Barbie artık bildiğiniz gibi değil

Çocukken yeni bir Barbie’nin hayaliyle geçirdiğim günleri, istediğim Barbie’ye sahip olduğumda ise nasıl havalara uçtuğumu hiç unutmuyorum. Fakat o günlerde oynadığım sarışın, ince belli, ince bilekli, pembe rujlu, topuklu ayakkabılı bebeklerin gerçekçilikten ne denli uzak olduğunu ve uzun yıllar boyunca Amerika’da idealize edilen “kusursuz kadın” tipini yansıttığını ancak büyüyünce anlayabildim. Bugün piyasada yüzlerce, binlerce oyuncak seçeneği var, ama etrafımdaki çocuklara bakıyorum da Barbie’ye duydukları ilginin benimkinden farkı yok. Neyse ki, Barbie artık eski Barbie değil!

Kızının kâğıt bebeklerinden ilham aldı

Barbie, kızının kâğıt bebeklerle oynayışından ilham alan Ruth Handler tarafından yaratıldı. Mühendis Jack Ryan’ın yardımıyla kâğıt bebekleri üç boyutlu hale getirip onlara yetişkin kıyafetleri giydiren ve kızı Barbara’dan yola çıkarak bu yeni oyuncağın adını “Barbie” koyan Handler, önceleri kapısını çaldığı pek çok oyuncak üreticisi tarafından şüpheyle karşılandı, ancak sonunda bebeği ürettirmeyi başarıp 1959’daki New York Oyuncak fuarında Barbie’yi tanıtabildi. Ruth Handler’in bu süreçte Almanya’da üretilen “Bild Lilli” adlı oyuncak bebekten de epey esinlendiğini söylemeden geçmeyelim. İlk kez 1955’te üretilen Bild Lilli, Amerikalı Barbie’nin Alman annesi sayılabilir.

İlk kıyafetleri Japonya’daki evlerde dikildi

1959’da satışa sunulan ilk Barbie’nin sarışın ve kumral olmak üzere iki saç rengi alternatifi vardı ve zebra desenli mayo giyiyordu. Bir süre Japonya’da üretilen ve kıyafetleri evde çalışan terziler tarafından dikilen bu oyuncağın zamanla küresel bir moda ikonu haline geldiği açık. İlk yılın sonunda 350 bin Barbie satılmış, oyuncak Mattel firmasının lisanslı ürünü haline gelmiş ve kıyafetleri yalnızca Barbie için çalışan moda tasarımcısı Charlotte Johnson tarafından tasarlanmaya başlamıştı. Tabii kadrolu tasarımcı dışında, küçük kumaşlarla evde ona kıyafet diken binlerce kız çocuğunu da unutmamak gerek! 1960 yılında işe başlayan Barbie; moda editörlüğü, ofis yöneticiliği, hosteslik, hemşirelik gibi o yıllarda kadınlara “uygun” görülen meslekler yapıyor ve ona göre giydiriliyordu. 1961’de ortaya kırmızı mayosu ve sarı plaj havlusuyla Barbie’nin erkek arkadaşı Ken çıktı ve Barbie 1962’de Austin-Healey marka ilk otomobilini aldı.

İlk siyah bebek 1968’de üretildi

1960’lar, aynı zamanda Barbie hayran kulüplerinin kurulduğu, ünlü model Twiggy’ye ithafen ilk “ünlü Barbiesi”nin tasarlandığı ve Eşit Haklar hareketini desteklemek için ilk siyah bebek Christie’nin de raflardaki yerini aldığı yıl (1968) oldu. Zamanla farklı ülkelerin etnik kıyafetlerini giyen Barbie, CEO Barbie, ABD Başkanı Barbie gibi farklı bebek tipleri tasarlansa da vücut tipleri, ten ve saç renkleri hemen hemen hep aynı kaldı. Tabii sefahat içinde sürüp giden yaşam tarzı da! Ta ki yeni vücut tiplerindeki Barbie’lerin üretildiği 2016 yılına kadar. Çok uzun ya da çok kısa boylu, yuvarlak hatlı Barbie’leri de kapsayan yeni koleksiyonla gelen değişim, Time dergisinin kapağına “Şimdi vücudum hakkında konuşmayı bırakabilir miyiz?” başlığıyla taşındı. Farklı vücut tiplerini kapsayan bu koleksiyonun piyasaya çıkışının ardından dört yıl geçti ve bu dört yıl içinde Barbie’nin kalıpları yıkıp herkese hitap etmek için çok çalıştığını söyleyebiliriz. Örneğin “Daha Fazla Rol Modeli” koleksiyonuyla sanatçı Frida Kahlo, fizikçi Katherine Johnson, futbolcu Sara Gama, eskrim şampiyonu Ibtihaj Muhammad gibi farklı alanlardan kadınların bebekleri üretildi, Barbie’nin üstü açık lüks arabalarına traktör gibi, küçük araba gibi seçenekler geldi. O artık yalnızca dış görünümüne değil ruhunu beslemeye de önem verip meditasyon yapıyor; bazen bacağında protezle bazen tekerlekli sandalyeyle karşımıza çıkıp hayatın her halini kabul ediyor.

Barbie’nin ‘vintage’ evi

Barbie dünyasında yaşanan bu gelişmeler, Vogue İngiltere’ye de ilham verdi ve dergi en önemli moda sayısı olan Eylül sayısı için, yalnızca kadınlardan oluşan bir ekiple “Barbie bugün nasıl yaşardı?” sorusunun cevabını aradı. Moda okulundan yeni mezun olan öğrencilerin, iç mekan tasarımcılarının ve stil danışmanlarının da dahil olduğu ekip, Barbie’ye hem yeni bir gardırop hem de yeni bir ev hazırlamış. Barbie bu defa klasik “rüya ev”lerinden daha sade görünen bir evde yaşıyor ve doğduğu dönem olan ‘60’ların mobilyalarını bu defa “vintage” oldukları için seviyor. Elbiseleri ise elektrik kabloları gibi geri dönüştürülmüş malzemelerden yapılmış.

Ken ev işi yapmaya başladı

Barbie çağ atlarken Ken de boş durmadı elbette! Mattel firması, 2004 yılında Barbie ile Ken’in ayrıldığını fakat arkadaş kalacaklarını duyurdu, ama çift 2011’deki Sevgililer Günü’nde tekrar birleşti. Yeni Ken zamanını yalnızca arabasıyla tur atıp, spor salonlarında vücut geliştirerek geçirmiyor; daha az kaslı, daha gerçekçi vücuduyla ev işleri de yapıyor. Belki bunun da barışmada etkisi olmuştur, ne dersiniz?