Çözüm ABD'de ekonomi ve politika gittikçe ısınıyor. "Demokrat Parti" adayının başkan olarak seçilmesine hemen hemen kesin gözüyle bakılıyor. Bu aşamada, en büyük rekabet "Demokrat" adayın kim olacağı noktasında kilitlenmiş görünüyor. "Demokrat" adaylar arasındaki çekişme nedeniyle, ABD'de siyaset çok ısınmış halde. Seçimlere bir yıl kalmasına rağmen, hava sanki seçimler bu yıl yapılacakmış gibi. Öte yandan, Irak Savaşı'nın kaybedildiği artık kesinlikle anlaşılmış durumda. Savaşa kimlerin, hangi etkilerle ve neden karar verip savaş sırasında ortaya çıkan durumlarda nasıl yanlış kararlar alındığı konuları sorgulanıyor. Irak ve Ortadoğu krizi hakkında herkes birbirini suçluyor. Son birkaç yıldır yalnız bizim ekonomimiz değil, dünyadaki tüm ekonomilerde rekor büyümeler gözlendi. Bu durum, gelişmiş ülkelerden sermaye çıkışı, gelişmekte olan borsalardaki fırsatlar, "carry-trade" ve "hedge funds" gibi yeni yatırım enstrümanlarının kullanılmaya başlanması, petrol ve mal fiyatlarındaki hızlı artışların biriktirdiği sermayenin yeni yatırım alanları araması nedeniyle ortaya çıktı. Şimdi ise, ABD ekonomisinden başlayan ve tüm dünyaya yayılması olasılığı yüksek olan bir risk artışı dönemine giriyoruz. ABD siyasetindeki bu karmaşa, kaçınılmaz olarak ekonomiyi de etkiliyor. ABD Merkez Bankası (FED) ve hükümeti bir dizi tedbirler almaya başladı ama bu tedbirlerin yeterli olduğunu sanmıyorum. Tüketim eğilimindeki düşmeleri ve gayrimenkul piyasalarındaki sıkışmayı azaltmak üzere hükümet, geçen yıl ödenen gayrimenkul vergilerinin yaklaşık 1/3'ünü geri ödemeye başladı. Bu işlem ekim sonuna kadar sürdürülecek. FED de, faiz oranlarını kademeli olarak düşürerek sıkıntılara yardımcı olmak istiyor.ABD'deki birçok işadamı, siyasetçi ve bankacıyla görüştüm. Bu kişilerin ortak kanısı, ABD'deki krizin artarak süreceği yönünde. Özellikle, gelecek yıl krizin artacağı görüşü hâkim. Irak Savaşı nedeniyle artan devlet harcamaları büyük bir sıkıntı yaratacak gibi görünüyor. Öte yandan, herkes yeni vergiler konulmasının kaçınılmaz olduğu görüşünde.ABD uzun yıllardır karşılaşmadığı bir likidite sıkıntısıyla karşı karşıya. Yabancı sermayenin ülkeyi terk etmemesi için hâlâ fazla bir şey yapılamıyor. FED'in gerektiğinde piyasaya yeterli para sağlama konusundaki düşüncesi, kesinleşmiş değil. Büyük şirketler, yönetim sıkıntıları, önlenemeyen cari harcama fazlalığı ve satış hasılatındaki düşüşlerle karşılaşmış durumda. Karmaşa ekonomiyi de etkiliyor ABD'deki kriz bizim için çok önemli. Çünkü, gelişmekte olan piyasalardan para çekimiyle karşılaşılabilir. Bu gelişme de, ülkemizden sıcak para çıkışına neden olabilecek. Ancak, bizdeki sıcak paranın bir bölümünün dışardan yatırım yapan Türklere ve bir bölümünün de petrol geliri sağlayan ülkelere ait olması Türk piyasasındaki riskleri sınırlıyor. Öte yandan, euro'nun dolar karşısında daha da güçlenmesi söz konusu olabilir. Bu durum, ihracatçımız için sevindirici. Ayrıca, Merkez Bankamızın dünyanın en yüksek reel faizini veriyor olması da krizden etkilenmemizi en düşük seviyelere düşürecek. Bu durumda, Merkez Bankamızın beklenen faiz indirimini erteleyebileceğini düşünüyorum. İMKB endekslerinde, diğer gelişmekte olan piyasalara göre daha az oranlı olsa da, düşüşler yaşanabilecek. Doğal olarak, kurlarda da bir artış baskısıyla karşılaşacağız. ytoruner@milliyet.com.tr Sıcak para çıkışına neden olacak
