Şubatta gıda enflasyonu yüzde 10’u aştı
Şubat ayında gıda ve alkolsüz içeceklerde yıllık fiyat artışı yüzde 10.05 oldu.
Halkımız enflasyon rakamları tartışılırken, kendi enflasyonunu gıda fiyatlarındaki artışa bakarak hesaplar.
Çünkü ülke genelinde zenginden fakire tüketim harcamalarının yüzde 24.45’ini gıda harcaması oluşturur. Alt gelir grubundaki hane halkı harcamalarının yarıdan fazlası gıda harcamalarına gider.
Demek ki, “Devletin enflasyon rakamı bile şubat ayında yüzde 10’un üzerine çıkmış, enflasyon canavarı gene ortalıkta dolaşmaya başlamıştır”.
“Devletin enflasyon rakamı”, iki aylık dönemde gıda fiyatlarının yüzde 5.29 arttığını göstermektedir.
Piyasa canlı değil
Tüketici fiyatları 2 nedenle artar: (1) Üretici fiyatı artırır. Sonunda üretici fiyatı tüketici (perakende) fiyatına yansır. (2) Piyasa o kadar canlıdır, tüketici o kadar coşkuludur ki, perakendeci fiyatlardaki kâr yükünü artırır.
Bilinen şudur ki, piyasa canlı değil. Tüketici coşkulu değil. Tüketicinin cebindeki para artmıyor. Bu durumda perakendeci bırakınız fiyattaki kâr yükünü artırmayı, kârı en aşağıya çekerek işini sürdürme arayışında.
O zaman tüketici fiyatının arkasındaki gücün, üretici fiyatları olduğu ortaya çıkıyor.
Üretici ne durumda?
Yurt içi üretimde gıda ürünleri üretiminin ağırlığı yüzde 20.66 oranında. Şubat ayında, gıda ürünleri üretici fiyatlarında yıllık artış yüzde 12.01 oldu.
Şubat ayında yurtiçi üretici fiyatlarındaki yıllık artış, tekstil ürünlerinde yüzde 14.88, giyim eşyasında yüzde 18.00, fabrikasyon metal ürünlerde yüzde 15.93, motorlu kara taşıtlarında yüzde 20.69 gibi yüksek oranlara ulaştı.
Acaba yurtiçi üretici fiyatları ile tüketici fiyatlarını döviz kurundaki tırmanış nasıl etkiledi?
2012 Şubat ayında ortalama dolar fiyatı 1.777 TL idi. 2013 Şubat ayında ortalama dolar fiyatı 2.220 TL olarak belirlendi. Yıllık artış yüzde 24.92 oranında.
Maliyete döviz etkisi
2012 Şubat’tan 2013 Şubat ayına dolar fiyatı yüzde 24.92 oranında artarken:
- Yurt İçi Üretici Fiyatları Endeksindeki (Yİ-ÜFE) yıllık artış yüzde 12.40 oranında. (Bir önceki yıl aynı dönem için yıllık artış yüzde 1.84 idi.)
- Tüketici Fiyatları Endeksindeki (TÜFE) yıllık artış yüzde 7.89 oranında arttı. (Bir önceki yıl aynı dönem için yıllık artış yüzde 7.03 idi.)
Döviz fiyatlarındaki artışın aynı ölçüde üretici ve tüketici fiyatına yansıması beklenemez. Ama bir gerçek var. Bizde tarım ve sanayi ürünlerinde ithal girdinin payı yüksek olduğundan maliyeti yükselten döviz fiyatındaki artış, belli bir dönem sonunda fiyatlara yansıyor.
Şubattaki üretici fiyatları, üretim maliyetlerinin döviz fiyatındaki artıştan etkilenmeye başladığı işaretini vermektedir. Fakat dövizdeki artışın henüz tüketici fiyatını (enflasyonu) etkilemeye başlamadığını göstermektedir.
