Borsa ülkemizde kumarbazların mekanı olarak bilinir. Kısmen de doğrudur. Her türlü cambaz bizim borsada at koşturur. Kimi küçük yatırımcıyı söğüşler, kimi de acemileri düdükler. Birkaç defa silkelenen küçük yatırımcı da, zor atar kedini dövizin kucağına. Ama dünyanın her borsasında büyük oyuncular vardır.
Borsada hisse senedi almanın zamanı borsanın en düşük olduğu zamandır. Borsa çok düştü mü, profesyoneller "bu işin tadı tuzu kalmadı", "taze para girişi yok", "artık borsa iflah olmaz" gibi sözler söylerler. Buna kananlar düşük fiyatlardan satıp çıkarlar. Oysa bu sözler alım zamanının geldiğini gösterir. Zaten büyükler o fiyatlardan alıyorlardır.
Bazen borsada profesyoneller "borsanın önü açıldı", "endeks en az üçe katlanır" vb. sözler söylediğinde ise borsa iyiden iyiye şişmiş demektir. Artık küçükler arabasını, bileziğini satıp borsaya dalmak üzeredir. Büyükler de çıkmak üzere. Büyükler "gel gel" yaptıkları küçüklerin üzerine malı verir, çıkarlar. İşte o zaman da satmak gerekir.
Küçük ne yapar? 100’den aldığı mal 90’a inince bir türlü satamaz. Eli varmaz. Ne de olsa küçük tasarrufçu. "Bu hisse 120’yi görmüştü, yine yükselir, oradan satarım" der. Ama aylarca o fiyat oluşmaz.
Şimdi borsa yatırımcısına birkaç öğüt verelim:
Borsaya fiyatlar iyiden iyiye ölüyken girin.
Yeterli bir karı elde ettiğinizde açgözlülük yapmayın. Kimsenin lafına bakmayın, satın. Biraz daha yükseleceği varsa da, bırakın ondan da başkası yararlansın.
Hangi hisse senedini alacağınıza, berberde tıraş olurken değil, yatırım şirketinize danışarak karar verin.
Portföy yapmak riskleri azaltır. Sepet yapın. Böylece riskleri farklı sektörlere dağıtın.
Küçük tasarrufçuysanız, paranızın tamamını borsaya koymayın. Ne de olsa borsa her şeye rağmen risklidir.
Borsada yatırım yapıyorsanız, sakın ola ki al - sat işine girişmeyin. Risklerinizi çok artırırsınız. Borsada al - sat işlek caddede karşıdan karşıya geçmek gibidir. Sonunda mutlaka geçen arabalardan biri size çarpar. Hep aynı kaldırımdan yürüyün. Yani uzun vadeli hareket edin.
Şimdi borsada alım zamanı mı? Bunun yanıtını vermek zor. En iyi alım zamanı seçim öncesiydi. Veya hemen sonrası. AKP’nin tek başına iktidara gelmesinin piyasaları rahatsız edebileceğini düşünenler alım için seçim sonrasını bekledi. Ancak sonuç aksine piyasaları rahatlattı. Ve şimdi borsa yükseliyor.
Borsa yükselmeyi sürdürebilir mi? Olumsuz bir gelişme olmazsa, evet. Çünkü borsada hisse senetleri hala çok ucuz. Şirketlerin kuruluş maliyetleri borsa değerlerinin çok üstünde.
Endeks üzerinden bir hesap yaparsak, 1999 yılının sonunda yeni istikrar programı başlarken borsa büyük bir çıkış göstermiş ve endeks 20.000’i aşmıştı. Bize göre o dönemde aşırı sıçrama olmuştu. Endeks 15.000’de kalmalıydı. Aradan neredeyse üç yıl geçti. Fiyatlar bu üç yıllık süreçte yüzde 250 arttı. Yani endeks enflasyon kadar artsa, şu anda 52.000 civarında olmalı.
Ama o hesap da doğru olmaz. Ciddi bir kriz geçirdik. Fiyatlar değişti. Artık her şey yarı fiyatına. Bu nedenle borsada endeksin değeri belki de 25.000 civarında olmalı.
O zaman ne yapmalı? Siyasi gelişmelere bağlı. Umutluysanız, yani bir olumsuzluk görünmüyorsa, dalın borsaya. Çünkü önümüzdeki yıl ekonomide olumlu gelişmeler görülüyor.
