Son Dakika HaberlerSon Dakika HaberlerSon Dakika Haberler
Son Dakika
Gündem
Yazarlar
Ekonomi
Dünya
Resmi İlanlar
  • UzmanPara
  • Skorer
  • Cadde
  • Pembenar
Menü
Giriş
MİLLİYET ANA SAYFA
  • Son Dakika
  • Gündem
  • Yazarlar
  • Ekonomi
  • Dünya
  • Resmi İlanlar
Gündem
Dünya
Ekonomi
75.yıl
UzmanPara
AnasayfaBorsaDövizAltın
Skorer
AnasayfaCanlı SkorFikstürPuan Durumu
Cadde
Pembenar
Yazarlar
Milliyet Tv
Astroloji
Teknoloji
Seçim Sonuçları
Son Depremler
Tümü
Milliyet ÇocukOyunEğitimKültür SanatMilli PiyangoYerel HaberlerPazarEgeGazete ArşiviMilliyet ExecutiveMilliyet ArkeolojiMilliyet Mimarlık
Resmi İlanlar
Bize Ulaşın
KünyeReklamÜyelik
  • Twitter icon
  • Instagram icon
  • Youtube icon
  • Tiktok icon
© Copyright 2025 Milliyet.com.tr | Giriş Yaptığınız taktirde kullanım koşullarını ve gizlilik politikasını kabul etmiş olursunuz.
Son Dakika Haberler
DünyaSon dakika... İran için 'kimler vuracak?' Dünya bu hareketi konuşuyor
  • Paylaş:
  • Twitter icon
HaberlerDünya Haberleri

Son dakika... İran için 'kimler vuracak?' Dünya bu hareketi konuşuyor

09.01.2020 - 11:39 | Son Güncellenme: 09.01.2020 - 13:27

milliyet.com.tr

#suikast#saldırı#füze saldırısı#Mehdi el Mühendis#Hizbullah#direniş ekseni
TwitterLinkedinFlipboardLinki Kopyala
TwitterLinkedinFlipboardE-postaLinki KopyalaYazı Tipi

Amerikan üslerini hedef alan füze saldırısının devamı gelecek mi? Bütün dünya bu sorunun yanıtını arıyor. Sol elinin parmak uçlarını sağ avuç içine bastırdı, "Dikey olarak buraya gelen ABD askerleri ve görevlileri yatay tabutlarla ülkelerine geri dönecekler" dedi. Bu poz ve söz, anında intikam posterine dönüştürüldü ve İran dini lideri Ayetullah Hamaney'in resmi sosyal medya hesaplarından paylaşıldı. Devrim Muhafızları’na yakınlığıyla bilinen Tasnim Haber Ajansı'nda ise, imzasız beş maddelik intikam yazısı yayınlandı. İran uzmanı akademisyen Dr. Ezgi Uzun'a göre, İran'ın günlerdir propagandasını yaptığı intikam yemini, uzun vadeli bir sürece aralıklarla yayılmış askeri hamleler ve daha geniş çaplı dış politika çıkarlarını gözeten, çok aktörlü bir hamle olarak karşımıza çıkacak.

1/44Son dakika... İran için kimler vuracak Dünya bu hareketi konuşuyor

İranlı Kudüs Güçleri komutanı Kasım Süleymani ve Iraklı Haşdi Şabi komutanı Mehdi El-Mühendis’in 3 Ocak gecesi ABD tarafından Bağdat’ta öldürülmesinden sonra, sosyal medyada en çok dikkat çeken fotoğraflardan biri, hiç şüphesiz sivil kıyafetler içerisindeki ikiliyi el ele gösteren ve aralarındaki yakın dostluğu simgeleyen kareydi.

2/44Son dakika... İran için kimler vuracak Dünya bu hareketi konuşuyor

Kudüs Gücü, 2003 Irak işgalinden sonra Iraklı Şiilerin siyasi örgütlenmelerine destek vermek amacıyla yoğun faaliyetlerde bulunup zamanla iki ülke arasındaki bağları derinleştirdi. Fotoğraf, ilk bakışta son on beş yılda kurulan bir dostluğun nişanesi gibi görünüyordu. Halbuki iki taraf arasında yakınlık son on beş yıldan çok daha fazlası.

3/44Son dakika... İran için kimler vuracak Dünya bu hareketi konuşuyor

Öyle ki, ikilinin taktiksel olarak aynı anda öldürülmesi, İran’ın 1979 İslam Devrimi’nden itibaren bölgeye yönelik başlattığı ve aslında Irak’la sınırlı kalmayıp Ortadoğu’da çok daha geniş bir coğrafyayı kapsayan çok uzun vadeli ve geniş ölçekli dış politika stratejisinin bugün geldiği noktaya dair en önemli kanıt niteliğinde. Dolayısıyla söz konusu fotoğraf, hem İran’ın bölgede belirli siyasal ideolojiler veya mezhep gruplarına tabi çeşitli aktörlerle ilişkilerinin tarihsel arka planı hem de Süleymani’nin ölümünden sonra İran’ın ABD’ye karşı intikam yemininin pratikte ne anlama gelebileceği konusunda önemli ipuçları sunuyor.

4/44Direniş Ekseni

'Direniş Ekseni'

Yerli ve yabancı basın Süleymani’nin ölümüne gösterdiği ilgiyi El-Mühendis’e göstermemiş olsa da, Mehdi El-Mühendis İran ve Irak ilişkilerinde son on beş yıldan daha da uzun bir geçmişe sahip çok önemli bir isim. Aslen Irak’ın Basra kentinde doğdu. 1970’lerde Saddam Hüseyin’in Baas hükümetine karşı kurulan Şii siyasal yönelimine sahip İslami Dava Partisi’ne katıldı ancak Saddam rejiminin Şii muhalefet üyelerine karşı yaptığı ağır baskılardan dolayı 1979’da ülkeden kaçarak İran’a sığındı.

5/44Son dakika... İran için kimler vuracak Dünya bu hareketi konuşuyor

1980-88 İran-Irak Savaşı sırasında İran’ın Devrim Muhafızlarıyla yakınlaşan El-Mühendis, başta Necefli ünlü Şii din adamı Muhammed Bakır El-Hekim olmak üzere Irak’tan kaçan çok sayıda Şii siyasi aktivist tarafından Irak’a karşı İran desteğiyle kurulan ve geniş çaplı bir Şii koalisyon partisi olan Irak İslam Devrimi Yüksek Konseyi’ne katıldı. İlerleyen yıllarda Devrim Muhafızları desteğiyle bu partinin silahlı kanadı olarak kurulan Bedir Ordusu’nda da faaliyetlerde bulundu ve uzun bir dönem bu ordunun liderliğini yaptı.

6/44Son dakika... İran için kimler vuracak Dünya bu hareketi konuşuyor

1979 İslam Devrimi’yle anti-emperyalist ve Şii ideolojisini harmanlayarak bu ideolojiyi bölgeye ihraç etme politikasına girişen Devrim Muhafızları, Irak'taki koalisyon partisiyle silahlı kanadı Bedir Ordusu'na 2003 yılına kadar siyasi ve askeri eğitim desteği sağladı. Aynı dönemlerde İran’ın desteklediği ve dini lider Ayetullah Hamaney’in 2010’lu yıllarda 'devrim ideolojisini ihraç politikasının başarıya ulaştığının en büyük kanıtı' olarak nitelendireceği bir diğer Şii siyasi oluşum ise, Lübnan Hizbullahı’ydı.

7/44Son dakika... İran için kimler vuracak Dünya bu hareketi konuşuyor

Devrimden sonra İsrail-Filistin meselesini ‘emperyalist Amerika’nın bölgesel varlığının bir uzantısı’ olarak tanımlayarak açık bir şekilde meseleye taraf olan ve anti-Siyonist bir ideolojik tavır benimseyen İran, 1980 ve 90’lı yıllar boyunca Lübnan Hizbullahı, Suriye’deki Esad rejimi ve çeşitli Filistin direniş örgütlerine askeri ve siyasal destekte bulundu.

8/44Son dakika... İran için kimler vuracak Dünya bu hareketi konuşuyor
9/44Son dakika... İran için kimler vuracak Dünya bu hareketi konuşuyor

2000’lere gelindiğinde Lübnan Hizbullahı aynı anda hem gerilla ve sokak savaşı gibi konvansiyonel olmayan savaş stratejilerinde uzmanlaşıp İsrail’e karşı çarpışmaya devam eden güçlü bir paramiliter ordu hem de Lübnan’ın siyasi seçim sistemine entegre olmuş resmi, meşru ve güçlü bir Şii siyasi partiye dönüştü.

10/44Son dakika... İran için kimler vuracak Dünya bu hareketi konuşuyor

Çeşitli Filistin direniş örgütleri, Lübnan Hizbullahı, Suriye ve İran arasında kurulan bu anti-emperyalist, anti-Siyonist ve önemli ölçüde dini idolojiye dayalı ittifak hattı, kendisini 'Direniş Ekseni' olarak tanımlamaya başladı. Elbette söz konusu eksenin lideri de, İran'dı. Ancak 2003'e kadar Filistin, Lübnan Hizbullahı, Suriye ve İran hattının arasında önemli bir fiziksel engel bulunuyordu: Saddam rejimiyle yönetilen Irak devleti.

11/44Son dakika... İran için kimler vuracak Dünya bu hareketi konuşuyor

Söz konusu engelin çözümüne ilişkin ilk dönüm noktası Amerika’nın Irak’ı işgal ettiği 2003 yılı oldu. İşgalden sonra çok-partili seçim sistemine geçen Irak, Saddam döneminde bastırılan Şii siyasal aktivizmin yeniden doğması için uygun bir ortam yaratınca, İran tarafından yirmi yıldan fazla bir süre boyunca desteklenen Irak İslam Devrimi Yüksek Konseyi, Bedir Ordusu ve El-Mühendis Irak’a dönerek Irak siyasetine girdiler.

12/44Son dakika... İran için kimler vuracak Dünya bu hareketi konuşuyor

Ancak ülkede nüfus çoğunluğunu Şiiler oluşturmasına karşın, hem Necef ve Kerbela'daki din adamları hem de siyasal gruplara Sünni ve Kürt partilerin de katıldığı bu çok-partili sistemde örgütlenme sıkıntısı yaşadılar. Kasım Süleymani tam bu noktada devreye girdi, siyasal örgütlenme deneyimi zayıf ve kendi içerisinde çok sesli bir yapıya sahip Iraklı Şiilerin parti örgütlenmelerine lojistik ve organizasyonel destek verdi, çoğu zaman arabuluculuk yaparak koalisyon kurmalarını ve çok-partili seçim sistemine geçen ülkede Şiilerin meclis çoğunluğunu ve siyasal gücü elde etmelerini sağladı.

13/44Dönüm noktası 2011

Dönüm noktası 2011

İran’ın Irak’taki etki alanını geri döndürülemeyecek bir şekilde genişleten olaylar dizisi ise 2011 yılında patlak verdi. 2011'de ABD askerlerinin Irak’tan geri çekilmesiyle birlikte artan mezhep çatışmaları, Suriye’de aynı yıl başlayan iç savaş ve Irak-Suriye sınırında terör örgütü DEAŞ'ın kurulması, Kasım Süleymani komutasındaki Kudüs Güçleri’nin Şii nüfus üzerindeki askeri etkisini yoğunlaştırması bakımından dönüm noktası oldu.

14/44Son dakika... İran için kimler vuracak Dünya bu hareketi konuşuyor

DEAŞ'ın Şiilerin kutsal türbelerine saldırması ve insanları katletmesi, Şii dünyası tarafından en saygı duyulan Iraklı Şii din imamı Ayetullah Sistani, Irak milliyetçisi Muktada El-Sadr ve Kudüs Güçleri gibi odaklar etrafında çok sayıda gönüllü Şii milis gücün kurulmasına sebep oldu. Gönüllülük esasına dayalı bu yapıların büyük destek toplaması uzun sürmedi, bu grupların çoğunluğuna Kasım Süleymani'nin başındaki Kudüs Güçleri eğitim verdi. Tahmin edileceği üzere, aynı gruplara silah yardımı da Tahran yönetimi tarafından sağlandı.

15/44Son dakika... İran için kimler vuracak Dünya bu hareketi konuşuyor

Milis grupları, kısa süre içinde Ayetullah Humeyni ya da Hamaney’e ideolojik bağlılıklarını ilan ediyordu. Uzun yıllar Bedir Ordusu’nu komuta eden Mehdi El-Mühendis, Kudüs Güçleriyle birlikte bugün Irak’ın en büyük milis güçlerinden biri olan Kataib Hizbullah-Hizbullah Tugayları gibi grupların kurulmasına öncülük etti, komutanlıklarını üstlendi.

16/44Son dakika... İran için kimler vuracak Dünya bu hareketi konuşuyor

2013'ten itibaren bölgedeki tüm aktörler arasındaki askeri ve stratejik iş birliği yoğunlaştı, taraflar birbirine yaklaştı ve safları sıklaştırdı. Lübnan Hizbullah’ı Irak ve Suriye’de birkaç Şii milis grubun kurulmasına öncülük etti. Böylelikle Hizbullah milli sınırlarından çıkarak Direniş Ekseni’nin diğer üyelerine destek sağlayan uluslararası bir paramiliter orduya dönüştü.

17/44Son dakika... İran için kimler vuracak Dünya bu hareketi konuşuyor

Irak’taki İran yanlısı büyük milis gruplar ise Kasım Süleymani’nin desteğiyle Suriye’ye gönüllü milis sevkiyatı yaptılar ve Esad rejimine milis desteği sağladılar. Ancak bu dört aktör arasındaki sınır-ötesi askeri süreçlerde en önemli adım, tüm milis güçlerin ilgili devletler içinde ve kurumsal çatılar altında toplanarak yasal statü kazanmaları yönünde atıldı.

18/44Son dakika... İran için kimler vuracak Dünya bu hareketi konuşuyor

Nitekim, 2014 yılında Irak’ta pek çok gönüllü grubu tek bir kurumsal yapı altında toplayan ve ilerleyen zamanlarda Irak Ordusu’na bağlanacak olan 'Haşdi Şabi' adlı bir paramiliter yapı kuruldu. Bu yapının kurumsallaştırılmasında en büyük örgütsel, eğitsel, askeri ve mali destek yine Kasım Süleymani liderliğindeki Kudüs Güçleri tarafından sağlandı. Haşdi Şabi’nin başına ise Süleymani’nin en güvendiği deneyimli isim olan El-Mühendis getirildi.

19/44Son dakika... İran için kimler vuracak Dünya bu hareketi konuşuyor

Genel kanının aksine, Kasım Süleymani’nin Irak ve Suriye’deki faaliyetleri özellikle 2011 yılından sonra pek de gizli tutulmadı. Devrim Muhafızları medyası, Süleymani’nin Irak ve Suriye’deki İran yanlısı gruplarla ilişkilerini gösteren haberler yayınladı. Medyada Haşdi Şabi’nin organizasyonel yapısının Devrim Muhafızları ya da İran’ın gönüllü Besic örgütüne benzetilerek tasarlandığı sık sık dile getirildi, 'İran'ın bölgeye yeni bir askeri ekol getirdiği' yazıldı.

20/44Son dakika... İran için kimler vuracak Dünya bu hareketi konuşuyor

Haşdi Şabi ve bünyesinde yasallaşan İran destekli Şii gruplar, 2016 yılından itibaren Lübnan Hizbullahı modelini benimseyerek kendi siyasi partilerini kurmaya başladılar. Öyle ki 2018 Irak seçimlerinde Haşdi Şabi’nin kurduğu koalisyon büyük bir seçim başarısı göstererek Muktada El-Sadr’ın partisinden sonra ikinci olarak meclise girdi.

21/44Son dakika... İran için kimler vuracak Dünya bu hareketi konuşuyor

Bir strateji dehası olan Kasım Süleymani, şimdiden İran tarihine geçmiş durumda. Irak'taki tabloyu değiştiren Süleymani, Direniş Ekseni’nin 2003 yılına kadar eksik kalan halkasını tamamladı ve Lübnan Hizbullahı, Suriye, Irak ve İran hattındaki askeri bütünlüğü sağladı.

22/44Son dakika... İran için kimler vuracak Dünya bu hareketi konuşuyor

Devrimden bu yana bölgesel yalnızlık yaşayan İran, Irak'ın eklenmesiyle birlikte diğer ülkelerde kendi ittifak ağlarını kurdu ve var olan ağları daha da geliştirip güçlendirdi. Bu stratejik başarısından ötürü, Ayetullah Hamaney Süleymani’ye önce 'yaşayan şehit' lakabını taktı, daha sonra da devrimden bugüne kadar başka hiç kimseye verilmeyen en yüksek Şii askeri nişanı, yani Zülfikar Nişanını verdi.

23/44Son dakika... İran için kimler vuracak Dünya bu hareketi konuşuyor

Ancak özellikle terör örgütü DEAŞ'ın bölgeden silinmesinden sonraki dönemlerde akılları kurcalayan en büyük soru, Kasım Süleymani’nin azami seviyeye ulaştırdığı ittifakın sürekliliği, dayanıklılığı ve geleceğine ilişkindi. Devrim Muhafızlarının siyasi, askeri ve istihbarati yöntemlerle son kırk yıldır ilmek ilmek dokuyarak vücuda getirdiği bu ittifak ağı, Kasım Süleymani ve Mehdi El-Mühendis’in suikaste uğramasıyla birlikte 3 Ocak 2020 tarihinden itibaren önemli bir eşiğe geldi.

24/44Üç gün, iki ülke ve sekiz şehirde cenaze töreni

Üç gün, iki ülke ve sekiz şehirde cenaze töreni

Kasım Süleymani ve Ebu Mehdi El-Mühendis’in Direniş Ekseni aktörleri açısından önemini anlamak için, düzenlenen cenaze törenlerine bakmak yeterli. Süleymani ve El-Mühendis dahil o gün hayatlarını kaybeden İranlı ve Iraklı toplam 10 askerin tabutları, On iki İmam Şiiliğinin iki Şii imamı Musa El-Kazım ve Muhammed El-Cevad'ın türbelerinin bulunduğu Irak'ın Kazımiye beldesinden yola çıktı, Haşdi Şabi tarafından düzenlenen ve binlerce insanın ve milis grubun kendi bayraklarıyla katıldığı konvoylarla önce başkent Bağdat'a, daha sonra İmam Hüseyin'in türbesinin bulunduğu ünlü Şii hac şehri Kerbela'ya, oradan da Şii ulemanın merkezi Necef kentine getirildi.

25/44Son dakika... İran için kimler vuracak Dünya bu hareketi konuşuyor

Süleymani, El-Mühendis ve İranlı askerlerin tabutları Necef'teki törenin ardından İran'ın Ahvaz şehrinde düzenlenen törene, oradan da sekizinci Şii imamı İmam Rıza'nın türbesinin bulunduğu Meşhed kentine taşındı ve törenlere binlerce insan katıldı. En büyük tören ise İran’ın başkenti Tahran’da yapıldı. Tahran Üniversitesi’nde yapılan resmi devlet töreninden çıkarılan tabutlar devrimin iki simgesel mekanı olan İnkılap Meydanı’na ve oradan da Azadi Meydanına taşındı ve bu konvoya milyonlarca insan eşlik etti.

26/44Son dakika... İran için kimler vuracak Dünya bu hareketi konuşuyor

Irak’taki törenlerde olduğu gibi Tahran’daki törenlerde de İran, Devrim Muhafızları, Lübnan Hizbullahı, Haşdi Şabi ve İran destekli diğer Iraklı grupların bayrakları dalgalandı. Tüm gün İran devlet televizyonundan yapılan bu yayınlarda Hz. Süleyman’ın şehitliğine atıfta bulunan dini ilahiler, hadisler ve Süleymani için bestelenmiş kahramanlık şarkıları okundu.

27/44Son dakika... İran için kimler vuracak Dünya bu hareketi konuşuyor

Devrim Muhafızlarına ait medyanın aksine Direniş Ekseni terminolojisini çok daha nadir kullanan İran devlet televizyonu canlı yayında pek çok defa söz konusu eksene atıfta bulundu ve cenazede kalabalık tarafından taşınan Hizbullah ve diğer örgütlerin bayraklarına özellikle dikkati çekti. Daha sonra İran’ın Şii ulema havzası Kum şehrine taşınan tabutlar, ertesi gün Süleymani’nin doğum yeri Kirman’a getirildi. Kerman’da yapılan törenlerde büyük bir izdiham yaşandı, 55'ten fazla insan hayatını kaybetti ve iki yüzden fazlası yaralandı.

28/44Son dakika... İran için kimler vuracak Dünya bu hareketi konuşuyor

Ortadoğu üç gün içerisinde iki ülke ve sekiz şehirde düzenlenen uluslar ve milletlerarası bir cenaze törenine sahne oldu. Süleymani ve El-Mühendis’in tabutları İran’daki törenlerde birbirinden hiç ayrılmadı. Tüm törenlerde ve İran devlet televizyonlarında görüntülenen posterlerde ikilinin resimleri yan yana yer aldı. El-Mühendis’in İran ve Irak devletleri için hizmetleri, kahramanlığı ve şehitliği de İran televizyonu tarafından pek çok defa vurgulandı.

29/44Son dakika... İran için kimler vuracak Dünya bu hareketi konuşuyor

İran rejiminin tüm önemli şahıs ve kurumları, Süleymani’nin ABD tarafından öldürülmesinin hemen ardından intikam yemini etmiş ve ABD’nin Ortadoğu bölgesindeki varlığını temizlemeye yönelik bir operasyona başlayacağını duyurmuştu. Bu intikam yemini kısa süre içerisinde ittifakın diğer aktörleri tarafından da benimsendi ve suikaste yönelik tepkiler gecikmedi. En büyük tepki Lübnan Hizbullahı lideri Hasan Nasrallah’tan geldi.

30/44Son dakika... İran için kimler vuracak Dünya bu hareketi konuşuyor

Nasrallah, Beyrut’un güney mahallerinden birinde gerçekleştirilen törende video bağlantısıyla yaptığı konuşmasında 'Süleymani’nin sadece İran’ın değil, tüm Direniş Ekseni’nin meselesi olduğunu' vurguladı, "Hedefimiz Kasım Süleymani ve El-Mühendis’in akıtılan kanının intikamını almak ve Amerikan askerlerini tamamen topraklarımızdan çıkarmaktır" yorumunda bulundu.

31/44Son dakika... İran için kimler vuracak Dünya bu hareketi konuşuyor

Hizbullah lideri, "Eğer bölgemizin insanı bu yönde hareket ederse, dikey olarak buraya gelen ABD askerleri ve görevlileri yatay tabutlarla ülkelerine geri dönecekler. İşte o zaman Trump ve Trump yönetimi bölgeyi kaybettiğini anlayacak ve seçimleri de kaybedecek" dedi.

32/44Son dakika... İran için kimler vuracak Dünya bu hareketi konuşuyor

Nasrallah’ın sol elinin parmak uçlarını sağ avuç içine bastırarak 'bölgeye dikey gelen askerlerin yatay tabutla geri dönmeleri' imasını vurguladığı pozu ve bu sözü, İran’ın Kasım Süleymani için tasarladığı ‘intikam’ temalı bir postere dönüştürüldü ve bu poster Ayetullah Hamaney’in resmi sosyal medya hesaplarından paylaşıldı.

33/44İntikamın beş unsuru

'İntikamın beş unsuru'

5 Ocak günü İran’ın Devrim Muhafızları’na yakınlığıyla bilinen Tasnim Haber Ajansı tarafından 'Amerika’dan Stratejik İntikamın Beş Özelliği' başlıklı imzasız bir yazı yayınlandı. İçerikten Devrim Muhafızları tarafından yayınlandığı belli olan bu yazı, İran’ın Süleymani vakası üzerinde Amerika’ya karşı nasıl bir karşı hamlede bulunacağını şu şekilde özetliyordu:

34/44Son dakika... İran için kimler vuracak Dünya bu hareketi konuşuyor

1. Sınırsız intikam. Yazıya göre, Kasım Süleymani’nin intikamı tek bir ABD üssüne yapılacak bir askeri saldırıyla ve sadece askeri üslerle sınırlı kalmayacak. Yazıda "Dünya medyası Süleymani’yi İran’ın ikinci en güçlü kişisi olarak tanımladı ve bu olayın da bölgede önemli ve öngörülemez gelişmelerin başlangıcı olarak nitelendirdi. Dolayısıyla Süleymani’nin intikamı sınırlı bir askeri harekat olarak değil, art arda hamlelerden oluşan bir intikam süreci olacaktır" denildi.

35/44Son dakika... İran için kimler vuracak Dünya bu hareketi konuşuyor

2. Sınırsız coğrafya. Yazıya göre ‘Kasım Süleymani uluslararası bir kişilikti’ ve ‘Kudüs Güçleri’yle birlikte bölgede görev yaptığı yirmi yıllık süre içerisinde Yemen, Suriye, Lübnan ve Filistin gibi Direniş Ekseni halkları arasında çok popülerdi’. Süleymani’nin uluslararası kişiliği sebebiyle, intikamın Ortadoğu’da birkaç noktayla sınırlı kalmayacağını, ‘tüm dünyadaki Amerika çıkarlarının ve hatta Amerika topraklarının dahi’ hedefte olduğu belirtildi.

36/44Son dakika... İran için kimler vuracak Dünya bu hareketi konuşuyor

3. Stratejik intikam. İntikamın taktiksel değil, stratejik olacağı belirtildi. Buna göre, İran’ın yapacağı hamlelerde en önemli stratejik önceliği ‘Amerika’nın Irak’tan ve tüm bölgeden çıkarılması’ olarak kaydedildi.

37/44Son dakika... İran için kimler vuracak Dünya bu hareketi konuşuyor

4.Sınır ötesi intikam. Daha önce de söz edildiği gibi Süleymani uluslararası bir kişilikti ve bölgedeki direniş grupları üzerinde büyük bir etkiye sahipti. Yazıda "Yemen’deki Ansar Allah hareketi, Lübnan Hizbullahı, Hamas, Filistin İslami Cihat Örgütü, Iraklı Şii milisler Direniş Ekseni’nin birer parçasıdır", "Bu gruplar yıllardır İran’dan bağımsız olarak kendi harekatlarına devam etmektedir ve Süleymani’nin kanının yerde kalmaması için ABD ve Siyonist çıkarlara tehdit oluşturacaklardır" ifadeleri yer aldı.

38/44Son dakika... İran için kimler vuracak Dünya bu hareketi konuşuyor

5. Resmi ve gayri-resmi stratejilerin harmanlanması. Yazıda, yapılacak harekatın bir kısmının İran devleti tarafından ve resmi bir çerçevede, diğer kısmının ise ‘tamamen kontrol edilemez bir şekilde ve belirtilen direniş grupları tarafından ateş açılarak’ yapılacağı belirtiliyor. Böylelikle, ABD’ye ‘her seviyede her çeşit bir reaksiyona hazır olmaları’ uyarısında bulunuluyor.

39/44Son dakika... İran için kimler vuracak Dünya bu hareketi konuşuyor

Hem Kasım Süleymani ile Ebu Mehdi El-Mühendis’in cenaze törenlerinde ortaya çıkan tablo, hem Direniş Ekseni aktörlerinin olaylar neticesinde yaptıkları açıklamalar ve verdikleri tepkiler, hem de Tasnim Haber Ajansı’nda çıkan bu 'beş unsur', bize kırk yıldır bölgede uzun vadeli bir siyasi ve askeri ittifak ağı kurma stratejisi izleyen İran’ın özellikle Kasım Süleymani'nin oynadığı rolle bunu sağlam bir şekilde kurmuş olduğunu gösteriyor. Dolayısıyla, Kudüs Gücü'nün Süleymani sonrası dönemde bölgesel politika değişikliğine gitmeyeceğini öngörmek mümkün.

40/44Son dakika... İran için kimler vuracak Dünya bu hareketi konuşuyor

Nitekim, dini lider Ayetullah Hamaney, Süleymani gibi bir halk figürü olmayan, hakkında daha az bilgi sahibi olunan İslamil Kaani'yi Kudüs Güçleri’nin başına getirdi. Atamanın ardından, "Kudüs Güçleri’nin Süleymani sonrası stratejisi Süleymani dönemindekinden farklı olmayacaktır" açıklamasını yaptı.

41/44Son dakika... İran için kimler vuracak Dünya bu hareketi konuşuyor

Benzer şekilde, İran’ın ABD hamlesine karşı izleyeceği askeri yöntemin, sadece ABD ve İran arasındaki olası karşılıklı çatışmalarla sınırlı kalmayacağını ve tüm bölgede kısa vadeli değil, çok aktörlü, konvansiyonel olan ve olmayan farklı askeri yöntemlerle ve uzun vadede ABD’nin bölgedeki askeri varlığının bitirilmesi amaçlanarak yapılacağını söylemek mümkün.

42/44Son dakika... İran için kimler vuracak Dünya bu hareketi konuşuyor

Irak'taki iki ABD üssüne düzenlenen intikam saldırıları, bir fırtınanın başlangıcı olabilir. Kısacası, Ortadoğu politikasını kırk yılda ilmik ilmek dokuyarak bugüne getiren İran’ın kararı çabuk alınmış, tek hedefli ve kısa vadeli askeri hamlelerde bulunmayacağını öngörebiliriz. Aksine, İran’ın günlerdir söylemsel altyapısını kurarak propagandasını yaptığı intikam yemini, uzun vadeli bir sürece aralıklarla yayılmış askeri hamleler ve daha geniş çaplı dış politika çıkarlarını gözeten, çok aktörlü bir hamle olarak karşımıza çıkacak gibi görünüyor.

43/44Son dakika... İran için kimler vuracak Dünya bu hareketi konuşuyor

Bu noktada, İran'ın müttefikleri için yeni bir dönem başlıyor. Cenaze törenleri ve yapılan açıklamalardan anlaşıldığı üzere, Direniş Ekseni aktörleri Süleymani ve El-Mühendis’in ölümünü kendi meseleleri olarak benimsiyor ve bu meselede İran’ın yanında yer alacaklarını belirtiyorlar. Süleymani’nin ölümünün eksen aktörlerini bir kez daha birbirlerine yakınlaştırdığı gözlemleniyor.

44/44Son dakika... İran için kimler vuracak Dünya bu hareketi konuşuyor

Dolayısıyla sorulması gereken asıl soru 'İran’ın bölgedeki hangi ABD hedeflerini vuracağı' değil, bu hedefleri İran için 'kimlerin vuracağı' olmalıdır. Direniş Ekseni’ni son on yılda daha sıkı, koordineli ve yer yer kurumsallaşmış bir yapıya dönüştüren ana etmen, bölgesel çatışma ortamıydı. Şimdi önümüzdeki süreçlerde, aktörlerin Süleymani’nin öldürülmesi ile başlayan yeni bölgesel çatışmaya daha sıkı bir ittifak ağı olarak müdahil olmalarını ve akabinde eksenin askeri ve siyasi yapısında görülebilecek muhtemel değişimleri öngörmek zor değil. (Dr. Ezgi Uzun, Sabancı Üniversitesi Siyaset Bilimi Bölümü Öğretim Görevlisi. İran’ın askeri ve güvenlik kültürü, Direniş Ekseni, ulus-ötesi dini ağlar konuları üzerine çalışıyor.)

EN ÇOK OKUNANLAR
Arda Güler resitali Borussia Dortmund maçına damga vurdu
Arda Güler resitali! Borussia Dortmund maçına damga vurdu
Yastıkta gördü, 120 dönümü yaktı Kene eve girmez: Çaresi ilaç değil, keklikler
Yastıkta gördü, 120 dönümü yaktı! Kene eve girmez: 'Çaresi ilaç değil, keklikler'
CHP’de yeni operasyon dalgası Muhittin Böcek tutuklandı, Zeydan ve Tutdere gözaltında
CHP’de yeni operasyon dalgası! Muhittin Böcek tutuklandı, Zeydan ve Tutdere gözaltında
Silah bırakma için 10-12 Temmuz bekleniyor
Silah bırakma için 10-12 Temmuz bekleniyor
EN ÇOK OKUNANLAR
ÖSYM DGS 2025 sınavı ne zaman yapılacak DGS sınav giriş belgesi yayınlandı mı
ÖSYM DGS 2025 sınavı ne zaman yapılacak? DGS sınav giriş belgesi yayınlandı mı?
YKS 2025 SONUÇLARI ne zaman açıklanacak ÖSYM takvimi ve puan sorgulama ekranı (sonuc.osym.gov.tr)
YKS 2025 SONUÇLARI ne zaman açıklanacak? ÖSYM takvimi ve puan sorgulama ekranı (sonuc.osym.gov.tr)
AÖL sınav giriş belgesi sorgulama ekranı 2025: MEB AÖL sınav yerleri açıklandı mı
AÖL sınav giriş belgesi sorgulama ekranı 2025: MEB AÖL sınav yerleri açıklandı mı?
Süper Lotoda 67 milyon 226 bin 39 TL’lik büyük ikramiye sahibini buldu 6 Haziran 2025 Süper Loto nasıl sorgulanır
Süper Loto'da 67 milyon 226 bin 39 TL’lik büyük ikramiye sahibini buldu! 6 Haziran 2025 Süper Loto nasıl sorgulanır?
Gözden Kaçmasın
Jandarma Genel Komutanlığına subay ve astsubay adayı 548 öğrenci alınacak
Jandarma Genel Komutanlığı'na subay ve astsubay adayı 548 öğrenci alınacak
Kars’ta 8 yaşındaki Melih kayboldu Arama çalışmaları başlatıldı
Kars’ta 8 yaşındaki Melih kayboldu! Arama çalışmaları başlatıldı
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Brezilyada İranlı mevkidaşı Erakçi ile görüştü
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Brezilya'da İranlı mevkidaşı Erakçi ile görüştü
SON DAKİKA CHP lideri Özgür Özel hakkında soruşturma
SON DAKİKA! CHP lideri Özgür Özel hakkında soruşturma
Önerilen Haberler
Trumptan Gazzede anlaşmaya yakınız açıklaması
Trump'tan 'Gazze'de anlaşmaya yakınız' açıklaması
Trump yine Muskı hedef aldı: Üçüncü bir parti kurma fikri can sıkıcı
Trump yine Musk'ı hedef aldı: Üçüncü bir parti kurma fikri can sıkıcı
Jandarma Genel Komutanlığına subay ve astsubay adayı 548 öğrenci alınacak
Jandarma Genel Komutanlığı'na subay ve astsubay adayı 548 öğrenci alınacak
Kars’ta 8 yaşındaki Melih kayboldu Arama çalışmaları başlatıldı
Kars’ta 8 yaşındaki Melih kayboldu! Arama çalışmaları başlatıldı
milliyet logomilliyet logodemiroren logo
  • Haberler
  • Son Dakika Haberleri
  • Gündem Haberleri
  • Spor Haberleri
  • Ekonomi Haberleri
  • Dünya Haberleri
  • Magazin Haberleri
  • Otomobil Haberleri
  • Teknoloji Haberleri
  • Eğitim Haberleri
  • Gazete Haberleri
  • Yerel Haberler
  • Seçim Sonuçları
  • Künye

Pembenar

  • Astroloji
  • Rüya Tabirleri
  • Burç Uyumu
  • Yükselen Burç
  • Gebelik Hesaplama
  • Yemek Tarifleri
  • Çorba Tarifleri
  • Kek Tarifleri
  • Kurabiye Tarifleri
  • Tatlı Tarifleri
  • Pasta Tarifleri
  • Kahvaltı Tarifleri

Uzmanpara

  • Altın Fiyatları
  • Canlı Borsa
  • Döviz Kuru
  • Kripto Para
  • Gram Altın
  • Yarım Altın
  • Çeyrek Altın
  • Dolar Kuru
  • Euro Kuru
  • Döviz Çevirici
  • Yüzde Hesaplama
  • Altın Hesaplama
  • KDV Hesaplama
  • Yaş Hesaplama
  • Zam Hesaplama
  • Kredi Hesaplama
  • Metrekare Hesaplama
  • 2025 Milli Piyango Sonuçları
  • 2025 Ramazan Ne Zaman
  • 2025 İstanbul İmsakiye
  • Güzel Sözler
  • Puan Durumu
  • Ramazan
  • Sigorta
  • Namaz Vakitleri
  • Hava Durumu
  • Hız Testi
  • Ayetel Kürsi
  • Rüya Tabirleri
  • Burçlar
  • Instagram Dondurma
  • Instagram Silme
  • Daha Fazla
    • E Okul
    • Türkiye Haritası
    • Yasin Suresi
    • E Devlet
    • Saatlerin Anlamı
    • Marmaray Durakları
    • Metrobüs Durakları
    • Soğuk Espriler
    • Kız İsimleri
    • Erkek İsimleri
    • Bebek İsimleri
    • Deprem Haberleri
    • Kapalı Çarşı Altın Fiyatları
    • Ankara Seçim Sonuçları 2024
    • İzmir Seçim Sonuçları 2024
    • Bursa Seçim Sonuçları 2024
    • Antalya Seçim Sonuçları 2024
    • Konya Seçim Sonuçları 2024
    • Adana Seçim Sonuçları 2024
    • 2018 Seçim Sonuçları
    • 2023 Seçim Sonuçları
    • 2019 Yerel Seçim Sonuçları
    • 2014 Yerel Seçim Sonuçları
  • Oyun
  • Çocuk
  • Nasrettin Hoca Fıkraları
  • Ateş ve Su
  • Atasözleri
  • Daha Fazla
    • Masal Oku
    • Boyama Sayfası
    • Bilmeceler
    • Tekerlemeler
BİZİ TAKİP EDİN
UYGULAMALARI İNDİREBİLİRSİNİZ
  • Appstore'dan İndirin
  • Google Play'den İndirin

Türkiye'den ve Dünya’dan son dakika haberler, köşe yazıları, magazinden siyasete, spordan seyahate bütün konuların tek adresi milliyet.com.tr; Milliyet.com.tr haber içerikleri izin alınmadan, kaynak gösterilerek dahi iktibas edilemez, kanuna aykırı ve izinsiz olarak kopyalanamaz, başka yerde yayınlanamaz.

© 2025 Milliyet.com.tr
  • • Künye
  • • İletişim
  • • Kişisel Verilerin Korunması
  • • Reklam
  • • Arşiv
  • • Üyelik