Euronun nakit olarak işlem görmesine dek ne denli güçlü bir para olacağı bilinmiyordu. Şimdi ise biliniyor. Bir başka bilinmeyen nokta ise euronun hangi ülkelerde daha çabuk egemen olacağıydı. Gerçi bir ülke bir para birimini resmi hale getirince artık başka bir beklenti düşünülemez. Bundan dört yıl önce euro kaydi para olarak çıktığında değer kazanacağı sanılıyordu. Aksi oldu. Daha doğrusu ABD ekonomisindeki parlak trend doları hızla yukarı çekince euro gölgelendi. Daha sonra euronun nakit olarak işleme girmesiyle değer kazanacağı bekleniyordu. Ancak bu da olmadı. Ta ki Amerikan ekonomisindeki dalgalanma ve Irak savaşının ufukta görünmesine dek. Şimdi dalga tersine dönmüş görünüyor. Euro değer kazanıyor. Mn. %Almanya 17.000 32.9Fransa 8.150 15.8İtalya 7.940 15.4İspanya 7.085 13.7Hollanda 2.800 5.4Belçika 1.957 3.8Avusturya 1.800 3.5Yunanistan 1.333 2.6Portekiz 1.296 2.5İrlanda 1.078 2.1Finlandiya 1.070 2.1Lüksemburg 120 0.2TOPLAM 51.629 100.0 MADENİ EUROLARIN ÜLKE DAĞILIMI (2002) Eurounun hangi ülkede daha fazla bulunduğu ise birkaç etmene birden bağlı. Mesela ekonomi büyüklüğü. Gerek nüfusu, gerekse kişi başına geliri itibariyle Almanya Avrupanın en büyük ekonomisidir. Euronun en egemen belirleyicisi Almanyadır. İkinci sırada Fransa ve İtalya gelmektedir, ki bu ekonomiler de gayet büyüktür. Eğer İngiltere de euroyu resmi para birimi olarak kabul etseydi, belki ikinci sırada İngiltere gelecekti.Euronun kullanımını etkileyen ikinci etmen paranın dolaşım hızıdır. Para hızla dolaşıyorsa, tedavüldeki miktar azalır. Çünkü nihayet para elden ele dolaşmaktadır. Bu da para talebiyle doğrudan ilintilidir. Bu durumda sıralamadaki üst ülkelerde paranın dolaşım hızının diğer ülkelere göre daha yavaş olduğu anlaşılmaktadır.Üçüncü etmen ekonomik büyümedir. Hangi ülke daha hızlı büyüyorsa o ülkede para hacmi artar. Çünkü para talebi daha fazladır.Ve nihayet akla gelen bir başka etmen enflasyondur. Enflasyon arttıkça para da artar, çünkü nakit ihtiyacı da çoğalır. Sayı %1 sent 9.032 17.52 sent 7.306 14.25 sent 7.713 14.910 sent 8.136 15.820 sent 6.185 12.050 sent 5.758 11.21 euro 4.803 9.32 euro 2.696 5.2TOPLAM 51.629 100.0 EURO MADENİ PARALARIN% DAĞILIMI Yukarıdaki tabloda da para birimlerinin dağılımı görülüyor. Dikkat edilirse, küçük para birimleri daha yoğun kullanılıyor. 1 ve 2 euro gibi büyük birimler ise toplamın sadece yüzde 15ini bulmuyor. Gerçi bu rakamlara kağıt paralar dahil değil. Ama bu yapı ekonomide fiyat duyarlılığını gösteriyor.Para birimlerinin giderek daha büyümesi hiç kuşkusuz enflasyonun artma eğilimini gösteriri. Euro bölgesindeki bu yapı ters yapı ise bunun aksi yapısını gösteriyor.Türkiyeye gelince. Kimileri euroyu resmi para birimi olarak sayalım dese de, önce doların egemenliğinin kırılması gerekiyor. Sonra da ekonomik istikrarın sağlanması. Zaten ikincisi sağlansa mesele kalmayacak. hgunes@milliyet.com.tr
