Bilim dergisi Nature'da pazartesi günü yayınlanan ve Wuhan Viroloji Enstitüsü'nde üst düzey bir koronavirüs uzmanı olan Zheng-Li Shi tarafından kaleme alınmış bir makale, koronavirüsün yarasalardan geçen başka virüslerle yüzde 96 oranda benzerlik taşıdığını ortaya koydu.
Çin'de bir yerlerde, belki de Yunnan eyaletinin güneyinde bir yerde, binlerce kişiyi enfekte eden, milyonlarca Çinli'yi işlerinden ve ailelerinden çekip alarak küresel finansal piyasalarda tahribat yaratan ölümcül koronavirüsün gizemli kökenlerine ev sahipliği yapan bir mağara var.
Kâr amacı gütmeyen EcoHealth Alliance adlı şirkette hastalıklar üzerine uzman çevrebilimci Peter Daszak tam da bu konu üzerinde çalışıyor.
O ve ekibi, yarasaları ve taşıdıkları patojenleri araştırmak için hem Çin'deki hem de dünyanın dört bir yanındaki mağaralara girdiler.
Koruyucu özel kıyafetleri, gaz maskeleri ve gereken ne varsa... Daszak, “Mağaralara giriyoruz,” diyor. “Sadece içeri girmiyoruz. Tüm vücudumuzu kaplayacak koruyucu elbiseler giyiyoruz. Solunum maskeleri, eldivenler ve gereken tüm yeterli ekipman.”
Hem Peter Daszak hem de dünyadaki diğer bilim adamları, insan yerleşimlerinin dünyanın en ücra köşelerine dek yayılmasının, insanları virüs taşıyan hayvanlara daha da yakınlaştırdığı düşüncesinde.
Daha fazla insan, daha fazla hayvanla tanışmak anlamına geliyor. Tabii ki bu da daha fazla hastalık taşımak demek.
Peter Daszak, “İnsan nüfusu arttıkça, bu yayılma olaylarının sayısı katlanarak artıyor. Bu durum, insan faaliyetinin doğrudan bir ürünü ” diyor.
Peter Daszak ayrıca, gelecekte yeni koronavirüs gibi daha fazla salgın olacağını “basit bir matematiksel kesinlik” olarak nitelendiriyor.
Daszak tarafından Nature dergisinde 2017'de yayınlanan araştırmaya göre, yarasalar "zoonotik enfeksiyonlar" olarak adlandırılan ve insanları enfekte etme olasılığı yüskek olan virüsleri taşıyor.
Duke-Ulusal Singapur Tıp Fakültesi'ndeki bulaşıcı hastalık programına başkanlık eden Linfa Wang da, “Yarasa kaynaklı bir virüs olduğuna yüzde 90 eminim” diyor.
Linfa Wang, on yıllardır insanlardaki virüslerinin yarasa kökenlerini inceliyor ve uzmanlık alanı yarasalar olan bir grup araştırmacı ile çalışıyor. Bu ekip ayrıca, virüsün daha da yayılacağı görüşünde.
Nature dergisinde yayınlanan, Linfa Wang'in Wuhan Viroloji Enstitüsü'nde çalışan bir meslektaşının kaleme aldığı yeni bir makaleye göre, koronavirüs, yarasalardan geçen başka virüslerle yüzde 96 oranda benzerlik taşıyor.
Wuhan Viroloji Enstitüsü'nde üst düzey bir koronavirüs uzmanı olan Zheng-Li Shi, on yıldan uzun bir süredir Wang ve Daszak ile yarasa virüslerini inceliyor.
Çin medya organlarının aktardğına göre Zheng-Li Shi, Wuhan'daki salgına çare bulmak için acil olarak kurulmuş bir bilim ekibine liderlik ediyor.
Koronavirüsün hastalığın sıfır noktası olan Huanan Deniz Ürünleri Pazarı'nda yarasa satışı yapılmadığı bilgisi paylaşılmıştı.
Bu da, virüsün yarasan bir diğer taşıyıcı hayvana, ordan da insan geçtiği tezini doğuruyor. Ancak bunun hangi hayvan olduğu henüz kesinlk kazanmadı.
Huanan pazarı, buranın yerlilerinin uğrak noktalarından biri olarak nitelendiriliyor. Özellikle etini "taze" satın almak isteyenler buraya geliyor ve satın alacağı hayvanı hemen o anda kestiriyor. Canlı hayvanlar, bu pazardaki küçük kafeslerde tutuluyor ve müşterinin talebine göre kesiliyor.
Çin'in resmi haber ajansı olan Xinhua'nın aktardığına göre Çin Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi, "33 pozitif örnekten 31'i, yaban hayatı ticaretinin yoğunlaştığı pazarın batı bölgesinden toplandı" açıklamasında bulundu.
Bu sonuçlar, yeni koronavirüsü salgınının başlangıcının, yaban hayvanları ticaretiyle yüksek oranda bağlantılı olduğunu ortaya koydu.
Çin'de salgının başladığı Wuhan'daki balık pazarı, kapatılır kapatılmaz incelemeye alınmıştı. SARS benzeri virüsün burada satılan bir hayvandan insana geçtiği düşünülüyordu.
Koronavirüs salgınının merkezinde olan bu pazarda, koala etinden yılana, fareden kurt yavrularına kadar pek çok şey satılıyor.
Çinli yetkililer, burada yasadışı olarak satılan vahşi hayvanlara el koyarak incelemeye aldı.
Wuhan'ın kent merkezindeki Huanan Deniz Ürünleri Pazarı, Çinli yetkililerin koronavirüsün gıda ithalatında satılan vahşi bir hayvandan kaynaklanmış olabileceğini söylemesinin ardından yerel yetkililer tarafından 'sıfır noktası' olarak adlandırıldı.
Pazar yeri henüz kapatılmadan önce, aralık ayında çekilmiş fotoğraflar ortaya çıktı. Çin'de bir gazetenin yayınladığı fotoğraflarda, 112 egzotik hayvanın fiyatlarının olduğu liste de göze çarpıyor.
Çin'in Facebook'u olarak kabul edilen ve ülkenin en çok kullanılan sosyal medya platformu olan Weibo'da paylaşılan bu görüntüler de, hayvanların öldürülüp satışa sunulduğu sağlıksız ortamı gözler önüne seriyor.
Küçük kafeslerde kötü koşullarda kesilmek üzere bekleyen hayvanların görüntüler, pazarda çalıştığı tahmin edilen bir sosyal medya kullanıcıs tarafından fotoğraflandı ve Weibo'da paylaşılmıştı.
Görüntüleri paylaşılan hayvanlar arasında, uzmanların virüsün çıkış noktası olabileceğini düşündüğü yılanların yanı sıra kunduzlar ve yavru bir geyik de bulunuyor.
South China Morning Post gazetesine göre, satılan hayvanlar arasında Misk kedileri, canlı tilkiler, dev semenderler, yılanlar, fareler, tavus kuşları, kirpiler ve koalalar da var.
Bazı fotoğraflarda evlere servis yapıldığının da altı çizilmiş ve "Taze kesilmiş, dondurulmuş etler, kapınıza kadar getirilir" ibaresi görülüyor.
Satıcılar, salgın başladıktan sonra pazarın dezenfekte edilmesi için kapatılıncaya kadar "yaban hayatı" ticaretinin gerçekleştiğini söylüyor.
Salgın, ülkenin egzotik lezzetlerine ve malzemelerine olan talebin de etkisiyle, kuralları kötü düzenlenmiş olan vahşi hayvan ticaretini gündeme getirdi.
Doğal kaynakları koruma savunucuları, biyolojik çeşitlilik ve hastalık yayma potansiyeli üzerindeki etkisi nedeniyle yaban hayatı ticaretini uzun süredir kınıyorlar.
