Geçtiğimiz aylarda şirketin eski bir çalışanı, Sosyal Sigortalar Kurumu (SSK) ihalelerinde Rocheun yüksek fiyatlarla ilaç sattığını iddia etmişti. İddiaya göre, Roche, NeoRecormon adlı ilacı üç ayrı kuruma üç ayrı fiyattan satmıştı. Ama, fiyatlardan hiçbiri Sağlık Bakanlığının bu ilaç için belirlediği fiyatın üstünde değildi. Yani, aslında Roche kar marjını azaltarak ilacı bazı yerlere iskontoyla satmıştı. Roche, bu düşük fiyatlı işlemleri "müşteri bağlama (promosyon)" amaçlarını güderek yaptığını, bu tür piyasa koruma davranışlarının her ilaç firması tarafından yapıldığını söylemekteydi. Zaten, ucuz fiyatla yapılan satışlar toplam satışların yaklaşık kırkta biriydi. Sonunda, bakanlık üst fiyatları yeniden belirlemek ve her ilaçta en düşük fiyatlı ülkeyi esas almak zorunda kaldı. Satışlar sırasında, bakanlıkça belirlenen üst fiyat aşılmadığı için, Rocheu kusurlu ilan etmek ve uluslararası bir firmanın itibarını zedelemek gerçekten haksızlıktı.Rekabet Kurumu Başkanlığı da konuyu inceledi ve Rekabet Kurulu oybirliği ile Rocheu aklama kararı aldı. Rekabet Kurulu, "Katılımcıların fazla olduğu ihalelerde fiyatın daha düşük seviyelerde oluşmasının doğal olduğu, grup bazındaki ihale sonuçlarını ürün bazında karşılaştırmanın doğru olmayacağı, bakanlığın belirlediği üst fiyat olduğundan, ihalelerde fahiş fiyatla ilaç satıldığı iddiasının mesnetsiz olduğu ve her alımdaki farklı rekabet koşulları nedeniyle, eşit alıcılar arasında ayrımcılık yapılmadığı" nedenleriyle, şikayeti reddetti.Bu soruşturmayı bahane edip, sağlık sektöründeki çıkar çatışmalarını gün ışığına çıkarmak lazım:a) Dünyada kişi başına düşen eczane sayısı en yüksek olan ülke biziz. Eczacılar arasında bu nedenle kıyasıya rekabet var ve denetimleri zor. Bu sistemde yolsuzluk kol geziyor.b) Eczacı dayanışması nedeniyle, bütün gelişmiş ülkelerde olduğu gibi "eczane zincirleri" kurulamıyor. Bu nedenle de, "ecza depoları" sistemi sürüyor ve bu depoların kar marjları da fiyatlara yansıtılıyor. Ayrıca, depolar ihaleleri yönlendirici önlemler alabiliyor.c) Amerika Birleşik Devletlerindeki Duane Reade, CVS ve İngilteredeki Booths gibi "eczane zincirleri" nin denetimi çok kolay. Ama, bunların kurulmasına hem eczacılar hem de depolar karşı. Kar paylaşımı nedeniyle de kimse sistemi sorgulamıyor.d) İlaçların bazıları ve özellikle pahalı olanları, gelişmiş ülkelerde olduğu gibi sadece hastane eczanelerinde satılmalı. Çünkü, pahalı ve bulunmayan ilaçların satımında yolsuzluk daha kolay. Öte yandan, kutu yerine taneyle ilaç satılması hemen başlatılmalı.Not: 14 Şubat Pazartesi günkü yazımda, Ekonomi Bankasının % 50 hissesinin BNP Paribasa geçtiğini yazmıştım. Doğrusu, % 42.12 hissedir. Ayrıca, % 42.12 hisse de Çolakoğlu Grubunda kalmıştır. Düzeltirim. ytoruner@milliyet.com.tr Roche soruşturması başladı. İyi de oldu. Başka türlü haklılığı kanıtlanamazdı. Medya, kabahat Rochetaymış gibi üzerine gitti. Konu, bir gazete tarafından büyütüldü ve hatta konuyu sütunlarına taşıyan muhabir ödül aldı. Roche sürekli reklam veren bir kuruluş olsaydı, bu yapılabilir miydi? Bilmiyorum. Ama, bu soruşturma en azından ilaç sektöründeki sıkıntıları su üzerine çıkaracak.
