a) Bütçe faiz dışı fazla vermeye devam ediyor. Faiz dışı fazla, programlanandan iyi gidiyor.b) Mayıs ve haziran aylarında net fazla veren bütçe, temmuzda yeniden açık vermeye başladı. 2 milyar YTL'ye yaklaşan açık, korkulacak oranda değil. c) Bu yıl için TMSF'nin programlanan anapara ödemesi 2.5 milyar YTL idi. Ancak, 100 milyon dolarlık bir ödeme yapabildi. TMSF'nin yaptığı faiz ödemeleri ise, "faiz dışı fazla"nın içinde gösteriliyor.d) Hazine iç borçlanma faizlerinin, Merkez Bankası faiz artırımı sonrası, % 6 civarında yükseldiği (% 16.72'den % 22.55'e), temmuzda bu yükselmenin % 4'lere gerilediği görülüyor. Merkez Bankası yeniden faiz yükseltmezse, ağustosta düşüş, eylülde de bu seviyenin korunması devam eder. Faizlerden en çok etkilenen kurumun Hazine olduğu bir kez daha açıkça görülüyor. Hazine, Kamu Borç Yönetimi raporunu açıkladı. Rapor, temmuz sonuna kadar olan verileri kapsıyor. Rapordaki bazı önemli sonuçlar şöyle: e) Piyasalardan yapılan iç borçlanmanın vadesi, ortalama 16.6 aya kadar düşmüş (ocakta 39.4 ay) vaziyette. Ancak, ağustosta toparlanma başladı.f) Hazine'nin eylül ayında yüksek anapara (14.4 milyar YTL) ve faiz (2.8 YTL) ödemesi var. Sırf bu nedenle bile, Merkez Bankası'nın son faiz yükseltmeme kararının, akıllı olduğu söylenebilir. Çünkü, faizlerin yükselmesi borçlanma maliyetini yükseltmekle kalmıyor, borçlanma kapasitesini de azaltıyor.g) Haziran ayında yaşanan sıkıntının, döviz borçlanması faizlerine de yansıdığı ve artı ödentileri (spread) artırdığı anlaşılıyor. Hazine son dolar borçlanmasında, Amerikan tahvilleri getirisinin % 2.85 fazlasıyla borçlandı. Gelişmekte olan ülke ortalama faizlerinin üzerinde bir faiz verilmesine rağmen, yaklaşık 8 yıllık ve 500 milyon dolarlık bu operasyon, mini kriz sonrasına rastladığı için başarılı sayılabilir.h) IMF'den ek kredi alınsa da, 2003 yılından beri IMF'ye net kredi geri ödeyicisi durumundayız.i) Kasım ayında 4 milyar doları aşan yüksekçe bir dış borç anapara ve faiz ödemesi var. Bu ödeme, Hazine'yi biraz sıkıştırır ama bir risk yaratmıyor. 'Son faiz artışı akıllıca oldu' j) İç borçlar için verilen reel faizler, Hazine'nin de ekonominin de belini büküyor. Geçen yıl % 7.96 ve bu yılın ocak ayında % 8.01 olan reel faizler, haziran sonunda 12.87'ye çıkmış vaziyette. Ağırlıklı olarak TL cinsinden borçlanılması sayesinde, ortalama reel faizler nispeten düşük tutulabiliyor. Reel faizlerin artmasında, enflasyondaki yükselme beklentisi de rol oynamakla birlikte, temel neden, Merkez Bankası'nın faizleri yükseltmesi.k) Bu yılın ilk çeyreğinde, Türkiye'nin dış borcu 185 milyar dolara ulaşmış. Eldeki döviz varlıkları göz önünde bulundurulursa, net dış borç, 107.7 milyar dolar oluyor. l) Hazine, fonlardan ve mahalli idarelerden alacaklarını zamanında tahsil edemiyor. Bu konu hâlâ kanayan bir yara. Stratejik olarak, TL cinsi borçlanmanın ağırlıklı olarak sabit faizli enstrümanlarla yapılması prensibi belirlenmiş. İyi bir para yönetimi olursa, reel faizlerdeki eğilimler dikkate alınarak borçlanma biçimi değiştirilebilir ve değişken faizli enstrümanlarla daha az faiz ödenebilir. ytoruner@milliyet.com.tr 'Borçlanma biçimi değişebilir'
