Borsa bozgunu alarm veriyor

Geçen yazımda sözünü ettiğim borsa bozgunu yeni boyutlar kazanarak sürüyor. Dün öğlen saatlerinde ben bu satırları yazarken ABD borsaları henüz açılmamıştı ama başlıca Asya borsalarında % 10'lara varan keskin düşüşlerin ardından Avrupa borsalarında da kan gövdeyi götürüyor ve bizim İMKB de bu düşüşten payını alacak gibi görünüyordu.
ABD'de son bir yılda benzeri görülmemiş bir çıkış yapan ve 'yeni ekonomi'yi simgeleyen NASDAQ borsasının çöküş sinyalleri vermesiyle başlayan süreç geçen hafta sonunda 'eski ekonomi'yi temsil eden hisselere de yansıdı, cuma günü gerek Dow Jones gerekse daha geniş bazlı S&P 500 endeksinde çarpıcı düşüşler yaşandı. Son düşüşler öncesinde erişmiş bulunduğu 15 trilyon doların üzerindeki kapitalizasyon değeriyle dünya borsalarının toplam kapitalizasyon değerinin yarısını temsil eden ABD borsalarındaki bozgunun dünya borsalarına yansıması kaçınılmazdı.
İlk yansıma dün saat farkı nedeniyle önce açılan Asya borsalarında görüldü, Japonya, Honkong, Güney Kore ve Singapur borsalarında keskin düşüşler yaşandı. Daha sonra açılan Avrupa borsaları da keskin düşüşten nasibini aldı. ABD borsalarında ne olacağı ise büyük bir merakla bekleniyor.
Şu anda borsalarda yaşanan olayda "sert bir düzeltme" mi olduğu, yoksa kalıcı düşüşü simgeleyen bir "ayı pazarı"na mı girilmekte olduğu henüz bilinmiyor ama ABD'deki borsa bozgununun olası etkileri konusunda bazı ön tahminlerde bulunmak mümkün:
* Son çöküş öncesinde ABD, Avrupa ve Japonya borsalarının toplam kapitalizasyon değeri 30 trilyon doları bulurken "yükselen ekonomiler" diye tanımlanan ülke borsalarının toplam değeri ancak 1.5 trilyon dolayındaydı. Büyük borsalardan % 5'lik bir kaçış "yükselen ekonomi" borsalarının tümünü satın alabilir ve bu ülkelerde büyük çalkantı yaratabilir.
* ABD'de yalnızca geçen hafta içinde hisse senedi sahiplerinin 2 trilyon dolarlık bir servet kaybına uğramasına yol açan borsadaki çöküşün kalıcı olması halinde bu "tersine servet etkisi"nin tüketici talebini ani olarak düşürmesi ve ABD ekonomisini yavaşlatması beklenebilir.
* ABD'de borsalar ve ekonomi birlikte uçarken göz ardı edilen dev dış ticaret ve cari işlemler dengesi açığının birden gündeme gelmesi söz konusu olabilir.
* Son yıllarda ABD borsalarına akan dev boyutlardaki paranın doların yüksek değerine önemli ölçüde katkıda bulunduğu biliniyor. Şimdi dev dış açıklar sürerken ABD borsalarından kaçışın gündeme gelmesi doların değerini de olumsuz etkileyebilir.


Yazara E-Posta: oulagay@milliyet.com.tr