Nazım Biçimleri Ve Türleri Nelerdir? Örnekler İle Nazım Biçimleri Özellikleri Konu Anlatımı

 İslamiyet öncesinde kullanılan nazım biçimleri oldukça sınırlı sayıdadır. Toplamda 4 başlık altında inceleyeceğimiz nazım biçimleri Koşuk, Sagu, Sav ve destan olmak üzere 4 türe ayrılır.

 İslamiyet Öncesi Nazım Biçimleri

 Koşuk

 Halk edebiyatında koşma olarak adlandırılır. Divan edebiyatında ise gazel olarak ele alınır 7 ya da 11’li hece ölçüsü kullanılıp yiğitlik, sevgi ve doğa gibi konuların işlendiği nazım türüdür.

 Sagu

 Halk edebiyatındaki ismi ağıt olup divan edebiyatındaki ismi ise mersiye olarak adlandırılır. 7’li hece ölçüsü kullanılarak ölen bir kişinin ardından kopuz eşliğinde söylenen acı dolu sözlere verilen isimdir.

 Sav

 İslamiyet öncesinde söylenen özlü sözlere verilen isimdir. Yani bugünün karşılığı olan atasözleridir. Nazım biçimi olarak ele alınmaz.

 Destan

 En eski edebiyat türü olan destanlar gerçek olması mümkün olamayan kendi milletlerinin yüceltilip övülmesi maksadıyla yazılan uzun ve manzume hikayelerdir.

 Türüne göre destanlar doğal ve yapay destanlar olmak üzere 2’ye ayrılır.

 Divan Edebiyatı Nazım Biçimi ve Türleri

 Mısra

 Şiirdeki tek bir cümleye verilen isimdir

 Beyit

 Şiirde 2 cümleye verilen isimdir. Gazel kaside mesnevi ve kıta bu şekilde yazılmıştır. 2’li cümlelere halinde ele alınan şiirlerde kullanılan nazım biçimidir.

 Gazel

 Aşk, ayrılın sevgi doğa gibi konuların şiirlerde yer aldığı nazım biçimine ise gazel denir.

 Kaside

 Savaş, sevgi eski tarihin ele alındığı nazım biçimidir. İran edebiyatında ortaya çıkmıştır. Masal anlatılır gibi bir havayla okunur.

 Mesnevi

 Bir kişiyi övmek ya da tam tersi mahcup etmek için yazılan nazım biçimidir. Özellikle Din ve devlet işleriyle uğraşan kişiler için yazılır.

 Kıta

 Konu olarak felsefi ya da toplumsal konuların işlendiği nazım biçimidir. 2 beyit ya da daha fazla beyitler ile yazılabilir.

 Geri kalan divan edebiyatı nazım biçimleri ise müstezat divan edebiyatı nazım biçimleri (dörtlük)

 Rubai, tuyuğ, şarkı, murabba, divan edebiyatı nazım biçimleri (bent) terkibî-i bent ve terci-i bent olarak ayrılmaktadırlar.

 Halk Edebiyatı Nazım Biçimleri

 Anonim, aşık ve tasavvuf edebiyatı nazım biçimleri olarak 3 başlık altında toplanmaktadır.

 1- Anonim Halk Edebiyatı Nazım Biçimleri

 Mâni

 Bütün konuların ele alınabildiği, belirli bir tempo ile söylenen ve asıl anlatılmak isteneninin son 2 mısrada anlatıldığı nazım biçimidir. 4 çeşit mâni türü vardır. Düz, kesik, ayaklı ve karşılıklı mâni olarak adlandırılır.

 Türkü

 7, 8, 11’li hece ölçüsüyle ele alınabilir bir nazım biçimidir. Saz eşliğinde belirli bir ritim ile birlikte söylenir. Türküde işlenen konular ise sevgi, duygular, hasret, doğa gibi konular ele alınabilir.

 Ağıt

 7, 8, 10’lu hece kalıplarıyla söylenebilir. Ölüm hasret gurbet gibi zorlukların sunucunda söylenen sözlerdir.

 Ninni

 Özel bir ezgi ve sade bir dille söylenen nazım biçimidir.

  2- Aşık Edebiyatı Nazım Biçimleri

 Koşma

 11’li hece ölçüsüyle yazılır. Dili oldukça sadedir ve toplumsal sevgi ile alakalı konular ele alınabilir.

 Semai

 8’li hece ölçüsüyle yazılan semailerin nazım birimi dörtlüktür. Saf sevgi, güzellik temalı konuların işlendiği nazım biçimidir.

 Varsağı

 8’li kalıplarla ele alınan varsağı bere hey gibi nidaların kullanıldığı, 3 ile 6 dörtlükten oluşan nazım biçimi türüdür.

 Destan

 Son dörtlükte şairin isminin de yer aldığı nazım birimi dörtlük olan ve genelde 8’li hece kalıbıyla söylenen nazım biçimi türüdür.

 3- Tasavvuf Edebiyatı Nazım Biçimleri

 İlahi

 7,8 ve 11’li kalıpların kullanıldığı Allah’ı ve peygambere övgü yağdıran tasavvuf edebiyatı nazım türü arasında yer almaktadır. Bu türün en büyük öncülerinde biriside Yunus Emredir.

 Nefes

Dörtlükler halinde yazılan, 7,8 ve 11’li kalıpların kullanıldığı Bektaşi şairleri tarafından ele alınan Hz. Muhammet ve Hz. Ali için övgülerin söylendiği nazım biçimidir.

 Nutuk

 Alimlerin, Dervişlerin tarikat adap ve saygısını öğretmek amacıyla söylenen sözlere denir. Bu türün en önemli şairi ise Kaygusuz Abdaldır.

 Devriye

 Devriye ise dünya hayatının bir gün son bulacağı ve bizi yaratan Allaha geri döneceğimizi anlatan felsefi sözlere verilen isimdir. Alevi ve Bektaşi bu türün önemli örnekleri arasında yerini alır.

 Şathiye

 Alaycı bir dille yazılıyormuş gibi görünen fakat altında derin anlamların yattığı dini konuların ele alındığı sözlerdir. Bu türün en büyük şairleri ise Yunus Emre ve Kaygusuz Abdaldır.

 Deme

 8’li hece ölçüsüyle yazılan deme, Alevilerin törenlerde söylediği ilmi sözlere verilen isimdir.

 Batı Kaynaklı Nazım Biçimleri

 Sone

 Kısa şiir veya türkü anlamına gelen sone ilk olarak İtalyan edebiyatında ortaya çıkmıştır. Toplam 14 dizeden oluşa batı kaynaklı nazım biçimi türüdür.

 Terza Rima

 İlk olarak İtalyan edebiyatında görülmüştür. Çok fazla kullanılan bir nazım biçimi olmamıştır.

 Triyole

 Batının etkisi altında gelişmiş olan fakat Türk edebiyatı nazım şekli olan TRİYOLE 10 mısradan oluşan nazım türüdür. En önemli dize en son dizedir.

 Balad

 Özellikle Fransız şiirlerinde daha çok görülen bu tür konusunu romantizm ve heyecan dolu öykülerden alarak oluşturulur.

 Serbest Müstezat

 Özellikle Servet'i Fünun'cuların kullandığı bir tür olan Serbest müstezat, hem aruz hem de hece kalıplarını kullanabilir. Bu nazım biçimini en çok kullanan yazarlar ise Cenap Şehabettin, Tevfik Fikret gibi isimlerdir.