Grönland sevdası Trump'la başlamadı! Buzulların altında terk edilmiş füze üssü
ABD Başkanı Trump’ın Danimarka idaresindeki Grönland’a yönelik söylemleri dünya çapında büyük ses getirmiş olsa da aslında ABD’nin buzlarla kaplı bu adaya yönelik ilgisi yeni değilmiş. Ada üzerinde bulunan ABD’ye ait askeri tesisler de bunun en büyük kanıtı. Bu tesis buz tabakasının yaklaşık 30 metre altında kaderine terk edilmiş şekilde varlığını sürdürüyor.
Derleyen: Oğuzcan Atış / Milliyet.com.tr – Trump, ABD Başkanı seçilmeden önce ABD'nin "ekonomik güvenliğini" artırmak için Grönland'ı satın alması gerektiğini söylemiş, başkan seçildikten sonra yaptığı açıklamalarda da konuya ilişkin ısrarlı açıklamalarını sürdürerek Batı ittifakı içinde tartışmalara sebep olmuştu. Trump’ın ısrarının arkasında Grönland'ın sahip olduğu yer altı kaynakları ve Arktik bölgesinin ticari bir geçiş rotası olması sebebiyle sahip olduğu stratejik değer olduğu tahmin ediliyordu. ABD’nin tarihin birçok döneminde Grönland’a yönelik ilgisi olduğu biliniyor. Bu ilginin savaş sırasında zirveye ulaştığı ve ABD ordusunun Sovyetler Birliği’ne karşı bölgeye askeri üsler kurmasına neden olduğu ifade ediliyor. Bu üslerden bazıları günümüzde hâlâ hizmet vermeye devam ediyor olsa da bazıları kaderine terk edilmiş durumda. Kaderine terk edilen en dikkat çekici askeri tesislerden biri de buzların altına gömülü olan Camp Century. 
Nisan 2024'te NASA, Grönland üzerinde yaptığı radar taramaları sırasında Camp Century'nin kalıntılarını keşfetti. Bu keşif, üs hakkında daha önce bilinmeyen bilgilerin gün yüzüne çıkmasına olanak sağladı ve bölgedeki çevresel değişikliklerin izlenmesi açısından önemli bir adım oldu. Yapılan tespitlerde askeri tesise ait kalıntıların yaklaşık 30 metre derinlikte gömülü olduğu ortaya çıktı.
GİZLİ PROGRAM KAPSAMINDA İNŞA EDİLDİ
İkinci Dünya Savaşı’nın bitiminden sonra ABD ile SSCB’nin başını çektiği rekabet ortamını tanımlamak için kullanılan Soğuk Savaş süreci, 1991 yılında Sovyetler Birliği’nin dağılmasıyla sona erdi. Bu dönemde iki kutuplu dünyanın en büyük endişelerinden biri de olası bir nükleer savaştı. Taraflar, dünyayı birkaç kez yok etmeye yetecek kadar nükleer silah üretmişti ve bu silahların kullanılması halinde insanlığın yok olacağı kesindi. Taraflar arasında bu konuda birçok defa ciddi gerilimler yaşanmış olsa da neyse ki en azından şimdiye kadar nükleer savaş senaryoları hiçbir zaman gerçek olmadı. Ancak gerek ABD’nin gerek Sovyetler Birliği’nin bu amaçla yaptığı askeri tesislere günümüzde dünyanın farklı bölgelerinde rastlamak mümkün, tamamen buzullarla kaplı olan ve hiçbir yerin ortası olarak tanımlanabilecek yerlerde bile...
Camp Century adlı askeri tesis de tam da bu amaçla, Project Iceworm projesi kapsamında inşa edildi. Bu proje, Soğuk Savaş döneminde ABD Ordu Mühendislik Birliği tarafından yürütülen gizli bir askeri projeydi ve Grönland'ın buzullarının altına gömülü bir nükleer füze üsleri ağı inşa etmeyi amaçlıyordu. Proje, 1959 yılında Camp Century’nin inşa edilmesiyle başlatıldı. Düşmana beklemediği bir hamle yapabilmek için beklenmedik yerlere nükleer silahlar yerleştirilmesi gerekiyordu ve Camp Century, bu amaca hizmet eden en önemli tesislerden biri olarak planlanıyordu. 'Buzların altındaki şehir' olarak bilinen Camp Century, Grönland buz tabakasının hemen altına, 21 tünelden oluşan ve yaklaşık 3 kilometre uzunluğa sahip bir tesisti. Camp Century yerleşkesine ait bilgiler, 1996 yılında gizliliği kaldırılan belgelerde ortaya çıktı.
ABD, II. Dünya Savaşı sırasında Grönland'ı ele geçirmiş ve ardından 1946'da 100 milyon dolara satın almaya çalışmıştı. Danimarka teklifi reddetse de ABD savaştan sonra askerlerini çekmedi ve Soğuk Savaş sırasında da burayı önemli bir saha olarak gördü. Danimarka ile 1951 yılında yapılan ve bugün hâlâ yürürlükte olan anlaşmanın ardından ABD’nin Grönland’da bulunan askeri varlığı meşru hale geldi. Soğuk Savaş sırasında Grönland'da 17 üste toplam 10 bin ABD askeri bulunuyordu. Sovyetler Birliği’nin ABD için oluşturduğu tehdit sebebiyle, Camp Century'de 600 orta menzilli balistik füzeyi barındıracak bir yer altı üssü inşa edildi. Üs, dünyanın ilk taşınabilir nükleer reaktörüyle enerji elde ediyordu. Tünellerde yatakhaneler, hastane, sinema salonu ve bir kilise gibi sosyal alanlar bulunuyordu. Bu yapılar, Grönland'ın zorlu koşullarında çalışan yaklaşık 200 askeri personelin günlük yaşamını sürdürebilmesi için tasarlanmıştı.
BUZULLARIN DAVRANIŞI PLANLARI BOZDU
ABD ordusu ilerleyen süreçte Project Iceworm kapsamında Camp Century gibi çok sayıda askeri yerleşke inşa etmeyi planladı. Ancak aynı dönemde Grönland’da hesaba katılmayan bazı gelişmeler yaşanıyordu. Camp Century, Grönland’ın buzullarının içine, yani kalın buz tabakasının içine tüneller kazılarak inşa edilmişti. Buzulların içine yapılan bu yeraltı üssü, o dönemde buzun sürekli erimediği ve stabil kaldığı varsayımıyla planlanmıştı. Ancak buzullar tahmin edilenden daha hızlı eriyordu. 1966'da buzulların beklenenden daha hızlı erimesi nedeniyle Project Iceworm iptal edildi. Bu kapsamda inşa edilen Camp Century isimli tesis de yapısal anlamda riskli hale gelmesi sebebiyle boşaltıldı ve kaderine terk edildi. 
NASA bilim insanı Chad Greene, yaklaşık 60 yıldır Grönland'ın buz tabakasının altında saklanan Camp Century'nin radarla görüntüsünü yakaladı.
RADARA İŞTE BÖYLE YAKALANDI
Yaklaşık 50 yıl kaderine terk edilen Camp Century, geçen yıl NASA tarafından yapılan bir çalışmanın ardından tekrar gündeme geldi. NASA adına araştırmalar yapan ve buzulların dinamiklerini, deniz seviyesi yükselmesini ve iklim değişikliğini inceleyen projelerde aktif olarak yer alan Dr. Chad A. Greene ve beraberindeki ekibin havadan yaptığı çalışmalarda 1967'de terk edilmiş Camp Century yerleşkesine ait kalıntılar tespit edildi. Yüzeyin yaklaşık 30 metre altında tespit edilen kalıntılar bu yönde yapılan en detaylı keşif oldu. Bölgenin daha önce çekilen radar görüntülerinde sadece ufak noktalar tespit edilmiş ve başka bir şey bulunamamıştı ancak son çalışmalarda kullanılan gelişmiş sistemler, unutulmuş nükleer tesisin tasarımı ve yapısıyla uyumlu 3 boyutlu yapıları ortaya çıkardı. Sentetik Açıklıklı Radar kullanılarak yapılan çalışmalar hakkında konuşan Dr. Greene, "Yeni verilerde, tesisin içi daha önce hiç görülmemiş bir şekilde görülebiliyor" dedi. Elde edilen veriler, tarihsel kayıtlarla karşılaştırıldığında da Camp Century’nin tasarımıyla uyuştu.
Buzlar altında gömülü olan tesisin ortaya çıkması, ABD’nin Grönland’a yönelik ilgisinin yeni olmadığının en önemli kanıtlarından biri. Bölgenin sahip olduğu yer altı kaynakları stratejik ticari rotalarla birleşince bu bölgede Rusya ve Çin’in nüfuzunu artırmasını engellemek isteyen Trump yönetimi, Grönland’ı bir ulusal güvenlik meselesi olarak görüyor. Tüm bunlardan ayrı olarak adada ayrıca ABD’ye ait üsler de bulunuyor. Bu üsler için en önemli olan tesislerden birinin füze savunması, uzay gözetlemesi ve Arktik operasyonlarını destekleyen Pituffik Uzay Üssü olduğu biliniyor.
