Bankalardan ve özel finans kurumlarından 3 milyar liranın üzerinde kredi kullanan firmaların kullandıkları kredilerin miktarı ve bunların ne kadarının tasfiye olunacak alacak hale geldiği, Merkez Bankası tarafından izleniyor.
Merkez Bankası'nın 1999 yılı Mart ayı sonu itibariyle tespitleri Anka Ekonomi Bülteni'nde yayımlandı. Merkez Bankası'nın araştırması kapsamına giren firmaların kullandıkları kredilerin toplamı 12.1 katrilyon lira. (Toplam krediler 13.3 katrilyon lira).
- Merkez Bankası araştırmalarına göre tekstil ve tekstil ürünleri dalındaki firmalar, toplam kredilerin yüzde 15.5'ini kullanıyor.
- Toplam kredilerde ikinci büyük paya sahip olan gıda sanayicilerinin toplam kredi içindeki payları yüzde 10.4 oranında. Üçüncü sırada yüzde 11.5 ile toplam ticaret, dördüncü sırada yüzde 9.0 ile inşaat sektörü var.
- Turizm sektörünün toplam kredilerdeki payı yüzde 3.3 oranında.
- İmalat sanayii içinde büyük ağırlığı olan metal ana sanayinin toplam kredilerden aldığı pay yüzde 5.4, makine ve teçhizat sanayiinin yüzde 2.7 oranında.
- Tarım ve hayvancılık kesiminin toplam kredilerden aldığı payın yüzde 3.1 olmasının nedeni, geçen yıldan bu yana Ziraat Bankası'nın tarım kredilerinin toplam kredi rakamı dışında tutulmasıdır. (Bu anlaşılması güç bir uygulamadır. Bir başka yazıda tartışırız).
Araştırma sonuçlarının ortaya koyduğu gerçek şu: (1) Banka kredilerinden en fazla yararlanan sektör tekstil sektörü. (2) Tekstil, gıda, toptan ticaret ve inşaat kesimindeki firmalar toplam kredilerin yüzde 46.4'ünü (yaklaşık yarısını) kullanıyor.
Kullanıyor da ne yapıyor? Şimdi de gelelim bu sorunun cevabına... Bankalar kullandırdıkları kredinin "donması"ndan pek çok korkarlar. Krediyi "yaşatmak" için ellerinden geleni yaparlar. Bir kredinin "tasfiye olunacak alacak" haline gelmesi için, her türlü "ümit kapısı"nın kapanmış olması gerekir. Açık anlatımıyla "tasfiye olunacak kredi" batmış kredidir.
1999 Mart ayı sonu itibariyle toplam banka kredilerinin yüzde 8.8'inin batmış kredi haline geldiği anlaşılıyor. Ammmaaaa... Banka kredilerinin yüzde 15.5'ini kullanan tekstil sektöründe batmış kredilerin toplam kredilere oranı yüzde 23.2'ye çıkmış. Açık anlatımıyla tekstil sektörüne verilen 100 liralık kredinin 23.2 lirası geri gelmiyor.
Tasfiye olunacak kredilerin toplam kredilere oranı gıdada yüzde 17.7, ticarette yüzde 3.9. Tüm tasfiye olunacak alacakların yüzde 61.7'si iki sektörde: Tekstil ve gıdada. Bu iki sektör toplam kredilerin yüzde 25.9'unu kullanıyor, toplam tasfiye olunacak kredilerdeki payları yüzde 61.7 gibi inanılmaz boyutta.