Büyülü ülke Narnia

LEWİS, HIRİSTİYANLIĞI ÖĞRETİYOR... "Narnia Günlükleri"nin ilk kitabı "Büyücünün Yeğeni" beyazperde uyarlamasında pas geçildi. Bunun başlıca nedeni dünyamızdan büyülü ülke Narnia'ya geçişin ve oradan dönüşün büyülü yüzüklerle yapılması, kuşkusuz. C.S. Lewis'in yakın arkadaşı J.R.R. Tolkien'ın artık modern bir efsane haline gelen "Yüzüklerin Efendisi" üçlemesi piyasayı 'büyülü yüzük' motifine tıka basa doyurdu ne de olsa! Ama kitaplar sırayla okunduğunda bir numarayı "Büyücünün Yeğeni" alıyor. Adem'in oğulları ve Havva'nın kızlarının kendi dünyalarından büyülü dünyalara nasıl geçtiklerini, oradaki olayları nasıl etkilediklerini "Büyücünün Yeğeni"nde öğreniyoruz. Narnia'nın Aslan tarafından yaradılışına, Narnia'ya dehşet saçan Cadı'nın başka bir boyuttan oraya insanlar tarafından kazara götürülüşüne tanık oluyoruz. Böylece "Narnia Günlükleri"nin ikinci kitabı "Aslan, Cadı ve Dolap" daha anlamlı geliyor bize. C.S. Lewis'in kitaplarının basım tarihi yerine dizideki olayların kronolojisine göre okunmasında böyle bir yarar var. 13 Ocak'ta sinemalarda gösterime giren "Narnia Günlükleri: Aslan, Cadı ve Dolap", C.S. Lewis'in yedi kitaplık ünlü serisinin ikinci macerasını konu alıyor. Serinin ilk dört kitabı Türkiye'de Doğan Egmont Yayıncılık tarafından çıkarıldı. "Narnia Günlükleri", her yaştan okura hitap edebilen bir seri. Ama roman okuyamayacak küçükler için dört okuma, bir boyama kitabı ve bir çıkartma albümü de mevcut piyasada. "Narnia Günlükleri"nin Türkiye'de yayımlanan dört kitabı da akıcı ve yalın bir biçemle yazılmış, kolayca okunan, keyifli romanlar. Ancak gözden kaçırılmaması gereken bir nokta var: "Günlükler" beyaz, Hristiyan çocuklar için yazılmış! Ve hiç de masumane çocuk kitapları değil. Yer yer pagan özellikler taşımalarına, büyülere, satirlere, panlara, kanatlı atlara vb. yer vermelerine rağmen, bariz biçimde dini -Hristiyanlığa dair- bir alt metne sahipler. Kelt ve Eski Yunan / Roma mitolojileriyle Hristiyanlığı üstü kapalı olarak bağdaştıran bir yapıda kurgulanmışlar. "Büyücünün Yeğeni"nde (romanda Türkçe adıyla geçiyor) Aslan'ın Narnia'yı Tevrat'ta / Eski Ahit'teki Yaradılış'a benzer biçimde yarattığını okuyoruz. Aynı kitapta başkası için kopartıldığında hastalıkları iyi eden etkiye sahip ama koparanın yemesi yasak bir elma ağacı var. Dini alt metinler "Aslan, Cadı ve Dolap"ta, 2. Dünya Savaşı'nda Londra'nın bombalanmasından korunmaları için taşrada bir zengin evine gönderilen dört kardeş, çeşitli olaylar sonucu dünyaya getirilen yasak elmanın tohumundan yetişen ağaçtan yapılma gardrobun içinden Narnia'ya giden bir geçit buluyor. O macerada dört kardeşten Edmund, Türk lokumu (!) uğruna Cadı ile işbirliği yapıyor. Aslan ise Yahuda'nın ihanetinden haberdar olan İsa misali onun ihanetini affettiği gibi Narnia uğruna Cadı'ya ve kötü yaratıklara teslim oluyor. Ama fedakârlığı sonucu diriliyor. C.S. Lewis, Hristiyanlığı çocuklara empoze etmese de, didaktik olmasa da alegorilerle, fantastik bir dünya içinde "öğretiyor". Öte yandan "Çocuk ve At"ta iyileri beyaz Kuzeyliler, düşmanlarını da esmer Güneyliler olarak tanımlamaları doğrudan ırkçı değilse de, ayrımcı bir tutum. Ne yazık ki benzer bir tutum Dedem Korkut masallarındaki "kara donlu kafirler"de de somutlaşır. "Düşman" farklı bir ülkeden, ulustan, dinden, ırktandır her durumda... Ayrımcı tutum İrlandalı olduğu için askere çağrılmadığı halde Oxford Üniversitesi'nde okurken Birinci Dünya Savaşı'na gönüllü katılan C.S. Lewis Osmanlı İmparatorluğu'nun; sonraları Britanya ile bağımsızlık savaşına giren Hindistan'ın "düşman" olduğu fikrinden kurtulamamıştır. Narnia'ya komşu Ortadoğu ülkelerini andıran bir kültüre sahip Tarkaan (Tarkan?) diye adlandırılan soyluların bulunduğu, sıcak, asma bahçelerle dolu, erkeklerin sarık, kavuk taktığı, kadınların çok süslü olup tahtırevanlarla dolaştığı, başkenti Tashbaan (Taşkent?) egzotik Calormen, Narnia'nın düşmanı olarak sunuluyor. "Prens Caspian" adlı kitapta Narnia tahtına geçen kahramanın adı Caspian'ın Türkçe karşılığı ise Hazar! Birleştirici bir hükümdarı temsil ediyor. Lewis'in esmer düşmanları