Sanayi hayati önemde üretimde kalmak şart

İstanbul Sanayi Odası (İSO) Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan, Türkiye’nin üretimden uzaklaşan bir döngü içine girme tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu belirterek, “Bunu tersine çevirmek elimizde” dedi. 

“Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2024” araştırmasının sonuçlarını paylaşan Erdal Bahçıvan, İSO 500’ün 2024 yılı sonuçlarına bakıldığında üç temel veride tarihi olumsuz sonuçlarla karşı karşıya olduklarını belirterek, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Birincisi, İSO 500’ün üretimden net satışları üç yıldır üst üste reel olarak geriliyor. İkincisi, sanayicinin elde ettiği kârın önemli bir kısmını finansman giderlerine ayırmak zorunda olduğu gerçeği, bu yıl çok daha ağır bir noktaya gelmiş durumda. Son yıllarda ilk kez sanayiciler kazandıkları paranın neredeyse tamamını finansman giderlerine ayırmak zorunda kaldılar. Üçüncü olarak 2024’te kârlılık rasyolarının son 10 yıl ortalamasının çok altında kaldığını gösteren iki veriye daha dikkat çekmek istiyorum. İSO 500’ün faaliyet kârlılığı 2014-2023 döneminde yüzde 10.4 düzeyinde iken, 2024’te yüzde 6.2’ye gerilemiş. Benzer şekilde satış kârlılığının da geçtiğimiz 10 yılda ortalama yüzde 7.1 düzeyinde iken, 2024’te yüzde 2.6’ye gerilemesi de bize göre geçtiğimiz yılın dikkatle değerlendirilmesi gereken verileri arasında.” 

Sürdürülebilir büyüme 

İSO 500 verilerinin Türkiye’nin üretimden uzaklaşan bir döngünün içine girme tehlikesiyle karşı karşıya olduğu gerçeğini net bir şekilde gösterdiğinin altını çizerek, şu açıklamalarda bulundu: “Bunu kırmak, tersine çevirmek elimizde. Bu görev ise sadece sanayicilerin değil herkesin görevi olmalı. Çünkü sanayi sektörü ve üretim, küresel gerilimlerin ve korumacılığın alabildiğine yükseldiği bu dönemde ülkemiz için hayati önemdedir. Türkiye üretimden daha fazla uzaklaşma döngüsüne girmeden teknolojiye ve ihracata dayalı nitelikli üretim anlayışıyla rekabetçi kaliteli ve sürdürülebilir bir büyümeyi ve refahı en önemli stratejik hedef olarak ortaya koymalıdır.” 

Satışlar az arttı kârlar çok azaldı

Araştırmaya göre, Türkiye’nin 500 büyük sanayi kuruluşunun üretimden satışları geçen yıl 2023’e göre yüzde 36.3 artarak 8.6 trilyon liraya ulaştı. Artış oranı 2023’te yüzde 42.1, 2022’de yüzde 119, 2021’de ise yüzde 73.8 olmuştu. Böylece son 4 yılın en düşük artışı gerçekleşti. Geçen yılki artışın, yüzde 41.1 olan yurt içi üretici enflasyonunun altında kalması dikkati çekti. 
En büyük 500 sanayi şirketinin faaliyet kârı geçen yıl yüzde 31.6 azalarak 937 milyar liradan 641 milyar liraya geriledi. Buna paralel faaliyet kârlılığı oranı yüzde 12.5’ten yüzde 6.2’ye indi. Bu oranın, 2014-2023 ortalaması olan yüzde 10.4’ün oldukça altında kalması dikkati çekti. Türkiye’nin en büyük 500 sanayi kuruluşu içerisinde 2024’te 348 şirket kar ederken, 152 kuruluş zarar açıkladı. Zarar eden işletme sayısı önceki yıl 96’ydı.

TÜPRAŞ yine ilk sırada

Araştırmaya göre, Türkiye Petrol Rafinerileri AŞ (TÜPRAŞ), üretimden satışlarda 651 milyar 643 milyon lirayla en büyük sanayi kuruluşu olma unvanını korudu. Ford Otomotiv de 356 milyar lirayla yine ikinci sırada yer aldı. Star Rafineri AŞ 201 milyar 650 milyon lirayla üçüncü olurken, önceki yıl 5’inci olan Toyota Otomotiv 169 milyar lirayla 4’üncülüğe çıktı. Toyota’yı 166.6 milyar lirayla İstanbul Altın Rafinerisi AŞ, 159.4 milyar lirayla Oyak-Renault, 133.3 milyar lirayla Arçelik izledi. 2023’te 12’nci olan İskenderun Demir ve Çelik AŞ, geçen yıl 110 milyar liralık üretimden satışla 8’inciliğe yükseldi. Ereğli Demir ve Çelik 103.7 milyar lirayla 9’uncu, Hyundai Motor ise 103 milyar lirayla 10’uncu oldu.