Çözüm - Gayrimenkul alım satımı sırasında dikkat edilmesi gereken hususlar.- Yabancıların Türkiye'de gayrimenkul edinimleri.- Ana hatlarıyla konut finansmanı süreci.- Konut finansmanı sistemiyle getirilmiş olan imkânlar. Bu konulardan en bilinmeyeni, yabancıların ülkemizde mülk edinimi. Çünkü, bu konudaki spekülasyonlar çok çeşitli. Türkiye sistemini, bir yabancı ülkenin Türk vatandaşlarına tanıdığı hakları aynen o ülke vatandaşına tanıma prensibi üzerine kurmuş. Yani, "karşılıklılık" ilkesi tam anlamıyla uygulanıyor. Mal edinme konusunda ülkemizle karşılıklılık anlaşması bulunmayan ülkeler arasında, Birleşik Arap Cumhuriyeti, Katar, Kuveyt, Sudan ve Suudi Arabistan da var.Karşılıklılık ilkesinin istisnaları da var:- Vatansızlar,- Ülkemizde 3 yıldan fazla ikamet eden mülteciler, istisnadan faydalanıyor.Ayrıca, yabancı kişi ve şirketler adına, "gayrimenkul rehni" tesis edilebiliyor. Bu işlem de, istisna kapsamında düşünülüyor. Osman Oy, Türkiye'de Mortgage Uygulaması isimli kitabında, gayrimenkul alımıyla ilgili her türlü sorunu detaylarıyla incelemiş. Kitapta şu konulara da yer veriliyor: Türkiye'de kurulu yabancı sermayeli şirketler, "yabancı şirket" sayılmıyorlar. Böylece, bizim sistemde "karşılıklılık" ilkesi olsa da, yabancılar Türkiye'de bir şirket kurup bu şirket adına istedikleri gayrimenkulu alabiliyorlar. Bu durumda, Emaar'ın "özel izin"le veya "şirket kurarak" İstanbul'un en kıymetli arazilerinden birini aldığı anlaşılıyor. Sonuçta, bizim şirketler yukarıda konu edilen ülkelerde gayrimenkul edinemezken, o ülke şirketleri bizde edinebiliyorlar.Tapu işlemleri bakımından da yabancılar ile Türk vatandaşları arasında bir farklılık yok. Sadece, yabancı özel ve tüzel kişilerin satın alacakları gayrimenkulün, askeri yasak bölge ve güvenlik bölgeleri dışında kalması isteniyor.Yabancıların edindikleri mülkler Ocak 2007 itibariyle, 63.484 adede ve 181.540 metrekareye ulaşmış durumda. Yabancılar mülk alımı için son 4 yılda, yaklaşık 7.1 milyar dolar para getirmişler.Yabancıların gayrimenkul edinmeleri konusunda uygulanan temel mevzuat, Tapu Kanunu'nun 35. maddesi. Buna göre, gerçek kişilerin her birinin alabileceği arsa ve arazilerin toplamı 2.5 hektarı geçemiyor. Hükümet bu miktarı 30 hektara kadar artırabiliyor. Aramızda karşılıklılık anlaşması bulunan ülke vatandaşlarının miras yoluyla edindikleri mülkler için ise hiçbir kısıtlama yok. Ancak, her durumda yabancılar, her ilin yüzölçümüne göre, toplam binde 5'ten fazla mülk edinemiyorlar. Bu konuda hükümet, oranı il bazında azaltabiliyor. Bu konuda da Türk vatandaşları kullanılarak kısıtlamalar aşılabiliyor.Kısacası, yabancıların ülkemizde mülk edinmesinde çok kontrol var gibi görünse de tam bir serbesti var. ytoruner@milliyet.com.tr Asıl istisna
