Bu tür döviz girişlerine "sıcak para girişi" deniliyor... Sıcak paraya güven olmuyor. Çünkü Türkiyede işler biraz karışsa, yabancılar paralarını alıp gidiyor. Bu da ekonomideki dengeleri altüst ediyor.Örneğin, 1999 yılında yabancılar hisse senedi ve bono satarak 5.0 milyar doları, 2003 yılında 3.7 milyar doları alıp gittiler.Bu yılın ilk 9 ayında yabancılar kâğıda bağlamak için Türkiyeye 5.7 milyar dolar getirdi. Bu para az mı, çok mu? Şöyle anlatayım. 2003 yılı sonunda yabancıların kağıda bağlanmış paralarının toplamı 13.5 milyar dolardı. 2002 yılında 6.3 milyar dolar olan rakam, 2003 yılının 12 ayında 7.2 milyar dolar artış göstermişti... Demek ki, yabancılar kâğıda bağlamak için her yıl 7 milyar dolar dolayında bir döviz getiriyor. Bu para da bizim döviz açığımızın kapanmasına yardımcı oluyor.Yabancılar hangi kâğıtlara para bağlıyor? Bu yılın ilk 9 ayında yabancılar Türk lirası bonolara bağladıkları dövizi 2.1 milyar dolar artırdı. Yabancı parayla Hazinenin çıkardığı bonolara yapılan yatırım 1.1 milyar dolar arttı. Borsadaki hisse senetlerine yatırılan dövizde ise 2.5 milyar dolarlık artış gerçekleşti.Hazinenin Türk Lirasına ve yabancı paraya dayalı olarak çıkardığı bonolar yüksek reel faizi nedeniyle tercih ediliyor. Borsaya ilgiyse, Türk hisse senetlerine olan güveni ve iyimser bekleyişi gösteriyor.Dünyada paradan bol bir şey yok. Dünya ülkeleri bu bol parayı kendi ülkelerine çekme yarışında. Biz bu yarışta pek başarılı olamıyoruz. Gelense, bizim kontrolümüz dışında geliyor...Gene de gelene seviniyoruz. Çünkü bizim döviz açığımızın kapatılmasına yardımcı oluyor... Ama hep kuşku içindeyiz... Ya durup dururken kaçmaya kalkarlar ise, biz kısa sürede döviz çıkışını nasıl karşılarız diyerek korkuyoruz.Bugüne kadar başımıza gelenler de korkumuzu doğruluyor. Ama unutmayınız, yabancılar da haklı... Paralarının güme gitmesini kimse istemez.2004 yılı sonunda, yabancıların istedikleri an bankalardan çekip götürebilecekleri mevduat 2.5 milyar dolar, satıp gidebilecekleri kâğıt miktarı 19.3 milyar dolar, toplam varlıkları 21.9 milyar dolar... Kısa sürede bu paranın çıkıp gitmesi düşünülemez ama, yarısı gitmeye kalksa bile ekonomiyi sarsar...Şimdi biz, kazayı belayı düşünerek dertlenecek yerde, günümüzü gün edelim. Sevinelim... Yabancılar bono, hisse senedi almaya 9 ayda 5.7 milyar dolar getirmiş... Bu yıl hisse senedi ve bono için ülkeye girecek para geçen yılki rakama, 7.0 milyar dolara yaklaşacak görünüyor. Biz yabancıların döviz getirerek fabrika yapmasını bekliyoruz. Çünkü fabrika bir "sabit sermaye yatırımı"dır. Açık anlatımla "kalıcı" yatırımdır. Halbuki yatırımcılar paralarını fabrikaya bağlamak istemiyor. Kâğıt satın almayı tercih ediyor. Kâğıt dediğimiz şey "piyasada alınıp satılan hisse senedi, tahvil ve bono"dur. Yabancı, getirdiği parayı cebine koyarak Türkiyeden kaçmayı düşündüğünde, parasını fabrikaya bağlamışsa kolay kolay kaçamaz. Ama parasıyla kâğıt satın almışsa ve de kâğıdın bir piyasası varsa, kaçmak istediği gün satar, gider. Aralık 2002 Aralık 2003 Eylül 2004 9 aylık artışMENKUL KIYMETLER 6.362 13.589 19.325 5.736* TL DİBS 1.839 3.171 5.288 2.117* Yabancı para DİBS 160 121 1.231 1.109* Eurobond 870 1.293 1.226 -66* Diğer menkul kıymetler 43 50 75 26* İMKB hisse senetleri 3.450 8.954 11.505 2.551MEVDUAT 1.843 2.671 2.584 -87TOPLAM 8.205 16.260 21.909 5.650 guras@milliyet.com.tr Yabancıların Türkiye'ye menkul kıymet alımı ve mevduat için getirdikleri döviz (milyon dolar)