Üretemiyoruz (Üretemediğimiz için fakiriz)

Paranın, gelirin kaynağa üretimdir. Üretenin geliri artar. Gelir arttıkça insanlar daha iyi şartlarda yaşar. Daha çok tüketir. Daha iyi okula, hastaneye, polise, mahkemeye, demokrasiye ve orduya sahip olur. Bir ülkenin üretim göstergesi milli geliridir. Milli gelir bir dönemde üretilen mal ve hizmetlerin parasal değeridir.
Türkiye'de milli gelirin hesabını Devlet İstatistik Enstitüsü yapar. Ülkedeki tüm mal ve hizmet üretimini belirler. Kayıt içi, kayıt dışı, deftere yazılan, yazılmayan tahmin yoluyla hesaplanır. Bu hesaplar iki yönlü yapılır. Önce gelir yoluyla milli gelir belirlenir. Sonra harcama yoluyla bu paranın nasıl harcandığına bakılır. İki rakam birbirini doğrular...
Türkiye'nin 2000 yılının ilk yarısında (ocak - haziran aylarında) ürettiği mal ve hizmetlerin toplamı (yurtiçi gayri safi milli hasılası) 48.4 katrilyon liradır. Bu rakam geçen yılın ilk 6 ayında 28.7 katrilyon, 1998 yılının ilk 6 ayında 19.1 katrilyon lira idi. Bu rakamları birbiriyle karşılaştırmak imkansızdır. Çünkü her biri farklı yılın cari fiyatını yansıtır. Enflasyon nedeniyle böyle bir karşılaştırma yapılamaz. Bu rakamların "enflasyonun şişkinliğini almak" gerekir. Enflasyonun şişkinliği iki şekilde alınır. (1) Her yılın cari fiyatı, enflasyondan arındırılmak için belli bir yılın, örneğin 1987 yılının sabit fiyatına dönüştürülür. Her yılın rakamı, 1987 fiyatına dönüşünce, yıllar arasında karşılaştırma yapmak kolaylaşır. (2) Veya her yılın cari fiyatı, o döneme ait döviz kuru ile ABD dolarına dönüştürülür. Böylece yıllar arasında karşılaştırma yapmak kolaylaşır.
Sayın okuyucularıma bu yazının altında son üç yılın ilk yarısına ait milli gelir rakamlarını (1) 1987 yılı sabit fiyatları ile, (2) Döneme ait ortalama kur üzerinden ABD doları ile, iki ayrı tabloda veriyorum. Neden iki ayrı tabloda veriyorum? Çünkü, enflasyon hesabı ile döviz kuru hesabı birbirine uymaz ise (açık anlatımıyla ne kadar enflasyon, o kadar devalüasyon yapılmamış ise) farklılıklar ortaya çıkar.
Devlet İstatistik Enstitüsü yılın ilk yarısındaki ortalama ABD doları kurunu 1998 yılı için 238 bin TL, 1999 yılı için 369 bin TL ve 2000 yılı için 586 bin TL olarak kabul ediyor.
1987 yılı sabit fiyatı ile altı aylık milli gelir rakamları 1998 yılında 50.4 trilyon TL, 2000 yılında 50.7 trilyon TL'dir. Bu rakamlara göre 2000 yılının ilk 6 ayında milli gelir 1998 yılının aynı dönemine göre yüzde 0.6 oranında büyümüştür. Halbuki o yıllarda cari döviz kurundan 6 aylık milli gelir rakamı 1998 yılında 80.7 milyar dolar, 2000 yılında 82.6 milyar dolardır. Ve dolar olarak hesaplanan milli gelir 2000 yılında 1998 yılının ilk 6 ayına göre yüzde 2.4 büyüme göstermiştir.
Bu fark nereden doğuyor? 2000 yılı milli geliri 1987 fiyatına dönüştürülürken cari enflasyon dikkate alınıyor. Fakat döviz kuru resmi kur olduğundan ve enflasyon oranında artmadığından, milli gelir dolar olarak gerçeğin üzerinde bir rakama çıkıyor. Basit olarak anlatayım:
Resmi kur dikkate alınarak 2000 yılının 6 aylık milli gelir rakamı 48.4 trilyon lirayı 586 bin liralık döviz fiyatına böldüğümüz için 82.6 milyar dolar rakamını elde ediyoruz. Halbuki enflasyona paralel bir şekilde döviz kuru ortalaması 600 bin lira olsa idi, 6 aylık milli gelir rakamı 80.7 milyar dolara gerileyecekti. Ve de 1998 yılına göre ülkede üretim artışı olmadığı anlaşılacaktı.
Sayın okuyucularım, ister 1987 yılı sabit fiyatlarıyla, ister ABD doları ile hesaplanan tablolara bakarak Türkiye'nin 1998, 1999 ve 2000 yılı üretim rakamlarını inceleyiniz. 1999 yılındakini gerileme ile 2000 yılında normale dönüş rakamlarının karşılaştırılması ile ortaya çıkan artış oranlarına aldanmayınız. 2000 yılını 1998 yılı ile karşılaştırınız. Tarım gerilemiş. Dolar hesabı ile çökmüş. Sanayi üretimi geri durumda. İnşaat sektörü rezil. Üretemiyoruz. Üretemeyen ülke fakirlik çemberi içine hapsolunmuştur. Türkiye'nin, Türklerin kaderi bu olamaz.



Kaynak: DİE verileri ile hesaplanmıştır.



Kaynak: 1) DİE
2) GSYİH'yi oluşturan rakamların tamamı alınmadığından toplam tutmaz.



Yazara E-Posta: guras@milliyet.com.tr