Miss Marple’ı nasıl bilirsiniz?

Polisiyenin Altın Çağı’nın hayli gerilerde kalmasıyla birlikte Agatha Christie’nin de nisyan denizlerinde boğulduğunu sanırsanız, yanılırsınız. Dame Christie unutulmadı, kitapları hâlâ neredeyse eskisi kadar sık çıkıyor ve ilgi görüyor. Belki de yeni nesillerin gelişiyle ilgili bir şeydir. Ama belki de diyorum, Altın Çağ Polisiyesi, artık çağdışı olsa da sandığımız gibi tamamen unutulmamıştır.
Doğrusu, bu sınıfa giren kitapların bazıları insana baygınlık verse de iyi bir Agatha Christie esrarını (tercihen İngilizce) ve herhangi bir Dorothy Sayers kitabını her zaman memnuniyetle okurum. 

Dokuz hikaye
Dediğim gibi, Christie’lerin eksikliğini de çekmiyoruz. Altın Kitaplar, üstadenin eserlerini ardı ardınca, kim bilir kaçıncı sefer, basıyor. İyi de ediyorlar. Bu sefer sıra, Miss Jane Marple’ın hikâyelerine gelmiş.
“Miss Marple’ın Son Maceraları / Mss Marple’s Final Cases”, dokuz hikâyeden oluşuyor. Bir tanesinde, Christie’nin sevgili amatör kadın dedektifinin adı geçmiyor ama, dışarıdaki baskıların çoğundaki sekiz hikâyeye burada bir tane daha eklenmiş.
“Glenshaw’s Folly”, aslında Poirot koleksiyonu “The Adventure of the Christmas Pudding”e (1960) dahil edilen bir hikâye. Genel bir değerlendirme yapacak olursak, “Miss Marple’ın Son Maceraları”nın orta karar hikâyelerden oluştuğunu söyleyebiliriz.
Ancak, kilisede ölmek üzereyken bulunan adam, Henry Amca’nın gizli mirasının esrarı, Mrs. Rhodes’un bıçaklanmasının ‘kilitli oda esrarı’nı hatırlatır gelişmesi, mezuralı katil, Miss Skinner’ın hizmetçisi ile kâhya kadının tuhaf davranışları gene de ilgi çekiyor. “Miss Marple’ın Son Maceraları” şunlar: “Sanctuary / Tapınak”. “Strange Jest / Tuhaf Bir Şaka”, “Tape-Measure Murder / Mezura Olayı”, “The Case of the Caretaker / Kâhya Kadın”, “The Case of the Perfect Maid / Kusursuz Hizmetçi”, “Miss Marple Tells a Story / Miss Marple Bir Öykü Anlatıyor”, “The Dressmaker’s Doll / Terzinin Bebeği”, “In a Glass Darkly / Karanlık Sularda” ve “Greenshaw’s Folly”. 

Sıra dışı bir dedektif
Poirot hayranları ona burun kıvırsa da, bence Miss Marple polisiyenin en ilgi çekici kahramanlarından biridir. Hatta Kanadalı, Anne Hart isimli bir yazar onun hakkında “The Life and Times of Miss Jane Marple” diye bir kitap bile yazmış. Toplam on iki Jane Marple kitabı ile yirmi hikâyesinden, Christie’nin kahramanına bir hayat hikâyesi biçmiş.
Miss Marple’daki değişimi nasıl açıkladığını merak ediyorum. Kendisi ilk kez 1930 yılında, Türkçeye “Ölüm Çığlığı” diye çevrilen “The Murder at the Vicarage” ile okurların karşısına çıktığında pek şimdiki haline benzemiyordu çünkü. Sevimsiz bir dedikoducuydu, burnunu herkesin işine sokuyor, St. Mary Mead halkı onu sevse de herkesin kötü tarafını görmeye çalışmasından çekiniyordu. Sonraki kitaplarda daha modern ve hoşgörülü bir şahıs oldu.
St. Mary Mead de, onun sayesinde kurmaca bir yer olmaktan ziyade gerçek bir nitelik kazandı sanki. Oysa nerede olduğu konusunda bile şüpheler var. Bir Miss Marple kitabında adı ilk kez 1930’da, “Ölüm Çığlığı”nda geçmişti. Ancak, daha önce dergilerde Marple hikâyeleri çıkmıştı. Kahramanı olduğu ilk romanda, St. Mary Mead’in, kurmaca Downshire bölgesinden olduğu belirtiliyordu.
“The Body in the Library / Cesetler Merdiveni”nde ise burası Radfordshire olmuştu. Ne var ki, St. Mary Mead Agatha Christie’nin Miss Marple’dan önce de itibar ettiği bir mekân. Ondan ilk kez, Hercule Poirot macerası “The Mystery of the Blue Train / Mavi Trenin Esrarı”nda söz etmişti. Kitabın kahramanı Katherine Grey, burada yaşıyordu da ondan. Bu adı sevmiş, demek...