finanse edemez hale geldik. Cari açığı (döviz açığını) kapatmak için döviz ararken, şimdi de sermaye çıkışları için döviz bulmak zorunda kalıyoruz.
(Bu tehlikeli döviz tablosuna rağmen, içeride döviz bolluğunun devam etmesi, dövizin fiyatının ucuzlaması, hesaba-kitaba uymayan bir durumdur. Bunun izahı yoktur. Sadece “Burası Türkiye Abicim!” denilebilir.)