Yaman Törüner

Yaman Törüner

yaman.toruner@milliyet.com.tr

Tüm Yazıları
Haberin Devamı

Çin, neredeyse tüm Güney Amerika ülkelerine silah satıyor; askeri eğitim ve yardım sağlıyor. Bu ülkeler arasında, Uruguay, Kolombiya, Şili, Meksika, Peru ve Brezilya var. Yaklaşık ABD’nin toprak büyüklüğündeki olan Brezilya, 28 Avrupa Birliği ülkesinin yüzölçümünden büyük.

Brezilya’nın durumu
Amazon yağmur ormanlarının korunması, dünya ülkeleri için çok önemli bir ekolojik konu sayılsa da; Brezilya hükümeti, halkın tarım alanı kazanmak için ormanları kesmesine izin veriyor. Yine de, ağaç kesilerek kazanılan bu topraklarda verimli üretim yapılamıyor. Öte yandan, Amazon bölgesinin güneyindeki alanların yüksek verimi sayesinde, Brezilya, dünyanın en önemli tarım ülkelerinden biri konumuna gelmiş durumda.
1950 yılında, başkent, Rio de Janeiro’dan iç bölgedeki Brasilia’ya kaydırılmış olsa da; insanlar sahil bölgelerinde yaşamayı tercih ediyor. Sahilden hemen sonra başlayan yüksek sıra dağlar, sahillerde geniş ölçülü yerleşmeyi ve liman inşaatını engellese de, ülkenin iç bölgesi için, bir “koruma kalkanı” oluşturuyor. Kıta sahanlığında bulunan doğalgaz, Brezilya’nın, enerji bakımından Bolivya ve Venezuela’ya olan bağımlılığını azaltacak gibi görünüyor.
Geleceğin yıldız ülkeleri arasında gösterilen Brezilya’nın, halkının yüzde 25’i açlıkla boğuşurken, bu başarıyı elde etmesi zor görülüyor. Öte yandan, Brezilya’nın komşularıyla, özellikle de Arjantin ile iyi ilişkileri var.
2013’de, CIA’in, Brezilya Başkanı Dilma Rousseff’i dinlediğinin ortaya çıkması, Brezilya Başkanı’nın Washington gezisini iptal etmesine neden olmuştu. Çin’in Brezilya’nın en büyük ticari ortağı olması, Obama’nın olay nedeniyle özür dilemesini engelledi. Brezilya da, Boeing ile olan kontratlarını iptal etti.

Peki ya Arjantin...
Arjantin, yüzölçümü ve nüfusu nedeniyle, Brezilya gibi bölgenin süper gücü olabilme özelliğini taşımıyor. Ama, iyi yönetilen bir ülke ekonomisi, doğal şartlarının uygunluğu nedeniyle, Arjantin’i, rahatlıkla Avrupa ülkeleri seviyesine taşıyabilir. Yaklaşık 100 yıl önce, Arjantin, Fransa’dan daha gelişmiş bir ülke sayılıyordu. Başarısız eğitim sistemi, askerin siyasete müdahalesi ve dış ekonomik ilişkilerdeki zayıflık, son 30 yılda Arjantin’i “gelişmekte olan ülkeler” seviyesine düşürdü.
Brezilya ile Paraguay arasındaki savaş sonrası, Arjantin’in başkenti Buenos Aires, Brezilya için de ana ticaret limanı durumuna geldi. Bulunan kaya gazı ve petrolü, Arjantin ekonomisini yeniden ayağa kaldırabilir görünse de, yabancı yatırım gerektiriyor. Ancak, zaman zaman dış borçlarını ödemeyen Arjantin’e, hiç kimse yatırım yapmak istemiyor.
Arjantin, hâlâ Falkland adaları üzerinde hak iddia ediyor. Okullarda, adalardan yakın olanının Arjantin’e ait olduğu anlatılıyor. Ancak, bu adalar 2020 yılına kadar İngiltere’nin koruması altında ve ada halkı, İngiltere’ye bağlı olmayı tercih ediyor. ABD de İngiltere’yi destekliyor. Hâlâ, adaların kıta sahanlıklarında bulunan petrolün kullanımında, İngiliz şirketlerine izin verilmiyor.