a) Mortgage vermek üzere kurulmuş ihtisas bankaları,b) Mevcut ticari bankalar,c) Gayrimenkul kredisi şirketleri (Bunlar en fazla kredi sağlayan kurumlar. Mevduat toplamazlar. Yaptıkları iş, verdikleri krediyi "mortgage piyasası"nda tasarruf sahiplerine satmak ve tekrar yerine koymak. Sistemi asıl çalıştıracak kurumlar bunlar. Ancak, öncelikle "mortgage piyasası"nın kurulması gerekli.),d) Kredi birlikleri (Bizdeki sandıklar gibi çalışıyor ve kredi alabilmek için üye olmanız şart.),e) Ev finans kurumları (Genellikle, gayrimenkul kredisi sağlamazlar ama gayrimenkul alırken yapılan ön ödeme için kredi verirler.),f) Borsa aracı kurumları (Bizdeki borsa aracı kurumları bu ihtiyacı karşılayabilir. Daha çok elinizdeki uzun vadeli yatırımlarınızı veya hisse senetlerinizi bozmadan ve bunlar karşılığı gayrimenkul kredisi sağlarlar.),g) Özel kişiler (Bunlar genellikle bina yapıp satan kişilerdir ve şahıslara gayrimenkul kredisi benzeri bir taksitli satış uygularlar. Bu kredilerin faizleri düşük veya sıfır ve vadeleri kısa olduğu için belli bir süre sonunda kredinin yeniden finansmanı gerekebilir. Bu nedenle, kredi genellikle bir bankacılık uygulaması ile birlikte verilir. Bizdeki müteahhitlerin banka aracılığı ile taksitli satış yapmaları benzeri bir uygulamadır.)h) Devlet kurumları (Bu kurumların temel rolü başka kurumlarca verilen kredileri garanti etmektir. Az olmakla birlikte, doğrudan kredi de verilebilir. Bu uygulama, düşük gelir grupları, devlet memurları, emekliler için yapılır. Genellikle, ayrı gruplar için ayrı kurumlar oluşturulmuştur. Belediyeler bu amaçla uzun vadeli bono çıkarırlar. Bizde rahatlıkla gecekondulaşmayı önleme amaçlı olarak kullanılabilir. Emekli Sandığı ve Sosyal Sigortalar Kurumu kapsamında da böyle bir uygulama yapılabilir.).Bizde, Sermaye Piyasası Kurulu kredi fonlarının sağlanması için devlet öncülüğünde bir kuruma gereksinim duyuyor. Bu kurumun fonları ise hem devlet hem de banka ve özel kişilerden sağlanacak. Bu noktada, devlete olması gerektiğinden fazla yük bindirilmesi sistemin rahat çalışmasını önleyebilir. Çünkü, bir taraftan da enflasyon mücadelesi yapılıyor ve sıkı para politikası uygulanıyor. Devletin sisteme başlangıçta bile olsa fon koymasını IMF de hoş karşılamayabilir. Mali sektörü sistemin içine daha fazla sokmak ve gayrimenkul kredisi için bir piyasa oluşturmak gerekiyor. Üstelik, bankacılık sektörü sistemi desteklemeye hazır görülüyor. Bu konuda, borsa aracı kurumlarından da faydalanılabilmeli. ytoruner@milliyet.com.tr Mortgage (Gayrimenkul Kredisi) fonları nereden sağlanacak? Uluslararası pratikte bu fonları sağlayan kurumlar şunlar: