Mavi Akım... Rusya'dan Karadeniz'i geçip Ankara'ya varan doğalgaz hattı.Bir güz ayazında, Rusya Federasyonu Başkanı Putin ve projenin ortağı Eni'nin memleketinden İtalya Başbakanı Berlusconi'nin, Samsun'da, Başbakan Erdoğan ile "üçlü" el sıkışmasını biliyorsunuz. Daha dün oldu!Dönemin Enerji Bakanı Cumhur Ersümer'i ve Başbakan Yardımcısı Mesut Yılmaz'ı Yüce Divan'a götüren iddialar, 1999 yılında imzalanan Mavi Akım doğalgaz boru hattını kapsıyordu.Samsun-Ankara arasında doğalgaz boru hattı inşası, ihalesiz olarak Öztaş ve Hazinedaroğlu ile birlikte, Gazprom'un bağlı olduğu grubun inşaat şirketi Stroytransgaz'a (ÖHS Konsorsiyumu olarak anıldı) verilmişti. 340 milyon liraya çekilen boru hattı inşaatında, oluşturulan konsorsiyumun lideri Rus şirketi Stroytransgaz, "ortakları" belirlemişti! Tüm gelişmeler gösteriyor ki, bugüne kadar Rus doğalgaz şirketi Gazprom ne öngördüyse, o gerçekleşti... Bir başka örnek: Trusgaz... Yüce Divan tutanaklarında mürekkebi kurumadı bile.Trusgaz; Botaş (devletin doğalgaz dağıtım şirketi) ile birlikte Gama (özel şirket) ve Gazprom ortaklığı ile kurulmuştu. Gazprom'un, 1990'ların ortasında "Hangi ülkeye doğalgaz satıyorsam, onunla ortak dağıtım şirketi kurarım" kararı almasını takip eden bir gelişmeydi. Rusya'dan gelen doğalgazı sınırda Trusgaz'a teslim edilecek ve bu şirket dağıtımı yapacaktı. Tabii Rusya'dan alınacak gazın maliyetine Trusgaz komisyonu da eklenerek..."Gül gibi şirket", namı diğer Trusgaz, siyasetçiler tarafından "kapatılırken", Gama Yönetim Kurulu Başkanı Erol Üçer, "Memleketim için ne hayırlıysa ona razıyım" diyebildi. Trusgaz'ın ortağı Gama'yı seçen de Gazprom'du. Gama, Gazprom'un Moskova'daki binalarını yapan müteahhit firmaydı, ilişkileri iyi gelişmişti; denenmiş işbirliğini sürdürmek istiyorlardı. Trusgaz tasfiye edilirken, Gazprom da ses etmedi! Gama'yı da seçmişlerdi AKP hükümeti göreve geldiğinde kucağında Ruslarla üç ayrı doğalgaz sözleşmesi buldu; üçünün de fiyatı farklıydı. Trusgaz en yüksek, Mavi Akım ondan düşük, Batı Hattı en düşük maliyeti içeren bir formülle hesaplanıyordu. Hükümet Trusgaz'ın fiyatını düşürmek için Gazprom ile pazarlığa oturdu. Ruslar "Sizi uluslararası tahkime veririm, fiyatım budur!" dedi... Araya Ali Şen girdi "Hükümet ile Gazprom'u öpüştürdü." Ruslar tahkimden vazgeçtiler.Neye karşılık? Bir Denizli'de doğalgaz çevrim santralı kurmak, Tuz Gölü çevresinde doğalgaz depolama tesisi inşa etmek ve doğalgaz kontrat devir sözleşmesini almak.Şen, bu görüşmelerin "hakemi mi, tanığı mı, arabulucusu mu?" bilemem ama, Trusgaz ihalesini "az bir payla" aldı. Mavi Akım hattı ihalesi duruyor... Denizli çevrim santralının "ekonomik" olmadığına karar verildi, Tuz Gölü'nde depolama faaliyeti sürüyor... Tahkim ile başladı 4646 sayılı Doğal Gaz Piyasası Kanunu TBMM'den geçerken, "kontrat devirleri" üzerinde durulmuş ve Gazprom'dan "ön yeterlilik" elde edemeyen firmaların, ihale dışında kalmasının doğuracağı sakıncalar üzerinde durulmuştu. Bu görüşmelerde dikkatimi, "al ya da öde" formülünün maliyetini kimin yükleneceği sorusu çekti. CHP Adana Milletvekili Kemal Sağ, ilgili kanun Meclis'ten geçerken, (16 Haziran) grubu adına yaptığı konuşmada şunları söylüyor:"4646 sayılı kanun teklifine göre (yasa çıktı) gaz alım kontratları, ya da miktarlar devredildikten sonra, devralan özel şirketlerin "al ya öde" yükümlülüklerinin, Botaş üzerinde kalmasını ve mevcut kontratların özel sektöre açılacak kısmını yüzde 25 ile sınırlayan, ya da bu kontratların yüzde 75'ini Botaş'ın elinde patlamasını sağlayacak ve ithalat serbestliği getiren bir yasa tasarısından söz ediyorum" diyor. 'Al ya da öde' maliyeti Botaş'a mı yüklenecek? Sağ'ın işaret ettiği nokta şu ki: Botaş, Türkiye'nin tüketebileceği gaz miktarını kapsayan kontratları özel sektöre devredecek, "al ya da öde" riskini ise omuzlayacak. Gazprom bunu da yaptırır!..Bunca "mesaiye" rağmen, Gazprom'un "ortağı" Ali Şen'in, Trusgaz hattı ihalesinden aldığı "lot", beklentinin aksine "küçük" çıktı.Shell'in değilse bile, Enerco ve Avrasya Gaz'ın aynı ihaleden aldığı pay daha fazla. Bunu da bir düşünelim... Henüz tamamlanmamış Mavi Akım ve Batı Hattı doğal gaz kontrat devir ihaleleri duruyor. Son gülen iyi güler! syilmaz@milliyet.com.tr Büyük parça!
