Türk işadamlarının 10 milyar dolarlık operasyonu

Habur gümrük binaları çok modern, havalimanı gibi. Ancak gümrükçülere sorarsan, binaların altyapısı iyi yapılmamış, hatta arşivi su basmış. Sınırda bekleme süresinin 30 güne çıktığı yoğun zamanlarda değiliz, 3 saatte geçiyoruz. Akaryakıt tankerleri, üzerinde Irak-Bağdat kaşesi bulunan Irak Milli Petrol İhracat Şirketi SOMO'nun faturalarını gümrüğe bildiriyor.Akaryakıt ticaretinin yoğun olduğu yıllarda günde 5 bin TIR geçerken, sayı 300'e kadar düşmüş.Habur çıkışında iki taksi hattından biri Silopi'ye, diğeri 150 dolara Diyarbakır'a gidiyor. Diyarbakır'a yola çıkıyoruz. Şoförümüz pasaportlarımızı alıyor, tüm çıkış muamelelerini yapıyor. Yolda laflıyoruz, 6 çocuk babası olduğunu öğreniyoruz genç adamın. "Ne vakit bu kadar çocuk yaptın?" diyorum. "Ne bileyim, 14 yaşında babam evlendirdi" yanıtını veriyor. 1994 yılında PKK, Silopi'de iki erkek çocuğu olan her eve, "Birini Türk Silahlı Kuvvetleri'ne, öbürünü de dağa (PKK) göndereceksin" diye mektup atıyor. Şoförün babasına da bu mektup geliyor, oğlunu kurtarmak için evlendiriyor.Güneydoğu'da anaların yürekleri işte böyle dağlanıyor biri askerde şehit, öbürü dağda terörist! Kim yazdı bu yazgıyı, kim değiştirecek?Masamın başındayım. Adalet Partisi'den Mardin milletvekili olarak Meclis'e giren ve Ecevit hükümetinde Bayındırlık Bakanlığı yapan, bugün de Katılımcı Demokrat Partisi lideri Şerafettin Elçi arıyor. Elçi, dizinin "10 milyar dolarlık operasyon" başlığına atıfta bulunarak "uzlaşma"ya işaret ediyor. Öte yandan Barzani'nin tartışma yaratan açıklamasını, El Hayat gazetesine şubat ayında verdiğini, ancak Türkiye ile "sıcak temas"ın marttan sonra kurulduğuna dikkat çekiyor. MHP Genel Sekreteri Cihan Paçacı ise, Kuzey Irak'ta "MHP'lilerin yatırımcı" olduğu bilgisinden hareketle, "Hiçbiri parti organlarımızda yer almıyor" diyerek Erbil'e yatırım yapanları eleştiriyor.Aslında siyasetin dilinden farklı bir yaşam dili oluşuyor; biz de bu diziyle size bunu aktarmaya çalıştık. Kuzey Irak'ta Kerkük, Süleymaniye, Erbil, Dohuk, Zaho'yu kapsayan turum tamamlandı ve 10. günde dönüyorum. Baba Barzani'ye anıtmezarı Iğdırlı işadamı yapıyor Iğdırlı işadamı Hasan Alagöz, Zaho'dan Erbil'e uzanan ve Erbil hükümetine bağlı alanlarda yaptığı yatırımları, "2003'te turistik amaçlı olarak Dohuk'a gezmeye gittim. Cizreli arkadaşımın vasıtasıyla tanıştığım bir peşmerge, 'Yalan konuşma, çapkınlık ve siyaset yapma. Bunları uygularsan önün açık dedi" sözleriyle anlatmaya başlıyor. Alagöz, Saddam'ın devrilmesinden sonraki hafta Erbil'e ayak basan Ferda Cemiloğlu, Renas Elçi, İlnur Çevik'ten sonra,"Türkiye'den giden ikinci müteahhit" dalgasını temsil ediyor.Dohuk'ta bundan 3 yıl önce aldığı okul ihalesiyle ilk şirketi Dosko'yu kuran Hasan Alagöz, Dohuklu işadamı Serbest Doski ile ortak oluyor. Dosko, Kürt Yönetimi Başkanı Mesud Barzani'nin aşiretinin yaşadığı Barzan bölgesindeki köy mezarlığında yatan Mesud Barzani'nin babası Molla Mustafa Barzani ve kardeşi İdris Barzani'nin kabrinin olduğu bölgeyi "Barzani Memorial Center" yani "Barzani Anıtı" kompleksine dönüştürüyor.Alagöz, Kuzey Irak'ta toplam 50 milyon dolarlık kontrat imzalamış. Dosko'nun anıtmezar projesi ise 20 milyon dolar civarında. Alagöz, "Türk işadamlarının burada yatırım yapması için öncü olmamız istendi. Yaptığımız işlerle Türkiye'ye net ihracat geliri sağlıyoruz. İnşaatlarımızda kullanılan malzemelerin tümü Türkiye'den geliyor. Toplam 10 milyon dolarlık ithalat yaptım" diyerek söze başlıyor.Bu bölgenin ortak dili, ekonomiden geçiyor. Herkes ağız birliği etmişçesine "Türkiye olmadan olmaz. Birlikte kalkınacağız" cümlelerini tekrarlıyor.Türkiye sınırına yakın bölgede Zaho'da da işler yapan Dosko, 5 tane okul ile Devlet Konukevi restorasyonunu tamamladı ve Erbilli bir işadamına 2 bin 500 metrekare kullanım alanı olan Tarin Restoran'ı, Paris'te yaşayan bir Kürt bürokrata da 800 metrekare büyüklüğünde, "divanhane" olarak anılan konukevini teslim etti. 'Birlikte kalkınacağız' Alagöz'ün en incelikli projesi ise henüz halka açılmayan "özel" bir proje: Barzan anıtmezarı ve kompleksi.Alagöz, İran ve Türkiye dahil komşu ülkelerden Barzanilerin mezarına yılda 1 milyon ziyaretçi geldiğini söylüyor.Bu nedenle anıtmezar kompleksine cami, müze, amfitiyatro ve konukevi de yapılıyor. Anıt mezar için mimari yarışma düzenleyen yetkililer, Belçika Üniversitesi'nin projesini seçiyor. Alagöz, "Proje benim fikrimden doğdu. Ben bu projeyi vermeden önce 20 günlük Paris gezimin 9 gününü müzelerde geçirdim" diyor.Alagöz, Iğdır'da 1999'da HADEP ve 2004'te ise SHP'den belediye başkanlığı seçimlerine girmişti. Alagöz, 2004 seçimlerinde "sahte oy kullanıldığı" iddiasıyla 434'ü astsubay ve subay olmak üzere toplam 5300 seçmen hakkında dava açmıştı. 1500 kişinin davasını ise Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne götürdü. Bu kadar çok davayla Türkiye'de bir rekora imza atan Alagöz, siyaseti Erbil'de askıya almış görünüyor. Alagöz'ün Iğdır'da Türk sanayi tarihi için önem taşıyan National marka bir jeneratörü bulunuyor. Güneydoğu'nun ilk fabrikasını 1945 yılında dedesinin kurduğunu söyleyen Alagöz, "Bu jeneratörü Koç Müzesi için istediler. Ben Iğdır'da tutuyorum" diyor.Alagöz'ün yanında biri Karadenizli, diğeri Aydınlı iki üst düzey yönetici bulunuyor. Türbe gibi Sovyetler Birliği'nin desteğiyle, 22 Ocak 1946 yılında İran'ın Mahabad kentinde, tarihin tek "Kürdistan Cumhuriyeti" ilan edildiğinde, Molla Mustafa Barzani "general"di. Yalnızca 11 ay süren "devletin" ardından 1946 yılında Kürdistan Demokratik Partisi'ni kurdu. 12 yıl sürgün yaşayan Barzani, 1958'de Bağdat'a döndü ve 1961'den 1971 yılına kadar dağlarda Baas ordusu ile çatıştı. ABD'nin desteğiyle İran'a sığınan Molla Barzani, 1979 yılında tedavi olmak için gittiği Amerika'da hastanede öldü. Molla Barzani, kendisinden hemen sonra kansere yenik düşerek ölen oğlu İdris Barzani ile birlikte köyün taşlarından yapılmış bir mezarda yatıyor. Barzanilerin kabri, "Barzani Memorial Center" kompleksinin içine alınacak. İdris Barzani, Kürt Yönetimi'nin Başbakanı Neçirvan Barzani'nin de babası. Mesut Barzani de kardeşi İdris'in ölümünün ardından KDP'nin liderliğine geldi. Molla Mustafa Barzani ABD'de öldü Barzan köylerini aşıp Türkiye'ye 55 kilometre uzaklıktaki Dohuk'a geliyoruz. Bir Anadolu şehrine gelmiş gibiyiz. Bellona, Aksa, İstikbal, Ülker, Şölen, Bingo, Hayat, Hukla, Arçelik, Vestel, Beko, Pilsa markalarını izleyerek çarşısından geçiyoruz.Artık akşam oldu, Serbest Diwaly Doski'nin evine varıyoruz. Erbil ve Süleymaniye'den sonra Kürt bölgesinin üçüncü büyük kenti olan Dohuk'ta da zenginlerin evleri iki katlı villalar. Doski'nin "divanhanesi"de böyle görkemli binalardan.Kapıdan salona giriyoruz. Dikdörtgen biçimindeki salonun duvarlarına sıralanmış, krem rengi koltuklardan birine oturuyoruz. Koltukların önünde sehpalar duruyor. Ortada da bir gaz sobası. Odanın tek aksesuarı televizyon ve Vestel marka duvar saati. Televizyonda Kürtlerin yaygın olarak seyrettikleri MMC müzik kanalı izleniyor.Odaya, Dohuk Müteahhitler Birliği Başkanı Zeerak T. Sait el Doski geliyor. Ardından Dohuk'un devlet ve özel sektörde kariyeri olan tüm ünlü simaları. K. Irak'ta zenginler Dohuk'tan çıkar Serbest Doski, büyük kanepede ayak ayak üstüne atmış ipek el dokuması yerel kıyafetiyle karşılıyor gelenleri. Sanırsınız ki "7 köyün ağası". Aslına bakarsanız da öyle, Dohuk'ta tarım yapıyor, gayrimenkul zengini. Ancak eğitimli ve Batılı kültürden geliyor.Büyük bir hayallerle İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ne girmek istiyor, bir iki puanla bu şansı kaçırınca Romanya'da mühendislik okuyor. Sağlık kontrollerini Viyana'da yaptırıyor.Dohuk Müteahhitler Birliği Başkanı Sait Doski, 2007'de Dohuk'ta toplam 300 milyon dolarlık ihale açıldığını, bunların yüzde 60'ını Türklerin aldığını vurguluyor.Burada bir söz var: "Irak'ın en zenginleri Musul'dan, Kürt bölgesinin en zenginleri Dohuk'tan çıkar."Musullu Sabah Muhi ile akşam yemek yediğimiz Jiyan Oteli'nde karşılaşıyoruz. Burasını da Türkiye'den gelen bir işadamı çalıştırıyor. Muhi, Türk vatandaşlığı alarak çift pasaportlu olmuş. 2002 yılında Mersin'de bir narenciye soğuk hava deposu ve paketleme tesisi kurmuş, Niğde'de de 2 bin dönüm arazide İtalya'dan getirdiği 500 bodur elma fidanı dikmiş. 10 milyon dolarlık yatırım. İnşaat ve ticaret işlerini askıya alan Muhi'nin Sas Ziraat ve Tarım şirketleri SM Group olarak faaliyet gösteriyor.Türkiye'den Dohuk'a gelen işadamlarından Mersinli Mehmet Kürk inşaat, Batmanlı Sait Aksoy da mobilya işi yapıyor. Zaman yetse karşımıza çıkacak Türk yatırımcı sayısı da artacak belli.Bu arada dizinin birinci gününde Erbil hükümetinden iş alan Türk yatırımcılarının listesini vermiştim. Yerel kaynakların "Kadri İvegen'e bu iş Mehdi Zana'nın önerisiyle verildi" diye aktardığı bilgiden yola çıkarak iki ismi birlikte andım. İvegen, Dış Ticaret Müsteşarlığı'ndan alınan belgeyi göndererek "17 milyon dolarlık ihale Aygen İnşaat'a verildi. Ben aile şirketimizde koordinatörüm, kızım Berfin adına da bir inşaat şirketi kurdum" diyor. Zana'ya da Tempo'da aynı sorulduğunda, "İvegen'i sordular, "Dürüst adamdır" dedim" yanıtını veriyor. Viyana'da sağlık kontrolü Türkiye'ye 80 kilometre, Erbil'e ise 160 kilometre uzaklıkta, Barzani aşiretinin yaşadığı Badinan bölgesindeki köylerini geçip "Barzani Memorial Center" şantiyesini görmek için, dağları tırmanan üç saatlik bir yolculuk yapıyoruz."Öte yanı PKK kampı" olarak tarif edilen bölgedeyiz. PKK Kandil'de dağların oyuklarında yaşamıyor. Kandil'de köyüne yerleşmiş, yerli hayatı sürüyor. Türkiye'ye sızacağı zaman da silahını kuşanıp dağa vuruyor kendini.Neticede PKK, Barzani'nin Kandil'de yaşayan halkı.Barzani, PKK kendi şehirlerinde "eylem" yaparsa, yapanları tutuklayıp hapse atıyor.Barzani, Irak'ta Kürtlerin kaderine uluslararası sermayeyi ortak edip, "güvenli" bir ada yaratma peşinde. Türkiye'nin PKK'ya yönelik askeri operasyonuna izin verirse, terörün kendi bölgesine inmesinden çekiniyor.Badinan bölgesinde avlanmak yasak. Hiçbir yaban hayvanı öldürülmüyor. Dereler, kanyonlar, yeşille buluşuyor.Barzan aşiret köylerinden birinde duruyoruz, "Love Bridge" tabelası çıkıyor karşımıza. Burası kilim, halı dokuma atölyesi. Alman bir sivil toplum gönüllüsü Dr. Vilardo kurmuş. Almanya'dan gelen Rainer Papel de yanında. Papel, İzmir'de özürlülere 5 tane elektrikli sandalye dağıttıklarını belirtiyor. El Salvador, Sudan, Bosna; nerede savaş ve yoksulluk varsa oraya gittiklerini anlatıyor.Metresi 300 dolara satılan ipek/yün karışımı halıları Almanya pazarına ihraç ediyorlar. Köyün kızları halı dokuyup para kazanıyor. PKK, Kandil Dağı'nda mağaralarda değil köyde yaşıyor Kadınların başlarına elbiseleri gibi siyah başörtüsü takmaları gözümüze çarpıyor. Erkeklerin puşilerinin renkleri ise Mesud Barzani'ninki gibi kırmızı-beyaz.1982 yılında Saddam'ın askerleri köye yaptıkları baskında Barzan ailesinden 8 bin erkeği götürüyor. Saddam'ın bu baskında amacının Mesud Barzani'nin kardeşi Sabır'ı ele geçirmek olduğu biliniyor. Saddam'ın devrilmesinden sonra, Barzan'dan götürülen 8 bin kişinin cesetlerinin Kuveyt sınırında kurşuna dizildiği anlaşılıyor.Barzani ailesinde ikinci kuşak, karşımıza yatırımcı olarak çıkıyor. Nitekim Sabır'ın oğlu Şirvan Barzani, Erbil ve Dohuk'ta etkin olan Korek GSM şirketinin sahibi.Kuzey Irak'ta tarihe "Enfal" olarak anılan iki büyük soykırım geçiyor. Bunlardan biri, 1982 yılında Barzan aşiretine yönelik, ikincisi ise tüm Kürt bölgesinde 1987-1988 yılları arasında süren ve 182 bin kişinin ölümü ya da kaybolmasıyla sonuçlanan Saddam operasyonları.Bu nedenle 1982 yılından beri Barzan aşiretinin kadınları yas tutuyor ve bu nedenle siyahlar içinde dolaşıyor. Kadınlar siyah giyiniyor BİTTİ