Sıcak diyeti

Vücudun kaybettiği suyu yerine koymak için bol bol kayısı yiyin


       Son yılların en sıcak günleri herkesi bunaltıyor. Öldüren sıcaklara karşı beslenmenin önemli olduğunu belirten Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Metabolizma ve Beslenme Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Üstün Korugan, izlenmesi gereken özel diyet programını Milliyet 2000 için anlattı. Korugan’ın “sıcak diyetiönin öncelikli maddelerini “günde 3.5 litre su" ve bol miktarda “kayısı" oluşturuyor.
       Prof. Dr. Korugan, insan metabolizmasının idrarla atamadığı bir su kaybı yaşadığını vurgulayarak, “Bu terleme veya soluk alıp vermeyle gerçekleşir. Bunun toplamı, günde aşağı yukarı 800 cm3’dür. Çok sıcak günlerde bu miktar 2.5 - 3 katına çıkar. Kaybedilen bu suyu yerine koymak lazım. Bir de günlük, 1.200 cm3 sıvıyı idrarla attığımızı kabul edersek, toplamı 2 bin cm3’ü buluyor. Bu da, çok sıcak günlerde gün boyu, 3.5 litre suya ihtiyaç duyduğumuzu gösterir" dedi.
       Prof. Dr. Korugan, sıcakların daha önce kalp krizi veya beyin kanaması geçirmiş olanlar için çok tehlikeli sonuçlar doğurabileceğini söyledi.

       Alkolden uzak durun
       Sıcaklarda, öğünlere eşlik etmesi gereken gıdaların başında kepekli veya siyah ekmek geliyor. Lifli gıdalar ile özellikle kayısı ve sebze yemekleri dışkılama düzenini de koruyor. Alkole gelince; büyük bir enerji kaynağı olduğu için önerilmiyor. Ayrıca, laktik asit üretimine yol açıp, kramplara neden oluyor. Alkol alındığında vücuttaki su kaybı hızlanıyor.

Özel beslenme programı

       Sabah kahvaltısı: Taze meyva suyu, peynir ve kızarmış ekmek, salatalık, domates. Kahve yok, çay da abartmamak kaydıyla olabilir.
       Öğle yemeği: Bir bardak ayran veya yoğurt (Tansiyon sorununuz yoksa tuzlu), zeytinyağlı sebze yemeği veya bir ızgara, meyve (Kayısı; potasyumdan en zengin meyve). Salata hem doyurucu hem de iyi bir alternatif.
       İkindi: Peynir ve galeta, ayran veya soda. Taze meyve suyu da olabilir. Karpuz ve şeftali de iyi bir seçim.
       Akşam yemeği: Sebze yemeği, yoğurt ve meyve. Tere, roka veya maydanoz salatası. Alkol iyi bir tercih olmaz. Bira veya şarap, iki kadehi geçmemeli. Gece, kayısı ve karpuz yenilebilir.

Vücudunuzu soğutun

       Aşırı su ve tuz kaybı, kalıcı zararlara yol açabilir. Doktorların önerisine kulak verin
       Prof. Serap Erdine
       Hava sıcaklıkları Diyarbakır, Şanlıurfa, Mersin, Antalya, İzmir, Girne ve İstanbul’da güneşde 47, gölgede 38 dereceye kadar yükseldi. Hayati organlarımıza kalıcı zararlar veren sıcak ve nemden, sadece kalp hastası ve yaşlı insanlar değil, hamileler, bebekler ve çocuklar da çok etkileniyor.
       İstanbul Üniversitesi Kardiyoloji Enstitüsü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Serap Erdine, “Sıcaklardan en çok 60 yaş üstündeki kişiler, kalp, yüksek tansiyon hastaları, damar sertliği olanlar ve akciğer hastaları ile bebekler etkileniyor" dedi.
       Sıcaklarda mümkün olduğunca meyve, sebze yemenin son derece önemli olduğunu belirten, Prof. Dr. Erdine, çay, kahve, alkol gibi içeceklerden uzak durulmasını ve su, meyve suyu içilmesini önerdi. Erdine, “Aşırı yağlı yiyeceklerden ve kızartmalardan uzak durun. Mümkün olduğunca vücudunuzu soğutun" diye konuştu. Erdine hangi gurupların nasıl bir risk altında olduğunu da şöyle sıraladı:
       Yaşlılar: 60 yaşın üstündeki kişiler için en önemli risk faktörü, tansiyon yükselmesi. Yaşından dolayı zaten idrara az çıkan, üre oranı da sınırda olan bu insanların böbrek fonksiyonları azalır ve üre yükselir. Bir de potasyum kaybı olduğu için, kalp ritmi zarar görür. Kalbin çalışması bozulur. Ani tansiyon yükselmesi de, beyin damarlarına zarar veriyor. Bunun sonu, beyin kanaması olabilir.
       Çocuklar: En kolay su kaybeden grup. Aşırı sıcak yüzünden bir çocuğun ateşi hemen yükselebilir. Vücudu, su kaybeder ve kısa sürede kuruyabilir. Bu bir çocuk için ölümle sonuçlanabilecek bir tablodur.
       Bebekler: Aşırı su kaybı, bebekler için de çok vahim sonuçlar doğurabilir. Bu yüzden, bebeklere incecik giysiler giydirilmeli ve bol miktarda su verilmeli.
       Şeker hastaları: Bu hastalıkla yaşamak zorunda kalan insanlar, zaten su kaybetmeye yatkındırlar. Şeker hastasının metabolizması, sıcaktan çok olumsuz etkilenir. Böbrek fonksiyonları çok kolay bozulur ve şekerleri çok kolay yükselir. Sıcak stres kaynağıdır. Şeker hastası, strese böyle cevap verir.
       Hamileler: Fazladan bir can taşıyan ve gebeliğin getirdiği ekstra problemlerle boğuşan hamile bayanların kan hacmi, gebelik sırasında 500 cm3 artar. Bu durum onları çok zorlar ve gebelik tansiyonu denilen riskli bir duruma yol açar.
       Yüksek tansiyonlular: Bu kişilerin zaten tansiyon sorunu olduğu için, sıcak ve nem en çok onlara zarar verir. Metabolizmaları, aldosteron hormonuyla yakın ilişkidedir. Böbreküstü bezinden salgılanan ve vücuttaki suyu ve tuzu tutan özel bir hormon olan aldosteron, hipertansiflerin kanında dolaşmaya başlayınca, tansiyonları daha da yükselir.
       İshal veya grip olanlar: Sıcak hava, bu durumdaki insanları da çok kötü etkiliyor.

Kim ne yemeli?

       Prof. Dr. Serap Erdine, aşırı sıcaklardan en çok etkilenen risk gruplarının alması gereken önlemleri şöyle sıraladı:
       Şeker hastaları: Şeker hastaları aslında her zaman yiyeceklerine dikkat etmelidir. Ancak aşırı sıcaklarda uyguladıkları diyete daha fazla bağlı kalmalılar. Ayrıca su kaybının yaratabileceği tahribat bu kesim üzerinde daha fazladır. O nedenle çok miktarda su içmeliler.
       Kalp ve yüksek tansiyon hastaları: Özellikle aşırı yağlı gıdalardan uzak durmalılar. Aşırı sıcaklara bağlı olarak hiper tansiyonlu hastaların tansiyonlarında ani düşme ve yükselmeler görülebilir. O nedenle kalp ve tansiyon hastaları ağır hareket etmeye, efor sarf etmemeye özen göstermeliler. Bu hastalar, ağır yük kaldırmamalı, hızlı hareket etmemeli, eğer çalışıyorlarsa çalışmamalıdırlar.
       Yaşlılar: Kalp ve tansiyon hastaları için önerilenler yaşlılar için de geçerli. Bu kesim de efordan kaçınmalı, su kaybını önlemelidir. Yaşlılar, özellikle yağlı ve ağır yiyeceklerden kaçınmalıdır.
       Bebekler ve çocuklar: Bebekler sıvı kaybını ifade edemedikleri için anneler çok dikkatli olmalıdır. Bebeklerin su kaybına uğramamaları için özen gösterilmeli, çocuklara da taze meyve ve sebze yedirilmeli. Özellikle bebeklere günlük yemek yedirilmesi çok önemli. Çünkü bebekler bekletilmiş yiyecekler içinde üreyen bakterilere karşı çok hassastırlar.
       Bu arada taze meyve ve sebzelerin de çok iyi yıkanması
       başka salgın hastalıkların oluşmaması açısından
       önem taşımaktadır.
       Hamile kadınlar: Hamile kadınlar da aşırı sıcaklarda efor sarf etmemeye özen göstermeliler. Su kaybını giderecek sulu gıdalar almalı, hafif ve sık yemek yemeliler.