İki fotoğraf getir, takım kur, Türkiye kupası yap!

AB’den de 20 milyon euro kaynak sağlayarak özellikle Doğu ve Güneydoğu’da binlerce genci eğitecek. Sloganı, ‘Herkes İçin Futbol! Yeni lisans, turnuva ve disiplin talimatları geçti ve yayımlandı.
Halı saha maçlarına bile lisanslı hakem verecek. Şirketler iki fotoğrafla takım kuracak, 10 lira ödeyip lisanslı hakem bulacak, Türkiye turnuvası düzenleyecek. Hedef sosyal dönüşüme katkı, 6 milyar dolarlık futbol ekonomisini büyütmek!
Türkiye futbolcu transferlerinden 50-100 milyon euro kazanıyor, 300 milyon euro ödüyor. Açığı büyük. Şu anda Türkiye’de 140 yabancı futbolcu var. 120’si birinci ligde. Brezilya futbolcu satarak milyar dolarlar kazanıyor. Türkiye için hedef de ‘Avrupa’nın Brezilyası olmak.’
TFF Futbol Geliştirme Merkezi çalışma başlattı, 11 kişi lisanslı hakem olmak için başvurdu!  Bayanlar ligi başladı. Hakkari’den milli takıma gelen kızlar çıktı. Futbol Geliştirme Merkezi Direktörü Ahmet Güvener’le futbolu konuştuk.

Türkiye’de ne kadar futbolcu var?
225 bin civarında lisanslı  var. 3-4 yıl içinde 1 milyona çıkarmak istiyoruz. 225 bin rakamını nüfusa bölerseniz yüzde 0.29 çıkıyor. Avrupa ortalaması yüzde 2.5’tur. 53 ülke arasında 50. sıradayız. Kişi başına milli gelir filan gibi rakamlar kıyaslandığında Türkiye, Avrupa’da sondan üçüncü değil ama futbolda böyle.
Dünya üçüncüsü olmuş, UEFA şampiyonu çıkarmış bir ülke. Genetik olarak başarı sözkonusu olduğuna göre, bunu 1 milyona çıkardığımızda Tuncaylar’ın Ardalar’ın sayısı misliyle artar.
Peki ne yapmak gerekiyor?
Üç şey var. Oynayan genç sayımızı çoğaltmak. (Türkiye genç insan potansiyeli açısından çok zengin.) İkincisi, yeteneklileri seçmeliyiz. Seçtiklerimizi doğru eğitmeliyiz. TFF’nin tek amacı elit futbolcu yetiştirmek değil. Sosyal sorumluluğu da var. Ne kadar çocuğa çok eğitim verebilirsek kötü alışkanlıklardan o kadar kurtarırız.
Projeniz var mı?
AB’den 20 milyon euro kaynak sağlıyoruz. Doğu ve Güneydoğu’da 15 kadar tesis yaparak çocukları çekeceğiz. 3 yıl içinde aileleriyle birlikte eğiterek yeteneklilerini elit düzeye çıkaracağız.
AB’nin böyle bir fonu, hibe projesi var. İlk üç aşamasını geçtik, son aşamasındayız. Türk bürokrasisi de benimserse, 2010 programına alınırısa Doğu ve Güneydoğu’da büyük bir sosyal değişime aracılık etmiş olacağız.
Bizim bürokrasi benimserse diyorsunuz. Sorun nedir?
Dün önemli bir gündü. Türkiye’de futbolun etrafındaki zincirlerin kırıldığı gündü. 225 bin rakamının, düşüklüğün nedeni futbol bürokrasisi içindeki sorunlardı. Bir kere Dernekler Yasası’na uygun kulüp kuracaksınız. Sonra her oyuncu için pahalı maliyetlere lisanslar alacaksınız, bir amatör maçın maliyeti Türkiye’de 190 lira. Avrupa’da 60-70 lira. Avrupa’da futbol, takım kurmak basit, tek hakemle oynanıyor. Dün TFF’nin aldığı kararla, ‘Herkes İçin Futbol’un (HİF) yolu açıldı. Lisans, turnuva, disiplin talimatları çıktı.
Ne getiriyor bunlar?
Turnuva yapacaksınız. Eskiden oluyordu ama karapara gibi sistemin dışındaydı. Örneğin gazeteler turnuva yapacak. Başvuruyorsunuz, lisans çıkarın diyoruz, birer resim, bir sağlık raporu ve 3 yıl için 5 lira bedel. Hemen Milliyet takımını kurabiliyorsunuz. Herkes kendi takımını kuruyor. Kaptanları lig heyeti oluyor. İçlerinden 3 kişi disiplin kurulu oluyor. Türkiye şampiyonası bile yapıyorsunuz. Lisanslı hakem veriyoruz, siz hakeme 10 lira veriyorsunuz. Altyapısını hazırladık. Bir iş pahalıysa zorsa, kaçağını yapar. Bu olmasın. Kayıtlı, sistemin içinde olsun.
Futbol ekonomisi ne kadar?
Futbolun yarattığı tüm değerler var. Transfer paraları, yayın gelirleri, turnike gelirleri var. Franchise, lisanslama yoluyla ürün satışı var. Bunun dışında her türlü teçhizat satışı, halı saha gibi gelirler var. Bu pek ölçülebilen bir şey değil. 6 milyar dolara ulaştığı tahmin ediliyor.
Futbolcu ihracatı ne kadar?
Yeterince futbolcu arzı yok. Avrupa’nın en büyük 6 liginde oynayan oyuncu sayımız 10 civarında. Ortalama 5 milyon euro olsa 50 milyon euro. Türkiye açık veriyor.
Çünkü ithalatımız çok...
İthalat müthiş. Birinci ve ikinci ligde 150’ye yakın yabancı oynuyor. Birinci lig kadrolarında 120 kişi var. Bunlara ödenen para tahminen 300 milyon euro.
Dünyada bu işten kim çok para kazanıyor?
Brezilya’nın 10 bin futbolcusu dışarda. Geliri muhtemelen milyar dolardır. Türkiye Avrupa’nın Brezilyası olabilir. Hammadde var, ürün yok.
Peki futbol ekonomisinin en büyük geliri nerdendir?
En büyük gelir yayın gelirleridir. Maalesef bir-iki büyük kulup dışında para kazanmıyorlar. Birçok takım bilet gelirleriyle hakem ücretlerini bile ödeyemez.
Stadyum yatırımları az mı?
Türkiye çok fakir. Çağdaş iki stadyumumuz var, Olimpiyat ve FB stadyumu. GS ve bir de Kayseri’nin Kadir Has’ı bitiyor. Kalanı yetersizdir. Türkiye 2016 Avrupa Şampiyonası’na talip. En az 8 stadyum gerekiyor. 4 tane daha acil yapılmalı. Bursa, Antalya, Konya, İzmir’de Halkapınar (revizyondan geçmesi gerekiyor) bunlar yapılırsa 8 oluyor.
TFF bütçesi nasıl?
Milli Takımlardan sonra en çok parayı futbol geliştirme merkezi için ayırıyor. Federasyonun bütçesi 160 milyon lira. Bize bu yıl 30 ayırdı. 40’a çıkacak ümit ediyoruz. Personel gideri var. TFF özerktir. Sabancı Holding’ten farkı yok. Devletten para almaz. Kulüplerden, sponsorlardan alır. Yasayla kurulmuş tek federasyondur.
Hakemler ücreti nerden alıyor? İyi para kazanabiliyorlar mı?
Kulüplerden alıyorlar. Part time, işi olan birinin yapabileceği bir iştir. Haftada üç kez antrenmana gitmesi gerekir. Süper ligde görev alan bir hakem, ayda 4 bin lira ancak kazanır.
3 bin hakemimiz var. Hakemlik mesleğinin önünü açmak istiyoruz. Şu anda internet üzerinden iki ayda 11 bin başvuru aldık. Şu andaki sayıyı ikiye katlayacağız. Bir kısmı ciddi paralar beklentisiyle, bir yıl sonra FB-GS maçında düdük çalma hevesinde olabilirler ama yarısını kaybetsek bile geriye ciddi bir rakam kalıyor.
Türkiye’nin her yerinde eğitim vereceğiz. Halı sahayı bile yönetecekler. İki sene, 10 liraya gönüllü hakemlik yapacak, sonra profesyonel olacaklar.
Antrenör eğitimi nasıl?
Antrenör eğitimi 40 saatten 300 saate kadar çıkar. Hiç futbol bilmeyen bir adam bile önemli bir takıma antrenör olabiliyor. Eğitimi TFF bünyesinde, benim sorumluluğumdadır. İyi eğitim 30 bin liraya kadar çıkar. Eskiden futbolu bırakınca hemen antrenör olabiliyordunuz.
UEFA sisteminin dışındaydık. Şimdi olmuyor. Bıraktıktan aşağı yukarı 4-5 yıl sonra en iyi ihtimalle teknik direktör olabiliyorsunuz. Bir ünlü futbolcu bugün oyunculuğu bıraksa yaş altı çalışıyor A lisansı alıyor, yardımcı antrenör oluyor, sonra teknik direktör oluyor. Biz oynarken eğitimine başla diyoruz.
Son yılarda kulüpler şirketleşti. Model iyi çalışıyor mu?
Bizde başarılı, başarısız modeller var. Profesyonel çalışacak kulüplerin yeniden organize edilmesi gerekir. AŞ’ler var, dernekler var. Spordan sorumlu bakanlık bunları standardize etmek için çalışma yapıyor. İngiliz sisteminde kulüpler şirkettir, sahipleri var. ABD’de de böyledir.
İspanya dernektir. Real Madrid taraftarı başkanı seçer. Bizde karışık. İtalya’da dernektir. Almanya dernektir, modelleri farkılıdır. Rusya’da sahipleri vardır.
Sponsorluk kısıtlaması olumsuz etkiledi mi?
Sponsorluk geliri krize rağmen arttı. Bu Türkiye’nin Avrupa Şampiyonası’nda 3. olmasının sonucu. Futbolda marka değeri arttıkça geliri artıyor. İlk turda elenseydik artamayabilirdi. Avrupa Şampiyonası’ndaki başarı inanılmaz tanıtımdı.
Kadınların, çocukların ilgisi nasıl? Seyirci sayıları iyi midir?
Stadın kalitesi yükseldikçe bayan ve çocuk gelişi arttı. Türkiye’de birinci ligde seyirci sayısı bizde düşüyor. Maç başı ortalama 14 binden 12 bine düşmüş. Maç seyretmek pahalı mı? Değil. Bu konforla ilgili. Naklen yayınlandığında evden seyretmek daha keyifli.

Futbolcu dış ticaretinde açık
-  Gökdeniz Karadeniz’i Rusya’nın köklü kulüplerinden Rubin Kazan’a satan Trabzonspor, bu transferden 9 milyon euro’ya yakın gelir elde ederek, Türk takımları arasında transferden en çok para kazanan kulüp oldu. 
-  Trabzonspor daha önce de Fatih Tekke’yi yine Rus takımlarından Zenit’e 7.5 milyon euro’ya satmıştı. 
-  Türkiye’nin başka ülke kulüplerine giden futbolculardan sağladığı gelir 50 -100 milyon euro arasında.
-  2008 yılının en pahalı futbolcusunu ise Fenerbahçe transfer etti. İspanya’nın gol kralı olduktan sonra Euro 2008’de gösterdiği başarılı performansla göz dolduran Daniel Guiza, Fenerbahçe’ye 14 milyon euro’ya mal oldu.
-  Türkiye’deki toplam yabancı futbolcu sayısı 140 (2008 yılında Turkcell Süper Lig’de oynayan yabancı futbolcu sayısı 120’yi geçti.) 
-  Brezilya’dan İtalya’ya, Arjantin’den Çek Cumhuriyeti’ne kadar dünyanın 43 ülkesinden Türkiye’ye gelen futbolcuların değeri de 300 milyon euro civarında. 
-  Turkcell Süper Lig’deki yabancı futbolcular arasında 40’a yakın futbolcu ile Brezilya lider

Rakamlarla futbol ekonomisi
-  TFF sponsorluk gelirleri:
- 2007 yılında 15 milyon TL
- 2008 yılında 55 milyon TL 
-  Türk futbol endüstrisinin büyüklüğü 6 milyar dolar. (Özellikle Milli Takım’ın Avrupa Başarısı ve Fenerbahçe’nin Şampiyonlar Ligi’ndeki çeyrek finalinin getirileri bu rakamın artmasında önemli rol oynadı.)
-  Turkcell Süper Lig’de oynayan futbolcuların değeri 730 milyon euro’nun üzerinde.
-  Şampiyonlar Ligi’nde çeyrek final oynayan Fenerbahçe, 12.4 milyon euro’yla Avrupa’da en çok kazanan Türk takımı.
-  15 milyon euro’luk değeriyle Galatasaray’ın genç yıldızı Arda Turan en değerli Türk futbolcusu.
-  2008’de en çok kazanan takım 23 milyon 960 bin TL ile Galatasaray 
-  Anadolu’da en çok kazanan, 11.8 milyon TL’lik geliriyle Sivasspor 
-  Lisanslı futbolcu sayısı 225 bin
-  Her seviyeden antrenör ve teknik direktör 14 bin 
-  Profesyonel futbol takımı sayısı 141
-  Her hafta oynanan profesyonel maç sayısı 68
-  Hakemlerin maç başı ücret tarifesi
- Orta hakem: 1650 TL
- Yan hakem: 935 TL
- 4’üncü hakem: 825 TL
- Gözlemci: 660 TL

Kadınlar sahaya!
TFF Futbol Geliştirme Merkezi, altyapıyı güçlendirerek kısa bir aradan sonra bayan liglerini başlattı. Türkiye Bayanlar 1. Ligi’nde 10 takım, Bölgesel Lig’de 19 takım mücadele ediyor. Lisanslı bayan futbolcu sayısı 800’e ulaştı.
TFF’nin hedefi takım sayısını 100’e, lisanslı futbolcu sayısını 6 bine çıkarmak. TFF Futbol Geliştirme Merkezi Bayan Futbolu Geliştirme Yönetmeni Dr. Erden Or, özellikle doğu bölgelerinde kız çocuklarının tesis yetersizliği nedeniyle spor yapamadığını söylüyor. Er, “ Milli takımımızda 75 kişilik sporcu kontenjanı var. Her 10 bayan futbolcudan birinin Milli Takım’a girme şansı olduğu görülüyor. Hakkari’de erkeklerle futbol oynayan ve yeteneği ile dikkat çekip milli takıma çağrılan bir kızımız var mesela. Malatya’da bir kulübe transfer oldu” diyor.

Millilere karşılıksız burs
Devlet, Milli Takım oyuncularına üniversite hayatı boyunca aylık 550 TL civarı karşılıksız burs veriyor. Beden Eğitimi Spor Yüksekokullarına girişte puan avantajları var. Öğretmenlik bölümünü bitiren sporcular 10 defa milli forma giyerlerse istedikleri yere atanabiliyor. Futbol hayatının sonrasında antrenör, hakem, spor yöneticisi olunabiliyor.
Türkiye Bayan Futbolu Ligi’nde oynayan futbolcular maç başına 250-300 TL ücretler alıyor. Kulüpler eğitim, barınma gibi destekler veriyor. Bayan futbolundan ekonomik anlamda en kârlı çıkan futbolcular. Milli Takım’da oynayan ve uluslararası maçlarda beğenilip yurtdışına transfer edilen oyuncular gittikleri ülkelerde 1500-2000 euro gibi aylık ücret alabiliyorlar.