Gökdelenlerin babası

       ÇİN'de özel teşebbüse doğru ilk adımlar Deng Sia Ping zamanında başlamış. Ölümünden sonra başkanlığa geçen Jiang Zemin, kendinden öncekinin yöneldiği yolu daha da geliştirmeye geçmiş. Şanghay Belediyesi'nin eski başkanı Ju Rong Ji'yi, Başbakanlığa getirmiş. Şanghay'ın çehresini değiştiren Ju Rong Ji, yönetime gelir gelmez, "ekonomiden anlamadıkları ve ülkeyi yanlış yönlendirdikleri, çıkar sağladıkları gerekçesiyle" dört milyon memurun işten çıkarılmasını planlamış.

       Bizim Çin'de bulunduğumuz günlerde, ilginç bir olay yabancılar arasında heyecanla konuşuluyordu. Duyduklarımı aynen naklediyorum.
       Eski yönetici memurlar arasında yer alan asker - memur kesimin çocukları, Çin devletinin parasını, Hong - Kong borsasında kaybediyor! Ji'nin görevlendirdiği Çin Merkez Bankası Teftiş Kurulu Başkanı, açığı görünce ilgilisinden hesap soruyor. Borsalar Birliği Bankası'nın babası asker olduğu için, "Benim arkamda asker var! Kimse bana dokunamaz!" karşılığını veriyor. Bunu duyan Başbakan Ji, bütün bu memurların tutuklanma emrini çıkartıyor ve karar uygulanıyor. "Ben Başbakanım! Herkesten hesap sorarım" diyen Ji, korkmaksızın uygulamalarını sürdürüyor.
       Anlatılanlara inanmadığımı gören bir yabancı, "Ju Rong Ji, komünist devletin sahip olduğu fabrikaları da özelleştirmeye başladı. 2 milyon 500 bin kişiyi işten çıkartıyor!" deyince, dayanamamıştım.
       "Nasıl olur!.. Böylesine bir uygulama en demokratik ve liberal sistemi uygulayan ülkelerde bile bu kadar hızlı bir biçimde cereyan edemez!" karşılığını verince, yabancı dostum, Ju Rong Ji'nin bu konudaki gerekçesini de söylemişti: "Biz '93 yılında vergi reformu yaptık. Eğer, bunları şimdi emekli edecek olursak, devletten bir yılda alacakları para, onların, 20 yıllık emekli maaşı kadar olacaktır!"
       Ji, bununla da kalmıyor ve askerlerin, ticaretle ilgilerini yasaklıyor. Devlet şirketlerinin yönetim kurullarından da görevden alıyor.
       Burada bir şey çok dikkatimi çekti:
       Görevden aldığı asker kökenliler, Mao ile birlikte savaşarak gelen "İhtilal Ordusu'nun generalleri."

       Çin'in serbest ekonomiye geçiş kararı, ilk kez, ABD Başkanı Nixon'ın, bu ülkeyi ziyaretinde alınmış. İki ülke arasındaki soğuk savaş ortadan kaldırılmış. Mao'nun ölümünden sonra Deng Sia Ping'in başkanlığa geçmesiyle, "özelleştirme, endüstrileşme ve serbest ekonomiye geçiş stratejisi" saptanmış. Tam 15 yıllık (2002 yılına kadar uzanacak) bir "hızlı gelişim planı" uygulamaya konulmuş. Burada ilginç olan bir başka nokta daha var. O da Mao'nun "Çin Halk Cumhuriyeti"ni kurduğu tarih olan 1949'dan 50 yıl sonra olan 1999'a, çok az zaman kalmış olması. Çinliler bu 50. yılı kutlamak için büyük hazırlıklar yapıyorlar. Birçok iş merkezini ve otelleri o tarihe yetiştirmeye çalışıyorlar. Ancak kesin olan, 2002 yılında Pekin'de, tam 450 tane beş yıldızlı otelin hizmete açılmış olacağı!..
       Yüksek katlı binalar bu kararlılığın sonucu öyle hızla yükseliyor ki, insan burada kaldığı bir ay içinde, bu hızlı gelişmeyi yakından gözleyebiliyor. Buna tipik bir örnek olarak da bundan beş yıl önce Hong - Kong Belediye Başkanı'nın, başlattığı inşaat gösteriliyor.

       Hong - Kong'da çok zengin olan Belediye Başkanı, anavatanı Kıta Çini'nde 30 katlı bir bina yapımına girişiyor. İmar planında bir sürü itirazlar oluyor. Tam bu sırada Hong - Kong'da seçim yaklaştığı için, bazı çevreler, "Acaba yeniden başkan seçilebilir mi" kuşkusuna kapılıyorlar. Ancak, başkan, Hong - Kong Belediye Başkanlığı'nı yeniden kazanınca Pekin'de onun inşaatına karşı çıkanların ayakları suya eriyor ve "Israr ettiğine göre, imar planını ona göre değiştirip uygulamamız gerekecek" görüşüne varıyorlar. Başkanın inşaatı ile birlikte, aynı yerde 20 tane daha 30 katlı inşaata izin çıkıyor. Bugün Pekin'i süsleyen bu binalar, işte o bir tek binayı izleyen iş yerleri.

       Yarın: Yerin altındakiler