"Efruz’lar"la "Vicdani’ler..."

NE zaman, haksızlığa uğradığını, işe alınmadığını, ya da işsiz kaldığını söyleyen, dert yanan birine rastlasak, hemen aklımıza Haldun Taner'in "Gözlerimi Kaparım, Vazifemi Yaparım!" oyununun "Efruz" ile "Vicdani" tipleri gelir.
Kaç kere yazmışızdır, bu memlekette "Efruz'lar" yaşadıkça, hem de el üstünde, baş üstünde taşındıkça "Vicdani'ler" haksızlığa uğramaya mahkumdur.
Hemen her işte, her meslekte bu böyledir, "Vicdani'ler" çalışacak "Efruz'lar" çalacaktır.
Orhan Veli, 50 yıl önce sorar:
"Bu düzen böyle mi gidecek,
Pireler filleri yutacak..."
Evet, aynen öyle gidecek, böyle gelmiş, böyle gidecek...
* * *
HALDUN Taner'in "Vicdani"si dürüst, namuslu bir adamdır, "Efruz" ise üçkağıtçının biri...
İkisi de, işe girmek için aynı yere başvururlar...
Patronun karşısına önce "Vicdani" çıkar:
"Kumarım, işretim, sefahatim yoktur. Pazarları bile çalışırım. Hiç değilse evdeki bozuk muslukları, masaları, saatleri tamir ederim. İlan buyurduğunuzu sekreterliğe layık mıyım, bilmiyorum. Daha ehli bir kimse varsa onun ekmeğini almak asla aklımdan geçmez. Ama beni almak inayet ve teveccühü gösterecek olursanız o zaman fedakarane, cansiparane çalışırım. Allah'a şükür kanaatkar bir insanım. Bir lokma, bir hırka. Ne verseniz kabulüm. Politikadan nefret ederim. Gözlerimi kaparım, vazifemi yaparım."
Patron "Vicdani"yi beğenir, tam dişine göredir, 350 lira aylıkla dosya memuru olarak işe alır.
* * *
ARKADAN "Efruz" girer, kendisinden emindir, hemen lafa başlar:
"Adım Efruz, babamın adı Firuz, anamınki Efsayiş. İçki içerim, kumar severim. Üzerinize afiyet kadınlara da çok düşkünümdür. İçki insanın ayağını yerden keser, frenlerini gevşetir. Kumar insanı paraya cimrice bağlamaktan kurtarır. Kadın da malumu aliniz, hayatın tuzu, biberi, salçasıdır. İnsana yaşadığını fark ettirir. Masrafım çok olduğu için maaşım dolgunca olmalı. Vermezseniz çalarım. Göz açtırmazsanız kaçarım. İnsan ne verirse onu alır. Değil mi efendim? Şimdi senelik hasılatı safiyeniz ne kadar? Onu tesbit edelim. Ben girdikten sonra yüzde on iki de prim isterim. Gerektiğinde itten it, gerektiğinde kuzu gibi yumuşak olurum."
Patron, "Efruz"dan çok hoşlanır, tam aradığı adamdır, "bonservis" soracak olur: "Efruz" cebinden bir anahtar çıkarır, garsoniyerinin anahtarıdır, birkaç tane de kız arkadaşlarının "mayolu" fotoğraflarını...
Patron "Efruz"u özel kalem müdürü yapar...
"Vicdani"ye 350 lira, "Efruz"a 1.800 lira...
* * *
"EFRUZ'LAR" ve "Vicdani'ler" bitmeyen kavgadır...
Hep "Efruz'lar" kazanır, arada sırada "Vicdani'ler" kazandıklarını sansalar bile...
* * *
TAM 61 yıl önce Neyzen Tevfik kestirip atmıştır:
"Asrın yeni bir umdesi var, hak kapanındır/Söz haykıranın mantık ise şarlatanındır/ Geçmez ele bir paye, kavuk sallamayınca/Liyakat görmesi pezevenk, puşt olanındır."
Var mı Neyzen Tevfik'e itiraz eden?