Mucizenin sırrı eğitim

Çin’deki öğrenci sayısı ülke nüfusumuzun neredeyse üç katı. Mao döneminde gerçekleşen Eğitim ve Kültür Devrimi bugünkü Çin Mucizesinin sırrı deniliyor. Temel eğitimin en önemli amacı tüm öğrencilere “sorumluluk bilinci” kazandırmak!.. Çin malları kaliteli mi, “çakma” mı? Aynı ürünün bin liralık olanı da var 100 bin liralık olanı da. Dünyanın en büyük taklit ürünler pazarı da onlarda en kaliteli ürünlerin en ekonomik olanları da yine onlarda...

50 milyonu yükseköğretimde olmak üzere Türkiye nüfusunun üç katı öğrencileri var. Yurtdışında öğrenim gören Çinli öğrenci sayısı bir milyon ve ilk 100’de çok üniversiteleri yer alıyor. Zorunlu eğitim 9 yıl. Eğitimdeki temel felsefeleri her alanda yüksek sorumluluk!

Çin, dünya ticaretine yön veren en önemli ülkelerden biri. ABD Başkanı Trump’ın Çin mallarına yönelik adeta ticari bir savaş başlatması bu yüzden ama umurlarında değil. Karşılarında ABD değil de İngiltere olsaydı eminim ki çok daha temkinli olurlardı!

Tek yönlü ticaret konusunda dönemin Amerika’sı olan İngilizleri öylesine hafife almışlar ki, sonrasında başlarına gelmedik kalmamış. Israrla kendileriyle ticaret yapmak isteyen İngilizleri, hiçbir şey üretmeden ülkeleri sömürmekle suçlayan Çin imparatoru, İngilizlerle tüm ilişkileri kesme noktasına getirince, uyuşturucu bataklığında adeta onların kuklası haline gelmiş. Tarihe “Afyon Savaşları” olarak geçen savaşlar sonrasında verilen kapitülasyonlardan hâlâ kurtulabilmiş değiller. Bu yüzden olacak ki sosyolojik ve dijital bağımlılık da dahil uyuşturucunun her türlüsüne karşı müthiş tepkileri var.

Üretimden gelen güçlerini akılla, siyasetle, stratejik üstünlüklerle devam ettirmeye çalışırken en önemli referansları, görünen o ki hep kendi tarihleri olmuş. Japonlardan, İngilizlerden, Fransızlardan, Ruslardan ve şimdi de Amerikalılardan çok çekmişler. Elleri düne göre çok daha güçlü olmasına rağmen bilek güreşi yerine aklı tercih ediyorlar. En azından bizim dışarıdan gördüğümüz bu. Trump’ın çıkışlarının halk nezdinde zerre kadar karşılık bulmaması da muhtemelen bu yüzden.

Nereden nereye?

Çin’i biraz daha yakından tanımak için birkaç siyasi anekdot daha verip günlük yaşantıya yönelik gözlemlere dönmek sanki çok daha keyifli olacak…

Çin’in geleneksel anlayışına göre, tüccarlar maddi kazanç peşinde olan hiçbir şey üretmeyen, ‘sömürgen asalaklar’mış ama sonra anlamışlar ki onlar olmadan çarklar dönmüyor. Hemen demokrasiye, komünizme ve kapitalizme yönelik bakış açılarında değişikliğe gitmişler.

Toplumsal sınıf konusunda burjuvazinin yetersizliği Çin politikasında ekonomik problemlerin tetikçisi olduğundan yola çıkarak geldikleri son nokta şu olmuş: “Demokrasi ülkede sağlıksız bir sınıf savaşına sebep olacaktır. Eğer zenginlerle fakirlerin arasındaki farkların büyük olduğu bir bölgede seçimler yapılacak olursa ve bu insanlar farklı eğilimlerden gelirse seçimler toplumda kaosa yol açabilir. Birileri sokaklara çıkıp ‘zenginlerin malını fakirlere dağıtacağım’ diye nutuk atarsa, seçilme şansı çok yüksek olur. Ancak bu eşitlik ekonomik büyüme sorununu çözmediği için böyle bir çaba kimseye fayda getirmez!..

Bazen bir şeye inanırsak inançlarımızı gerçekleştirmek için farklı yaklaşımlar geliştirmemiz gerekebilir. Bizim hedefimiz herkesin refah seviyesinin yükselmesi ama öncelikle bunun için bir grup insanı zenginleştirmemiz gerekiyor…”

Görünen o ki Çinli dolar milyarderleri de bir anlamda devlet politikasının bir parçası!..

İmaj tazeliyor

Çin’in binlerce yıllık sembolü ejderhaydı şimdi ise panda. Ejderha her ne kadar Çinliler için barışın, bereketin, gücün simgesi olsa da Batılılar tarafından korkutucu bir canavar olarak algılandığı için nesli tükenmekte olan bir pandadan daha sevimli yeni bir imaj olamazdı onlar da ona sarıldı.

Köpek ve kedi yiyen imajından kurtulmak için açılan kedi, köpek otelleri ve sayıları hızla artan evcil hayvan besleme alışkanlığı da bu imaj değişikliğinin yan unsurlarından birisi.

Hollywood filmlerini izlemiyor, sosyal medya ağlarına hepten kapalılar ama McDonald’s ve Starbucks ülkenin her yerinde önemli buluşma noktalarından birisi. Pahalı yabancı arabalar ve sosyetik dünya markaları da sanki bu dünya ile uyum çabasına yönelik politikanın bir parçası!..

Eğitim, eğitim, eğitim

Çin’deki öğrenci sayısı, bizim ülke nüfusumuzun neredeyse üç katı. Mao döneminde gerçekleşen Eğitim ve Kültür Devrimi bugünkü Çin Mucizesinin sırrı deniliyor. Okul öncesi eğitim zorunlu olmasa da yararlanan sayısı her geçen gün artıyor. Okula başlama yaşı eyaletten eyalete değişiyor ve genelde 6, 7 yaşında başlıyor. 6 yıllık ilkokul ve 3 yıllık ortaokul zorunlu ve parasız. Temel eğitimin en önemli amacı tüm öğrencilere “sorumluluk bilinci” kazandırmak! Liseye geçiş akademik başarı ve sınavla gerçekleşiyor. Liselerin yarıya yakını meslek lisesi ve bu alanda sürekli reformlar yapılıyor. Üniversite yarışı ise ömür törpüsü. Sınav yarışına ve kurslara sınırlama getirilse de ilgi hâlâ yüksek.

Özel ilk ve orta dereceli okullara izin verilmiş ama üniversiteler için şimdilik böylesi bir durum söz konusu değil. İlk 100’de çok üniversiteleri var. Pekin, Tsinghua ve Şangay Üniversiteleri en popüler olanları. Yurtdışına beyin göçü çok fazla ama bunu bir kayıp olarak değil, kazanç olarak görüyorlar. İngilizceye fazlasıyla önem veriyorlar. Çoğunluğu ABD, İngiltere, Kanada’da olmak üzerde bir milyon Çinli genç yurtdışında öğrenim görüyor. Mezuniyet sonrası dönüşler için ciddi teşvikler var. 50 milyonu yükseköğretimde olmak üzere Türkiye nüfusunun neredeyse üç katı öğrencileri var.

Çin Seddi

Dünyanın 7 harikasından biri olan Çin Seddi, Çinlilerin farkındalığını ortaya koyan en en önemli eserlerden birisi. Şangay’ı, Shenzhen’i son 30 yılda dünyanın en önemli finans ve teknoloji merkezlerinden birisi haline getirmişler ama Çin Seddi’nin yapımı binlerce yıl sürmüş. Ülke bütünlüğü, güvenlik, ulaşım, haberleşme, ticaret ve daha pek çok gerekçeyle yapılmış. Son tespitlere göre uzunluğu 22 bin kilometreyi bulmuş. Ayakta kalan ise sadece yüzde 8’i. O günün koşullarında kuş uçmaz, kervan geçmez uçsuz bucaksız vahşi doğada böylesi bir set yapmak müthiş bir sabır, azim, ustalık ve en önemlisi de irade gerektirir ki, onlar bu sınavdan başarıyla geçmişler. Bizimkiler böylesi yapılarda beton yerine yumurta akı kullanıyorlardı, onlar da pirinç bulamacı kullanmış. Devasa malzemelerin naklinde ise suni buz parkurları devreye girmiş!..

Her keseye göre üretim

Çin malları kaliteli mi, ”çakma” mı? Aynı ürünün bin liralık olanı da var 100 bin liralık olanı da. Bütçenize göre her türlü seçeneği size sunuyorlar. Dünyanın en büyük taklit ürünler pazarı da onlar da en kaliteli ürünlerin en ekonomik olanları da yine onlar da. Üretimde sınır tanımıyorlar, pazarlıkta da her türlü esnekliğe sahipler. Yeter ki alışveriş yapın…

Hayalet kasabalar

Çin’in büyümesinde inşaat sektörü lokomotif olmuş. En büyük kiriz de yine inşaat sektöründe yaşanmış. En büyük inşaat şirketleri batmış, 1,5 milyon ev yarım kalmış. Panik yok gibi, “sorun bir şekilde çözülür” diyorlar. Hızlı trenle giderken, onlarca kilometre boyunca sayıları on binlerle ifade edilebilecek 40, 50 katlı gökdelenleri videoya çekmekten ben yoruldum onlar bitmedi. Yeni yerleşim yerleri yaratmak, onlar için çocuk oyunu gibi bir şey olmuş…

Hava kirliliği

Çok hızlı büyüyorlar ve her şeyi pratik yöntemlerle ya da yasalarla kontrol altına alıyorlar ama doğanın onlara isyanı var. Özellikle de karbon salınımı ve hava kirliliği konusunda. Ulaşımı büyük ölçüde yerin altına almışlar, elektrikliye dönmüşler ama “Kış aylarında Pekin’de nefes almak zor” diyorlar. Bakalım nasıl üstesinden gelecekler? Ne kadar gelişseler de çamaşırlarını balkonda açık havada rüzgarla kurutmaya yönelik mistik geleneklerinden asla vazgeçmemişler. Hava kirliliğine en çok da bu yüzden kızgınlar! Bu arada ağaçlar beton kuleler gibi hızlı büyümediği için yeni kentlerde yeşil çok az!

Uğurlu, uğursuz sayılar

4, 13, 14 uğursuz sayılar. Asansörlerde bu katlar gözükmüyor. İçinde bu rakamlar olan telefon, plaka, kapı numarası da tercih edilmiyor. 6 ve 8 de uğurlu sayıları. Kişiye özel plakalar ve telefon numaralarında 6 ve 8 olanlar, onları yüksek fiyata satabiliyor. 4, ölümle aynı anlama geldiği için apartmanlarda 4. katlar daha ucuza satılıyor! En ilginci ise Pekin Olimpiyatı! 2008’de 8. ayın 8’inde akşam saat 8’de başlamış ve 28 dalda gerçekleşmiş!

Yarın: En göze batanlar, Müslüman ve Fransız mahalleleri, ortak kelimeler…