Döviz fiyatının kazığa bağlanması, döviz ve Türk lirası ile tüketici kredisi kullanımının kolaylaşması, faizlerin düşmesi borçlanmayı teşvik etti.Bırakınız kısa vadeli ihtiyaçlar için borçlanmayı, uzun vadeli ihtiyaçları için, örneğin ev satın almak için bile insanlar cesaretle borç yükü altına girdi.Ama kriz her şeyi altüst etti. Devalüasyon döviz ile borçlananların yükünü artırdı. Dalgalı kur perişan etti. Yükselen faiz oranları, ucuz faiz güvencesi ile borçlananları yıktı.Bütün bunlara ek olarak gelirlerdeki gerileme ve işsizlik acının üzerine tuz biber ekti. Gelecekteki gelirlerine güvenerek tüketici kredisi kullananların çoğunun geliri azaldı. Çoğu işini kaybetti.Bu ortamda bankalara ve kredi kartı işletmecisi kuruluşlara taksit ödemeleri aksadı. Bankalar ve kredi kartı işletmecileri ise değişen faiz oranlarına uyum içinde müşterilerinin faizlerini ve özellikle gecikme faizlerini yükseltince işler arapsaçına döndü.Şimdi manzara tam anlamıyla "koyun can derdinde, kasap mal derdinde" durumu... Bankalar ve kredi kartı işletmecileri paralarını kurtarma peşinde... Tüketici kredileri ve kredi kartı borçluları ise giderek kar topu gibi büyüyen borçlarının altından nasıl kalkacaklarının telaşında.Tüketici kredisi kullananlar, kredi kartı ile borçlananlar harcama yaparken faiz oranını ve ödemede geciktiklerinde gecikme faizi yükünü dikkate almadıklarından, normal taksit ödemelerinde ve gecikme durumunda kendilerinden istenen rakamları görünce şaşkına dönüyor.Tüketici kredisinde, kredi kartı ile taksitlemede, aylık yüzde 6 faizin yıllık birikimli yükü yüzde 101 faizdir. Yüzde 8.5 aylık faizin yıllık birikimli yükü yüzde 166.2 faizdir. Aylık yüzde 12 faizin yıllık birikimli yükü yüzde 289u bulmaktadır. Bunlar zamanında ödenen kredi borçlarından alınan çıplak faizdir. Bunların üzerine Banka Sigorta Muameleleri Vergisi, Kaynak Kullanımı Destekleme Fonu kesintisi olarak yaklaşık yüzde 11 yük binmekte, ayrıca kredi kullandıran bankanın veya kart işletmecisinin komisyonu da eklenince fatura ödenemez boyuta ulaşmaktadır.Kredi borcunu zamanında ödemeyenler için ise "gecikme faizi" adı altında yüksek "ceza - i faiz" uygulaması söz konusudur. Kredi borcu gecikince 1 milyar liralık borç bir yılda 6 milyar liraya çıkabilmektedir.Bu durum çok kişiyi ilgilendirmektedir. Açıklamalara göre, tüketici kredisi sisteminden yararlananların sayısı 8 milyon kişi, ödeme sorunu olanların sayısı 2 milyon kişi. Gene açıklamalara göre, geçen yılın sonunda kullanılan her 100 liralık kredide ödenmeyen bölüm 2.7 lira iken, şimdilerde 7.7 liraya yükseldi.Kredi kullandıranlar maliyetleri arttığı için, verdikleri krediyi zamanında alamadıkları için, her 100 liranın 7.7 lirasını kaybettikleri için, kayıplarını normal faizi ve gecikme faizini artırarak karşılamaya, icra yolu ile borçluları sıkıştırmaya çalışıyor. Kredi kullananlar ise, beklenmedik durumda, ödeme güçlüğü içinde çıkış yolu olarak faizlerin düşürülmesi için çalışıyor.Kredi kartları dışında tüketici kredisi kullanımında büyük düşme var. Geçen yıl sonunda 6.7 katrilyon olan toplam tüketici kredileri şimdilerde (cari fiyatlar ile) 4.7 katrilyon liraya kadar indi. Tek artış (gene cari fiyatlar ile) kredi kartlarında. Kredi kartı borçları 2.0 katrilyon liradan 2.3 katrilyon liraya yükseldi. İmkanı olan ödeyip kurtulma çabasında ama imkanı olmayanlar faiz yükünü bile bile çaresizlikten kredi kullanmaya devam ediyor.(Ufak bir hatırlatma: Halkımızın toplam tüketici kredisi ve kredi kartı borcu bakiyesi 4.7 katrilyon liranın cari döviz kurundan karşılığı 3.2 milyar dolardır. Fondaki bankalara yıl içinde akıtılan para ise 10 milyar dolar dolayındadır. Çok tüketiyor, çok borçlanıyor diyerek azarlanan halkımızın durumunu sergilemek için hatırlatmakta yarar gördüm.) Yılbaşında, kriz patlamadan, halkımızın 6.7 katrilyon lira dolayında "tüketici kredisi" borcu vardı. Bu, o günlerdeki döviz kuru ile 10 milyar dolar dolayında bir borcu ifade ediyordu. Borcun yaklaşık 7 milyar dolarlık bölümü bankaların doğrudan açtıkları tüketici kredilerinden, yaklaşık 3 milyar dolarlık bölümü ise kredi kartı borçlarından oluşmuştu. 26.12.2000 23.11.20011) Tüketici kredileri 4.618.906 2.412.992a) Konut (637.991) (470.260)b) Otomobil (2.400.652) (1.166.027)c) Diğer (1.580.263) (776.705)2) Kredi kartları 2.076.437 2.351.6033) Toplam 6.695.343 4.764.795 Bankaların tüketici kredileri ile kredi kartları borçları (milyar TL) guras@milliyet.com.tr
