Kolonoskopi, doktorun polip, tümör veya iltihabi bağırsak hastalıkları gibi diğer sorunları aramak için makattan kalın bağırsak içine bir alet ile girilerek uygulanan bir yöntemdir. Kolonoskopi, tarama testi olarak genellikle kolon kanseri veya kanser öncesi polipleri bulmak için yapılmaktadır. Kolonoskopi, yalnızca tümörleri tespit etmekle kalmaz, aynı zamanda kanserli hale gelmeden önce çıkarılabilen kanser öncesi polipleri de belirleyebilir.
Ortalama kolon kanseri riski taşıyan kişiler için kolonoskopi genellikle 45 yaşından itibaren tarama testi olarak önerilir. Daha sonra 75 yaşına kadar her 10 yılda bir tekrarlanmalıdır. Sıklıkla dışkısında kan fark edenlere, açıklanamayan kansızlığa, bağırsak alışkanlıklarında değişiklik olanlara veya ailesinde önemli kolon kanseri öyküsü olanlara kolonoskopi önerilir. Kolonoskopi bazı riskler (ağrı, kanama ve hatta perforasyon gibi) taşısa da ciddi komplikasyonlar oldukça nadirdir. Prosedürün faydalarına ve düşük riskine dair ikna edici kanıtlara rağmen, yetişkinlerin sadece 2/3’ü kolonoskopi yaptırmaktadır.
Kolonoskopide neler ortaya çıkarabilir?
Normal bulgular. Herhangi bir anormallik bulunmazsa, ortalama kolon kanseri riski taşıyan bir yetişkinin genellikle 75 yaşına kadar 10 yıl boyunca kolonoskopiyi tekrar etmesi tavsiye edilir.
Hemoroid. Bunlar makatta dışkının çıkışına yardımcı yastıklardır. Bunlar zorlu ve sert dışkılama, ıkınmaya bağlı sarkıp, kanamakta hastalık haline gelebilmektedir. Ele gelen şişliğe, kaşıntıya veya kanamaya neden olabilseler de (özellikle şiştiklerinde veya alevlendiklerinde), genellikle hiçbir soruna neden olmazlar. Neyse ki, hemoroid şişmesi sıklıkla önlenebilir ve etkili bir şekilde tedavi edilebilir.
Divertiküler hastalık. Bu terim, kolonda kas duvarındaki bir zayıflığın dışa doğru yaptığı çıkıntıların varlığını ifade eder. Yetişkinlerin yaklaşık yarısının bunlara sahip olmasına rağmen çoğu, semptom veya soruna neden olmaz. Soruna neden olduklarında - kanama veya iltihaplı enfeksiyon (divertikülit)- hızlı tedavi genellikle etkilidir. Divertikülitin kolonda yırtık veya deliğe neden olduğu perforasyon en ciddi komplikasyondur; ameliyat gerekli olabilir.
Kolonik polipler. Bunlar kalın bağırsak duvarından doku büyümesidir. İki tür polip vardır:
-İyi huylu: Kanserli hale gelmez ve genellikle tedavi gerektirmeyen “hiperplastik” ve “inflamatuar” polipleri içerir.
-Neoplastik: Kanser öncesi olan adenokarsinom (kolon kanseri) ve adenomları içerir. Ne kadar çok adenomunuz varsa ve ne kadar büyükse, bir veya daha fazlasının kanserli doku içermesi veya kolon kanserine dönüşme riski o kadar yüksek olur.
Küçük polipler genellikle kolonoskopi sırasında çıkarılabilirken, daha büyük olanlar ameliyat gerektirebilir. Kolon polipleri için risk faktörleri, ileri yaş, ailede polip veya kanser öyküsü, kırmızı etten yüksek bir diyet veya inflamatuar bağırsak hastalığı öyküsü dahil olmak üzere kolon kanserine benzer.
Enflamasyon ve ülserasyon. Kalın bağırsağın iç yüzeyi enfeksiyon, ilaçlar inflamatuvar bağırsak hastalığı (Crohn hastalığı ve ülseratif kolit gibi) dahil olmak üzere birçok nedenden dolayı tahriş olabilir, iltihaplanabilir ve ülsere neden olabilir.
Kanama. Bazen kolonda kan görülür; tanı için yapılan endoskopi bir tümör, ülser veya anormal kan damarı toplanmasını tanımlayabilir; ancak çoğu zaman kolonoskopi sırasında bir neden tanımlanamaz ve ek testler gerekli olabilir.
Diğer, daha az yaygın bulgular arasında bir “yabancı cisim” veya bir fistül (kolon ile bağırsak yolunun veya diğer organın başka bir kısmı arasında anormal bir bağlantı) bulunur.
Sonuçlar ne zaman hazır olur?
Kolonoskopinin bazı bulguları hemen bilinir. Örneğin, her şey normal görünüyorsa ve biyopsi alınmamışsa, doktor size hemen kolonoskopinin normal olduğunu söyleyebilir. Bir polip veya kalın bağırsaktan biyopsi/parça (kolonik biyopsi) alınması durumunda kanserin, adenomun veya başka bir bulgunun anlaşılması birkaç gün (veya daha fazla) sürebilir. Sakinleştirici genellikle kolonoskopiden önce verildiğinden, sonuçlar henüz siz uyanıkken yazılı olarak sağlanabilir ve daha sonra tartışılabilir.
Doktorunuz kolonoskopi önerirse, bu tetkikin riskleri ve yararları, buna nasıl hazırlanılacağı, nasıl yapıldığı ve sonuçların ne anlama gelebileceği hakkında konuşun. Kolon kanserini taramak için başka testler mevcut olsa da, kolonoskopiye kıyasla önemli sınırlamaları vardır. Kolonoskopi yaptıranların büyük çoğunluğu, bunun için endişelenmenin ve müshilleri önceden almanın en kötü kısımlar olduğunu söylemektir. Bu testin sağlayabileceği tüm bilgiler ve kolon kanserini nasıl önleyebileceği (kanser öncesi poliplerin çıkarılmasıyla) göz önüne alındığında, kolonoskopinin elimizdeki en iyi tarama testleri arasında olduğu söylenebilir.
