Nabucco Projesi’nde gözler Budapeşte zirvesinde

Proje çalışmaları Şubat 2002’de BOTAŞ’ın Bulgaristan, Romanya ve Avusturya gaz şirketleriyle yaptığı görüşmeler sonucunda başlayan Nabucco Projesi’nin hayata geçirilmesinde kritik noktaya gelindi.
Alternatif doğal gaz boru hattı olma özelliği taşıyan Nabucco’nun bir an önce hayata geçirilmesi, gerek AB gerekse Türkiye açısından önem taşıyor. Bu yüzden, her iki taraf da Macaristan’ın başkenti Budapeşte’deki zirveye büyük önem veriyor.
Rusya ile Ukrayna arasında 2006 yılında yaşanan ilk doğal gaz krizinin bu yılın ilk günlerinde tekrarlanması, Nabucco’nun yıldızını parlattı. İki ülke arasında fiyat anlaşmazlığı yüzünden yaşanan gerginlik, Avrupa ülkelerinin Nabucco’ya olan ilgisini de artırdı.
Avrupa Parlamentosu Dış İlişkiler Komisyonu Başkanı Saryusz Wolski, doğal gaz krizinin etkilerinin Avrupa’da iyice hissedilmeye başlaması üzerine, "Rusya ile yaşanan doğal gaz krizi, Nabucco projesinin önemini artırdı" derken, AB dönem başkanı Çek Cumhuriyeti Başbakanı Mirek Topolanek de "AB’nin enerji konusunda en önemli önceliğinin Nabucco projesi olması gerektiği" açıklamasını yapmıştı.
Her ne kadar doğal gaz krizi, Rus gazını kullanan ülke liderlerinin katıldığı 17-18 Ocak’ta Moskova’da yapılan zirveden sonra imzalanan anlaşmayla çözülse de Rusya, Avrupa ülkelerinin gözünde Ukrayna ile yaşadığı sorun nedeniyle gaz temininde güvenilir ülke olma noktasından uzaklaştı.
Krizin ardından Rusya konusunda ortaya bazı endişeler çıkması da, Avrupa ülkelerinin doğal gaz arz güvenliğinde rotasını, büyük bölümü Türkiye üzerinden geçecek Nabucco projesine çevirdi.

"TOP KARŞI TARAFTA"
Alternatif doğal gaz boru hattı olma özelliği taşıyan Nabucco’nun bir an önce hayata geçirilmesi, gerek AB gerekse Türkiye açısından büyük önem taşıyor. Bu yüzden, her iki taraf da Macaristan’ın başkenti Budapeşte’deki zirveye önem veriyor.
Nabucco Projesi konusunda gerekli çalışmaları yapan Türkiye, hükümetlerarası anlaşma ve ev sahibi ülke anlaşması taslaklarını ilgili ortaklara iletti. Türkiye şimdi, karşı tarafın değerlendirmesini ve değerlendirmelerin ardından da iki anlaşmanın birden imzalanmasını bekliyor.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Hilmi Güler, Budapeşte’deki Nabucco zirvesinden beklentilerinin sorulması üzerine, "Budapeşte’de muhataplarımızdan ellerini çabuk tutmalarını bekliyoruz. Boru hattının üçte ikisi bizde, gaz kaynaklarına en yakın biziz ve üstelik de en büyük tüketicilerden biriyiz. Bu üç faktörü gayet tabii ki göz önünde tutacaklar. Biz ödevimizi yaptık, Nabucco’da top karşı tarafta" demişti.
Nabucco Projesi’ne desteğini sürdüren Türkiye, boru hattıyla gelecek gazın yüzde 15’inin taşımacılık maliyetleri düşürüldükten sonra kendisine verilmesinde ise ısrar ediyor.
Nabucco için önemli sonuçların çıkması beklenen zirvede Türkiye’yi, Enerji ve Tabii kaynklar Bakanı Hilmi Güler temsil edecek. Zirveye, Nabucco Zirvesine dahil ülkeler Bulgaristan, Romanya, Macaristan, Avusturya ve Almanya’nın yanı sıra AB ülkeleri, ABD, Azerbaycan, Kazakistan, Türkmenistan, Irak, Mısır ve Gürcistan’dan da üst düzey temsilciler katılacak.

BORU HATTININ ÜÇTE İKİSİ TÜRKİYE’DEN GEÇİYOR
Orta Doğu ve Hazar bölgesi doğal gaz rezervlerini Avrupa pazarlarına bağlamayı öngören Nabucco hattı, Türkiye-Bulgaristan-Romanya-Macaristan-Avusturya güzergahında inşa edilecek.
Nabucco hattı ile ilk etapta güzergah üzerindeki ülkelerin gaz ihtiyacının karşılanması, takip eden yıllarda ise Avusturya’nın Avrupa’da önemli bir doğal gaz dağıtım noktası olma özelliğinden de faydalanılarak diğer ülkelerin gaz taleplerindeki gelişmelere göre Batı Avrupa’ya ulaşılması amaçlanıyor.
Mevcut şartlarda, Azerbaycan Şah Deniz, Türkmenistan ve diğer Trans-Hazar kaynaklarıyla İran gazının taşınması öngörülen Nabucco hattından, uzun vadede Irak ve Suriye üzerinden Mısır gaz kaynağı başta olmak üzere diğer kaynaklardan da gaz taşınması planlanıyor.
Kapasitesinin yıllık 25,5-31 milyar metreküp olması planlanan hattın, 2013 yılında ilk kapasite ile devreye alınması ve 12 milyar dolara mal olması hedefleniyor.
Toplam uzunluğu, besleme hatları dahil 3 bin 282 kilometre olan Nabucco boru hattının, 1,998 kilometresi (besleme hatları dahil) Türkiye’den geçecek.
Ana Nabucco hattının 1,558 kilometresi Türkiye, 392 kilometresi Bulgaristan, 457 kilometresi Romanya, 388 kilometresi Macaristan, 46 kilometresi de Avusturya’da yer alacak. Gürcistan sınırı-Horasan arasındaki 226 kilometre ile İran sınırı-Horasan arasındaki 214 kilometrelik besleme hatlarıyla da Türkiye’nin boru hattındaki payı 1,998 kilometreye ulaşacak.

PROJE, BOTAŞ’IN GİRİŞİMLERİYLE BAŞLADI
Proje çalışmaları, Şubat 2002’de BOTAŞ’ın girişimi ve Bulgargaz (Bulgaristan), Transgaz (Romanya) ve OMV Gas (Avusturya) şirketi ile yaptığı görüşmeler sonucunda oluşturulan çalışma grubu ile başladı.
Daha sonra, Nabucco hattının yapımı ile ilgili olarak finansman modelinin geliştirilmesi, yatırımcılar için uygun teşviklerin araştırılması, pazarlama faaliyetlerinin koordinasyonu ve muhtemel tedarikçilerle kontrat müzakerelerinin geliştirilmesi işlerinin tek bir elden yürütülmesi amacıyla ilgili 5 şirket tarafından merkezi Viyana’da "Nabucco Company Study Pipeline GmbH" şirketi kuruldu.
2004 yılında Ortaklık Anlaşması imzalandı. Ortaklık anlaşmasının imzalanmasıyla, proje mühendislik, inşaat, finansman tedariki gibi konularda daha geniş iş kapsamı tarifi yapıldı.
Proje geliştirme sürecinde gelinen aşama göz önünde bulundurularak, projenin finansmanını sağlayıp yatırımlarını gerçekleştirmesi amacıyla 2005 yılında şirketin Nabucco Gas Pipeline International Şirketi’ne (NIC) dönüşümü kabul edildi.
Bununla birlikte her bir transit ülkede, boru hattının geliştirilmesi, yapımı, işletimi ile bakımı ve idamesinden sorumlu olarak Nabucco Yerel Şirketi (NNC) kurulması kararlaştırıldı. Halihazırda Romanya, Macaristan, Avusturya ve Bulgaristan’da yerel şirket kurulumları tamamlanmış olup, Türkiye’de yerel şirket kurulumuna dair girişimler sürüyor.

PROJE İÇİN AB DEVREDE
Projenin teknik ve ekonomik fizibilitesinin finansmanının yarısının hibe-kredi şeklinde AB Komisyonu tarafından karşılanmasına ilişkin anlaşma 22 Aralık 2003 tarihinde AB TEN Fonu Komisyonu ile imzalandı.
Teknik ve ekonomik fizibilite çalışmaları 2004 yılında tamamlandı, projede mühendislik çalışmaları aşamasına gelindi. Penspen Şirketi, 2007 yılı Aralık ayı sonu itibarıyla genel mühendislik danışma şirketi olarak görevine başladı.
Projenin finansman ve ekonomik çalışmaları kapsamında halihazırda, proje ortakları tarafından yeni finansal danışman seçimine yönelik süreçte HSBC ile 19 Kasım 2007 tarihinde sözleşme imzalandı.
Nabucco hattının kapasitesinin yarısının yatırımcılara, kalan kısmının da üçüncü taraflara kullanımına açılımı hususunda muafiyet için 5 Ekim 2006’da Avrupa Komisyonu’na başvuruda bulunuldu.
Nabucco Doğal Gaz Boru Hattı Projesine dair "Bakanlar Beyanatı" (ministerial statement), 26 Haziran 2006 tarihinde Viyana’da, Avrupa Komisyonu Enerji Komiserinin de katılımıyla proje ülkeleri yetkili bakanları tarafından imzalandı.
Nabucco Projesine ilişkin olarak yapılması öngörülen anlaşmalar, (ortaklık anlaşması, hükümetlerarası anlaşma, işletme anlaşması, ev sahibi ülke anlaşması) ve diğer işler üzerinde çalışmak üzere oluşturulan Hukuk Çalışma Grubu, çalışmalarını sürdürüyor.
RWE Midstream GmbH şirketi, 5 Şubat 2008 tarihinde resmi olarak Nabucco Projesi’nin 6. ortağı olurken, Azerbaycan Devlet Petrol Şirketi (SOCAR) ile 7. ortak adayı olarak görüşmeler yapıldı.
Nabucco Projesi’nin, BOTAŞ’ın dışında Almanya’dan RWE, Avusturya’dan OMV, Macaristan’dan MOL, Bulgaristan’dan Bulgargaz ve Romanya’dan Transgaz şirketlerinin payı bulunuyor.