Antik kent Perge'nin yılı
Antalya Valiliği 2018’i Perge yılı ilân etti. Bu vesileyle, şu anda da kazı ve restorasyon çalışmalarının devam ettiği Perge antik kentine yakından bakalım...
Antalya Valiliği 2018’i Perge yılı ilân etti. Her yıl bölgedeki başka bir antik kentin yılı ilân edilecekmiş. Çok sayıda antik yerleşime ev sahipliği yapan Antalya bölgesi bu sayede uzun yıllardır öne çıkarılan “deniz-güneş-tatil” kavramının yanı sıra kültür turizminden de hak ettiği payı alabilecek.
Antik çağlarda Pamfilya bölgesinin en önemli kentlerinden biri olan Kestros (Aksu Çayı) kıyısındaki Perge’nin kuruluş tarihini tarihçiler Troya Savaşı sonrası kentin en eski giriş kapısındaki heykel kaidelerinde adları yazdığı için Akha kahramanları Kalkas ve Mopsos’a dayandırsalar da, 1986 yılında Peter Neve’nin Boğazköy’de bulduğu tunç tablette Perge’nin Parha adıyla Hitit döneminde var olduğu öğrenilmiştir. Bugün ise bazı buluntular sayesinde kentin Erken Tunç Çağı’ndan yani MÖ 3. binden beri iskân edildiğini biliyoruz. Bu aslında tüm Anadolu için geçerlidir. Roma ya da Helen dönemi kalıntılarının olduğu bir yerde daha alt katmanlarda ya da buranın çok yakınlarında mutlaka çok daha eskilere giden yerleşimler vardır.
Perge Büyük İskender’in MÖ 333 yılında bölgeye gelene kadar tarih sahnesinde görünmüyor, Büyük İskender’in ölümünden sonra Selefkoslar döneminde çok önemli bir kent oluyor. Şehir baş tanrıça Perge Artemis’i için yapılan, antik çağ yazarlarının eserlerinde söz ettiği ve günümüze kadar kalıntıları bulunamayan tapınakla ünleniyor. Bu dönemlerde Anadolu’nun antik kentlerinin hepsi birer bilim yuvasıydı. Perge de MÖ 3. yüzyılda yaşayan ünlü matematikçi, konik kesitleri üzerinde araştırmalar yapan ve sekiz kitap yazan, analitik geometrinin ve matematiksel astronominin babası kabul edilen Apollonius’un şehridir. Ayrıca MS 2. yüzyılda yaşayan filozof Varus da Pergelidir.
Güney kıyılarının kadersizliği olan korsan saldırılarından da uzunca süre nasibini alır Perge ve oldukça hırpalanır. Roma’nın imparatorluk dönemine kadar sürer bu sıkıntılar ve bu dönemle birlikte yeniden yapılanması başlar. Müthiş bir şehircilik anlayışıyla yenilenip ayağa kalkan Perge göz kamaştıran bir hal alır. Anadolu’daki en düzenli Roma dönemi kentidir. Mimarisi ve heykeltraşlığıyla ünlüdür. Bu dönemde tiyatro, stadyum, sütunlu caddeler, hamamlar ve muhteşem çeşmeler yapılır. Şehrin her köşesi sanat şaheseri heykellerle donatılır. Paulus ve Barnabas’ın Hıristiyanlığı yaymasının ardından Bizans döneminde çok önemli bir metropolitlik haline gelir Perge. 15 bin kişi kapasiteli Perge tiyatrosu mimari açıdan Helen-Roma tipindedir. İyi korunmuş sahne binası Nehir Tanrısı Kestros ve Tiyatro Tanrısı Dionysos kabartmalarıyla süslüydü. 12 bin kişi kapasiteli Perge stadyumu Afrodisias antik kenti stadyumundan sonra en iyi korunmuş stadyumdur. Stadyumun altındaki dükkanların duvarlarında sahiplerinin adları ve yaptıkları ticaretin adı yazılıdır.
İki büyük caddesi vardır
Şehrin çift kuleli anıtsal giriş kapısı Helenistik döneme aittir. Aslında günümüze gelen çoğu kalıntı Roma dönemindendir. Şehrin iki büyük caddesi vardır. Ana cadde de diyebileceğimiz sütunlu cadde bu anıtsal giriş kapısından başlayarak 300 metre boyunca uzayıp gider ve akropolisin eteğindeki anıtsal çeşmede son bulur. Bu yolu yürürken solda muhteşem hamam yapıları ve sağda dükkanların bulunduğu agora ilgi çekici yapılardır. Bu yoldaki sütunlara da dikkatle bakın yürürken, bir tanesinin üzerinde kentin tanrıçası Perge Artemis’i kabartmasını göreceksiniz.
Mutlaka Antalya Müzesi’ni de görün
Perge’yi gezerken günümüz şehircilik anlayışını sorgulamamak mümkün değil. Antalya’ya çok yakın olan bu antik kenti gezdikten sonra mutlaka Antalya Müzesi’ndeki Perge’den çıkartılan heykelleri de görün. Unutmamalı ki antik kentler ve kazılarda onlardan çıkarılanları sergileyen müzeler bir bütünlük sağlar ve o dönemi anlamamızı kolaylaştırırlar.
