Enflasyonu “Tüketici Fiyatları Endeksi”ndeki (TÜFE) değişimden izliyoruz. TÜFE beklenenden fazla yüksek çıkınca suçu domates fiyatına, biber fiyatına yüklüyoruz.
Tüketici fiyatlarının gerisindeki üretici fiyatlarının nasıl geliştiği üzerinde durmuyoruz.
Halbuki, tüketici fiyatını (enflasyonu) belirleyen ana faktör üretici fiyatlarıdır. Üretim cephesinden bakıldığında, (1) Üretim yetersiz kalır, talebi karşılayamaz ise tüketici fiyatı artar. (2) Üreticinin maliyetleri yüksek olur ise tüketici fiyatları artar.
Geçen ekim ayında, tarım sektöründe üretici fiyatları bir önceki ekim ayına göre (yıllık olarak) yüzde 26.71 oranında artış gösterdi. Halbuki aynı dönemde imalat sanayinde üretici fiyatlarındaki artış sadece yüzde 5.15 oranında idi.
Görülüyor ki, tarım sektöründe bir sorun var. Üretici fiyatları, sanayideki fiyatların çok üzerinde artıyor. (1) Ya tarımda üretim yetersiz. (2) Ya da tarımda girdiler pahalandığından, üretici fiyatları yükseldi.
Gıda fiyatları artıyor
Tarım sektöründe üretici fiyatlarının artması, halkı çok, hem de çok ilgilendirir. Çünkü tarım ürünleri gıdanın temel girdisidir. Tarım ürünü olmadan gıda maddesi üretilemez. Gıda maddesi olmadan insan yaşayamaz.
Ayakkabı, buzdolabı, koltuk kanepe fiyatı arttığında insanlar tüketimlerini bir süre geciktirebilir. Ama gıda maddesi tüketimini geciktirmek imkânı yoktur.
Türkiye genelinde toplam tüketim harcamalarının yüzde 28 dolayındaki kısmının gıda harcamalarına gittiği tahmin edilir. Fakat alt gelir grubunda gıda harcamalarının toplam tüketim harcamalarındaki payı yüzde 50’nin üzerindedir.
Geçen ekim ayından bu ekim ayına gıdada tüketici fiyatları artışı yüzde 17.08 oldu.
Mutfaktaki enflasyon oranı halk için budur. Halk bu nedenle TÜİK’in belirlediği yüzde 8.82 oranındaki (tüm harcamaları kapsayan) fiyat artış oranına (enflasyon rakamına) inanamamaktır.
Önemli olan geçim
TÜİK’in üretici ve tüketici fiyatlarındaki değişimi izleyerek düzenlediği endeksler, çok sayıda sektördeki ve çok sayıdaki mal ve hizmetteki fiyat değişiminin ortalamasını yansıtıyor. Ülke genelinde, ekonominin bütününü kapsayan fiyat değişimlerini gösteriyor.
Bu çerçevede, tüketici fiyatları endeksi (enflasyon) ile halkın geçim endeksi (pahalılık) arasında fark oluşuyor.
TÜİK’in ülke genelindeki belirlemelerine göre ekim ayında tüketici fiyatları yüzde 1.83 oranında artmıştır. İstanbul için tüketici fiyatları (enflasyon) artışı yüzde 1.92’dir.
İstanbul Ticaret Odası, sadece İstanbul’daki ücretliler için geçinme endeksi çalışması yapmaktadır. İstanbul’da ekim ayında ücretlilerin geçinme endeksindeki artış (ücretli için hayat pahalılığı) yüzde 3.09 olarak açıklanmıştır.
Görülüyor ki, sadece TÜFE‘deki değişim oranına bakarak enflasyon hakkında ahkâm kesmek yanlış olur. TÜFE ve ÜFE’nin gerisindeki değişimi iyi izlemek gerekir. Böylece ekonomideki sorunlar ile halkın geçim zorlukları daha iyi anlaşılabilir.