Dünyanın önemli ekonomik araştırma birimleri işte bu küresel hasarı ölçmeye çalışıyorlar. Önceki hafta taze taze çıkan bir rapor elimize geçti. P. Gaultry isimli bir araştırmacı ele aldığı raporu İsviçre Bankası Union Bancaire Prive yayımlamış.Rapor Amerikan ve Avrupa ekonomisini ayrı ayrı inceliyor. Önce ABDde belli bir büyüme işareti gözlendiğini ama bunun hâlâ zayıf olduğunu belirtiyor. Avrupa ekonomisini ise dünyanın en kırılgan bölgesi olarak niteliyor. Buna da neden olarak Almanyadaki tüketici güveninin sarsılmasını gösteriyor. Hatta Avrupanın ya ikili bir dip yapacağını, ya da daha sert bir stagflasyona girebileceğini savunuyor. Bunda da para ve maliye politikaları arasındaki uyumsuzluğun ve petrol fiyatlarındaki son artışların hayli etkili olduğu belirtiliyor.Rapor dünyada iki senaryo bekliyor. Yavaş büyüme senaryosu ve ikili dip senaryosu. İlk senaryoda 2003 yılında dünya ekonomisi yüzde 1.8 büyürken, eğer tekrar bir dip olursa büyümenin yüzde 1.1e düşeceği hesaplanıyor. Keza ABD ekonomisi yüzde 2.3 büyüyecekken yüzde 1.1 bekleniyor. Avrupa ekonomisinde büyüme de yüzde 1den, yüzde 0.4e düşüyor. İhracatçı Japonyada da yüzde 0.8den 0.4e düşüyor.Savaşa gelince iki olasılık işleniyor; birincisi ABDnin etkili olması ve savaşın kısa süreli olması; ikincisi de adeta bir Vietnam gibi ABDnin Iraktan kolay kolay çıkamaması, yani savaşın çok uzun sürmesi. Aslında üçüncü bir küçük olasılık daha var ki, pek işlenmemiş: Amerika sonuç alamayıp bölgeyi terk edebilir. Böylesi bir durum, bizim gibi savaşa dolaylı olarak bulaşacak ülkeler için son derece önemli.Senaryo 1deki tabloda savaşın olumlu bitmesi özellikle petrol fiyatlarında aşırı düşüşlere neden olacağı belirtiliyor. Bunun da hem enflasyona, hem de büyümeye çok olumlu etkiler bırakacağı varsayılıyor. Sürekli kan kaybeden borsalar belki ilk bomba ile yüzde 15 daha düşse de, daha sonra bu kaybın fazlasıyla telafi olacağı düşünülüyor.Ancak savaş uzarsa aksine işler berbat olacaktır. Petrol fiyatları şişmeye devam edecek, enflasyon ve durgunluk üzerindeki olumsuz etkiler de katmerlenecektir.Senaryolar şunu gösteriyor; çabuk bir savaş iyidir, uzarsa kötüdür. Ancak bu analizlerden "hemen etkili bir savaş olmalı" sonucu çıkmamalı. Çünkü şu anda savaşın olumsuzluğunun büyük ölçüde satın alındığı düşüncesi var, ki bu yanlış! İkincisi petrol fiyatlarındaki düşüş raporda hayli abartılı. Sonunda bugünkü düzeylerin altına düşse de, petrolün 15 dolar düzeyine düşmesini varsaymak için ya hayalci olmak gerek, ya da biraz Bushçu. Dün Iraka müdahale olasılığının Türkiyeye zararını yazmıştık. Aslında bu savaşın bir hayli de dolaylı hasarı olacak. Çünkü tüm dünya ekonomisi bundan olumsuz etkilenecek. Örneğin savaş istemeyen Almanya Irakla doğrudan ticaret hacmi kaybına uğrayacak. Çünkü ambargoya rağmen Almanya ticareti sürdüren ülkelerden. Ancak Almanya ciddi ihracatçı bir ülke. Dünya ekonomisinde bir durgunluk artışı olursa Almanya bundan çok olumsuz etkilenecek. Savaş kısa sürerse İlk "nce Zafer sonrasıPetrol $ 33 - 36 $ 15 - 17TšFE +% 1 -% 2.5 - 3.0GYİH - % 0.6 abd / - % 0.4 euro + % 1.7 abd / + % 2.7 euroFaizler + % 1 Geriye düşerBorsa - % 15 + % 20Dolar Kırılgan Daha da güçlü Senaryo I Savaş uzarsa - Petrol $ 33 - 40TšFE + % 1.5GYİH - % 1.6 abd / - % 1.2 euroFaizler + % 0.85Borsa - % 20 - 30Dolar Çok zayıf Senaryo II hgunes@milliyet.com.tr
