Tansu Çiller'in reformu da kalktı

Mustafa ÖZYÜREK


Hükümetin açıkladığı 22 Temmuz paketinyle, sadece kendi Maliye Bakanı Zekeriya Temizel'in 4369 sayılı Vergi Yasası ile gerçekleştirdiği reform değil, Tansu Çiller'in Başbakanlığında gerçekleşen reform da geriye döndürüldü.
22 Temmuz paketinde açıkladığı önlemler yasalaşırsa, banka mevduatından, tahvilden, Hazine bonosundan faiz elde edenler, repodan gelir sağlayanlar, yıllık gelir vergisi beyannamesi doldurmayacaklar. Faizlerin elde edilmesi sırasında, faizi ödeyenler tarafından yapılan Gelir Vergisi ve fon stopajı, nihai vergi olacak.
Tansu Çiller'in Başbakan olduğu dönemde, 26.12.1993 gün ve 3946 sayılı yasa ile faiz gelirlerinin beyannameye dahil edilerek, diğer gelirlerle birleştirilmek suretiyle, artan oranlı tarifeden vergilendirilmesi ilkesi benimsenmişti. Kanunun 1997 başında yürürlüğe girmesi kabul edilmiş. Bu kanun çıkarken de finans kesiminden çok tepki gelmişti. Necmettin Erbakan'ın Başbakan olduğu dönemde, faiz gelirlerinin beyan dışı tutulması konusunda bir anlaşmaya varılmıştı. Ancak, Refah - Yol hükümeti sırasında bu yasa çıkmadı. Sonra Mesut Yılmaz'ın Başbakanlığında kurulan Anasol - D hükümeti iş başına gelince Maliye Bakanı Zekeriya Temizel'in haklı direnişi ile faize beyan mecburiyeti ertelenmeyerek, Tansu Çiller kanunu uygulamaya konuldu. 1997 ve 1998 yıllarında elde edilen faiz gelirleri beyan edildi.
Şimdi, faiz ve repo gelirlerinin sadece kaynakta vergilendirilmesi büyük haksızlıklara neden olacak. Beyan edildiğinde yüzde 15 ile 40 oranında vergilendirilen mevduat faizlerinden yüzde 12 Gelir Vergisi alınmış olacak. 100 milyon lira faiz elde eden de yüzde 12 (fonla birlikte yüzde 13.2), 1 trilyon faiz elde eden de yüzde 13.2 oranında vergi ödeyecek. Repo gelirlerinde stopaj yoluyla ödenecek Gelir Vergisi ve fon payı tutarı yüzde 6.6, devlet tahvili ve Hazine bonosunda olacaktır. (Stopaj oranları arasında bir denge kurulması acil bir zorunluluktur.)
Aşağıdaki tabloda 6 milyar faiz geliri elde eden ile bir trilyon faiz geliri elde edenin vergi yükü karşılaştırılmaktadır. 1999 yılında arındırma oranını yüzde 50, beyan sınırı 3.5 milyar kabul edilmiştir. Bu verilerden hareketle tablo durumu net bir şekilde ortaya koymaktadır.

	Ahmet Bey	Hasan Bey
1. Mevduat faizi	6 milyar TL	1 trilyon TL
2. Stopaj yoluyla kesilen vergi ve fon payı	792 milyon TL	132 milyar TL
3. Beyan olmaması halinde vergi yükü	% 13.2	% 13.2
4. Beyan olması halinde beyan edilecek tutar	Yok	500 milyar TL
(Enflasyondan arındırma oranı % 50)
5. Beyanname üzerinde vergi ve fon payı	Yok	214.94 milyar TL
6. Mahsup edilecek vergi ve fon payı	Yok	66 milyar TL
(132 milyar TL x % 50)
7. Ödenmesi gereken Gelir Vergisi ve fon payı	Yok	148.94 milyar TL
8. Fiilen ödenen toplam vergi ve fon payı	792 milyon TL	214.94 milyar TL
9. Beyan olması halinde vergi yükü	% 13.2	% 21.49

Off - shore hesaplar

Off - shore hesaplar son yıllarında en popüler tasarruf değerlendirme alanlarından biri. Off - shore hesaplardan elde edilen faizler üzerinden hiçbir şekilde stopaj yapılmamakta. Bir gelirin beyan edilmemesi için öncelikle stopaj yoluyla vergilenmiş olması ve ayrıca belli bir tutarın altın bulunması gerekir. Oysa off - shore hesaplardan elde edilen faiz gelirlerinden stopaj yapılmadığı için tutarı ne olursa olsun mutlaka beyan edilmesi gerekir. Yani faiz ve repo gelirlerinin beyan edilmemesinin sağlanması bu tür hesaplardan elde edilen gelirlerin beyan edilmemesi sonucunu doğurmaz.