Yaman Törüner

Yaman Törüner

yaman.toruner@milliyet.com.tr

Tüm Yazıları
Haberin Devamı

Geçtiğimiz hafta sonu hem Darphane Genel Müdürü Ahmet Büyükkaymaz hem de Hazine ilgilileri bu konuyu tartışmak ve Avrupa Birliği otoritelerini ikna etmek üzere yurtdışındaydılar. Darphane, madeni euroyla çalışan meşrubat makinesi gibi bazı aletlerle deneme yaptı ve bunların Yeni Türk Lirası madeni paralarla çalışmadığını tespit etti. Ancak, 50 yeni kuruş 1 euroya, 100 yeni kuruş da 2 euroya gerçekten çok benziyor.Yeni kuruşlarla euronun benzerlik göstermediği tek özellik, yeni kuruşların mıknatıs özelliği olmaması. Euro madeni paraların ise mıknatıs özelliği var. Ancak, bu özelliğin kalpazanlar tarafından, kolayca sağlanabileceği görüşü var.Hürriyetten Çiğdem Toker, hafta sonunda madeni paraların benzerlik tablosunu yayımladı. Tabloya göre paralar arasında şu benzerlikler bulunuyor:a) Madeni paraların her ikisi de çift renkli ve renkler birbirine benziyor. 50 yeni kuruşun dışı sarı içi nikel, 1 euronun da. 100 yeni kuruşun dışı nikel içi sarı, 2 euronun da.b) 50 yeni kuruşun ağırlığı 7 gram, 1 euronunki 7.5 gram. Fark var ama ayırt edilecek kadar değil. 100 yeni kuruşun ağırlığı ile 2 euronunki eşit ve 8.5 gram.c) İletkenlik katsayıları çok az farklı olmakla birlikte paraların hepsi ve hepsinin sarı ve beyaz bölümleri iletken.d) Bizim yeni madeni paraların kalınlıkları 2.05 milim. 1 euro 2.33 milim ve 2 euro 2.20 milim kalınlığında. Yani, bütün paraların kalınlıkları aynı sayılabilir. Eurolar milimin 1/6sı kadar daha kalın ama çıplak göz veya bozuk para kullanan makineler bunu ayırt edemez.e) İşin kötüsü, paraların çapları da hemen hemen aynı. Farklar milimetrenin 1/10u kadar. 100 yeni kuruş 25.65 milim. Benzeri 2 euro 25.75 milim. 50 yeni kuruş 23.40 milim. Benzeri 1 euro 23.25 milim.Kısacası, 100 yeni kuruş 2 euroya ve 50 yeni kuruş da 1 euroya tıpatıp benziyor. Doğal olarak, üzerlerindeki motifler farklı olacak. Ama, "iğfal kabiliyeti" var.Öte yandan, hem yeni banknotlar hem de yeni madeni paralar artık kamuoyuna gösterilmeli. Euronun tasarımı sırasında bile halkın görüşü alındı. Paralar gösterilmeden halk paralara nasıl ısınacak? Paraların hala kamuoyuna gösterilmemesi, euroya benzerlik nedeniyle Yeni Türk Lirasına geçişin ertelenmesi olasılığını gündeme getiriyor.Ayrıca, özellikle madeni paraların üzerinde Atatürk resmi olup olmadığı da merak ediliyor.Avrupalı yapmış, biz neden yapmıyoruz?- 1 yeni lira ve 2 yeni lira sadece madeni olmalıydı.- 1 yeni lira, yeni 50 kuruşun boyutlarında olmalıydı. Yani, paralar küçültülüp taşıma kolaylığı getirilmeli ve baskı masrafı azaltılmalıydı.- Basılması düşünülenden en az 4 misli madeni para basılmalıydı.İnşallah, yeni kuruş yeni bir "tren kazası" yaratmaz! ytoruner@milliyet.com.tr Önceki yazımda, hem Merkez Bankasının hem de Darphanenin liradan 6 sıfır atılması operasyonuna ellerinden geldiğince iyi hazırlandığını belirtmiş ve aşılabilecek bazı sorunlardan bahsetmiştim. Ama, şimdi 50 ve 100 kuruşların 1 ve 2 euroya benzemesinden kaynaklanan bazı sorunlar var.