Sıfırdan milyoner olanlar

Yıl 1954, Doğan Nadi, Cumhuriyet'te edebiyat söyleşileri yayımlanan genç Edebiyat Fakültesi öğrencisi Sermed Sami Uysal'ı çağırıyor. "Hacı Ömer ile tanıştım. Sıfırdan milyoner olan biri... Onunla bir röportaj yap... Başka milyonerleri de bul... Bir seri hazırla" diyor. Sermed Sami Uysal, elli yıl öncenin milyonerlerini buluyor. Onlarla konuşuyor. Röportajlar Cumhuriyet gazetesinde yayımlanıyor.
Sayın okuyucularıma elli yıl öncesinin milyonerlerini sıralayayım. Sonra bir küçük yorumum olacak.
(1) Banka kuran, 7 fabrika sahibi meşhur milyoner: Ömer Ağa.
Ömer Ağa 48 yaşında. Emirgan'daki köşkünde konuşuyor. "Teşekküllerimde çalışan adamların adedi altı, yedi bindir. Samimi söylüyorum. Parayı çoğaltmak için çalışmıyorum. Bütün gayem, harice çok mal satmak ve hariçten az mal almaktır... Şunu gazeteci olarak millet gençliğine duyurmanı rica ediyorum. Bizim millet olarak çok çalışmamız lazım. Çok çalışıp, az harcamalıyız. Hele bir kuruş fuzuli döviz sarf etmemeliyiz."
(2) Sabahları saat 7'de işbaşı yapan 65'lik milyoner: Adem Baba.
Sıfırdan milyoner Adem Baba, Yanyalı Adem Sipahi. Kardeşi Mehmet Sipahi ile Antalya Ambarı'nı kurmuş. Köprülü Han ve Antalya Han'ın sahibi.
(3) Amelelik ederek okuyan ve yetişen milyoner eczacı: Hasan Derman.
Hasan Derman, Şark Merkez Ecza Deposu sahibi. Yabancıların elinde olan Şark Merkez Ecza Deposu'na daktilo olarak girdiğini ve zamanla şirketin sahibi olduğunu anlatıyor.
(4) Türk Petrol'cü Sadık Bigat.
Milli Kantariye Şirketi'nde işe başlayıp, Ereğli ve Kayseri Basma Fabrikaları Müdürlüğü'nü yapan Sadık Bigat, "sıfırdan" küçük bir mensucat fabrikası kuruyor. Milyoner oluyor.
(5) 43 yaşında 5 fabrika sahibi milyoner: Raif Dinçkök.
Sermed Sami Uysal yazıyor, "Genç zenginlerimizden Ertuğrul Soysal ile konuşuyorduk. Listende güzel, daha doğrusu sevimli milyoner yok. Halbuki benim bir milyoner dostum var. Son derece yakışıklıdır dedi. Fincancılar Yokuşu'ndaki mağazasında Raif Dinçkök'ü ziyarete gittim. Babasının tahsis ettiği ufak bir sermaye ile 22 yaşında ticaret hayatına atıldığını anlattı. Raif Dinçkök'ün Şişli Terakki'nin birinci ve beşinci sınıfında okuyan iki oğlu var. Bütün arzusu onların kurduğu şirketlerin başına geçmesi."
(6) Hayır sahibi milyoner: İhsan Mermerci.
İhsan Mermerci röportaj yapılırken 50 yaşındadır. On sekiz yaşında ticarete başlamış. "İthalat üzerine iş yapıyorum. İnşaat malzemesi ve manifatura üzerine ithalat yapıyorum."
(7) Gece hayatı olmayan milyoner: Muhlis Emek.
Muhlis Emek, İstanbul'da Rağbet Ambarı'nda gümrükçü olarak işe başlıyor. Emek Ambarı'na sahip oluyor. Röportaj yapan Sermed Sami Uysal, milyonerin varlığını ballandırarak anlatıyor: "Tarabya'da yarım milyon lira değerinde köşkünüz, Divanyolu'nda apartmanlarınız, Bakırköy'de eviniz, Galata'da mağazanız var... Siz ne büyük bir milyonersiniz!.."
(8) Eski gemileri alıp, sökerek satan milyoner: İlhami Söker.
İlhami Söker, Haliç'te Bereket Sokak'taki hurdalığında konuşuyor. "Babam memur olmamı istiyordu. Evden kaçtım. Bir Yahudi ile satışa çıkarılan hurda gemileri sökerek sattık. Bir - iki derken bin lira biriktirdim. Yahudi'nin dönekliğinden ondan ayrıldım. Şimdiye kadar yüz gemi söktüm. Sattım" diyor.
(9) Serveti hakkında açık malumat veren milyoner: Naki Erenyol.
Şark Yağ Boya Fabrikası'nın nısıf hissesine ve de bir kauçuk şirketine sahip olan milyoner Erenyol'un Taksim'de bir apartmanı, Ada'da bir köşkü var.
Sayın okuyucularım, Cumhuriyet gazetesinde 1954 yılında yayımlanan "Sıfırdan Milyoner Olanlar" listesinde Vehbi Koç yok. Çünkü Vehbi Koç o yıllar Ankara'da, henüz İstanbul'a gelmemiş. İstanbul'da olup da kendileri ile röportaj yapılamayan milyonerler olarak ise Nuri Oğlakçı'nın, Hasan Tahsin Aker'in, Mehmed Karamancı'nın ve Kadir İşmen'in isimleri veriliyor.
Sayın okuyucularım, bakınız bakalım elli yıl öncenin milyonerlerinden hangilerinin kurdukları işler bugün yaşıyor? Onların çocukları ne yapıyor? Bugünün milyonerlerinden elli yıl sonra acaba nasıl söz edilecek?