Oysa Irak savaşının çabuk bitmesi halinde petrol fiyatlarının 20, hatta 15 dolara kadar düşeceği bekleniyordu. Stratejistler, ancak savaşın çok uzun sürmesi ve ABDnin bölgede ciddi biçimde sıkıntıya girmesi halinde, petrol fiyatlarının 40 dolara çıkacağını belirtiyordu. Oysa öyle olmadı. Savaş bitti, fakat fiyatlar 10 dolar daha yükseldi. Belki de petrol fiyatları Irakta sağlanamayan istikrarın göstergesi oldu. Çünkü Irak petrolleri devreye giremediğinden arz yetersizliği fiyatları şişiriyor.1974 petrol krizi oluştuğunda CHP - MSP koalisyonu vardı. O zaman artan petrol fiyatları Türk ekonomisini hem maliyet enflasyonuna, hem de dış açığa sürüklüyordu. İslamcı parti MSP o ara petrol üreten çoğu OPEC ülkesinin Arap olmasına güvenerek bir arayışa girdi. Nihayet Müslüman kardeşlerden daha ucuz petrol elde etmek amacıyla Erbakan Suudi Arabistana gitti. Ve tabii eli boş döndü!Petrol fiyatlarını belirleyen iki unsur var. Biri arz, diğeri de stoklar. Tabii bir de ülkelerin rezervlerine bağlı olarak izledikleri politika. Yüksek rezervli ülkeler fiyatın düşük olmasını ve başka enerji kaynaklarına ikamenin yavaş olmasını isterken, diğerleri de yüksek fiyat istiyor ve üretimi kısıyor.Şu sıralar ABD, OPEC ülkelerine ciddi bir baskı uygulayarak üretimin artmasını istiyor. Ancak üretim zaten yüksek. Bu durumda üç olasılık akla geliyor: birincisi, talepteki artış, ikincisi ABDde oluşan dağıtım sorunları ve nihayet bir de spekülasyonlar. Dünyada ekonomik canlanma nedeniyle talebin canlı olduğu biliniyor. Ancak dağıtım kanallarındaki tıkanıklık arzın talebi karşılamasını engelliyor. Bütün bu etmenler doğruluk payı taşısa da, genel kanı, şu anda petrol fiyatlarında spekülatif bir balonun oluştuğu yönünde. Stoklardan bunu anlamak mümkün. Spekülatif hareketler de gelecekte daha fazla petrol kesintisi olabileceği kaygısına dayanıyor. Stoklar artıyor. Irakta yakın gelecekte üretimin başlamayacak olması da bu kaygıyı pekiştiriyor. Gerçekten işler daha kötüye gidebilir. Daha da önemlisi; Suudi Arabistan petrolündeki olası kesintiler. Çünkü bu ülkede krallık karşıtı terörist saldırılar giderek artıyor. Bir görüşe göre, El Kaidenin Suudi petrolünü tümüyle kesmesi olası. Bu durumda petrol fiyatlarını görebilmek için başımızı göğe kaldırmamız gerekecek.Petrol fiyatlarında istikrar arıyoruz ama fiyat dünyanın en istikrarsız bölgesindeki ülkeler tarafından belirleniyor. Bu düzeydeki bir fiyat, 1974e göre reel olarak daha düşük olsa bile, göz ardı edilmemeli. Çünkü uzun süre bu düzeyde kalırsa dünya ekonomisinde beklenen canlanma gecikebilir. hgunes@milliyet.com.tr Petrol fiyatları yine uçtu gitti. Petrolün varilinin 40 doları aşması hiç de hayra alamet değil. Çünkü artan enerji fiyatları hem maliyetlere yansıyor, hem de dış dengede hasar yaratıyor.
