Telmih sanatı Nedir? Telmih sanatına örnekler

Söz sırasında, herkesçe bilinen herhangi bir olayı geçmişteki olaylara, ünlü bir kişilere veya bir inanca işaret etmeye telmih denir. Kısaca, anımsatma da denilebilir. 

 TELMİH SANATI NEDİR?

Telmih, ifade içerisinde belirtmeden; herhangi bir olaya veya duruma, şahsa, inanışlara yahut atasözüne işaret etmek için çok yaygın kullanılır. Çağrışımlara dayanan bu sanatta, bizzat anımsatılan şey; uzun uzadıya açıklanmaz. Yani, kısaca bir iki sözcükle ifade edilmektedir. Telmihte, anlatılan duygular ile işaret edilen olaylar arasında gizli bir benzetme ilişkisi söz konusudur. 

TELMİH SANATINA İLİŞKİN ÖRNEKLER 

Telmih sanatına ilişkin bazı açıklayıcı örnekler, aşağıda olduğu gibi verilebilir:

 Örnek 1 

 "İnsanız, en şerefli mahlukuz; 

 Deyip de pek fazla övünmemiz haksız! 

 Atamız elma çaldı cennetten; 

 Biz o hırsızların çocuklarıyız."

Bu dizeler, Orhan Seyfi Orhon'a aittir. Şair, burada; "Atamız elma çaldı cennetten" dizesi ile okuyuculara, Adem ile Havva'nın cennetten kovulması olayını anımsatmakta ve de telmih sanatına başvurmaktadır. 

Örnek 2 

"Ne büyüksün ki kanın kurtarıyor Tevhid'i 

Bedr'in aslanları ancak bu kadar şanlı idi."

Bu dizeler ise, Mehmet Âkif Ersoy'a aittir. Şair, Çanakkale şehitleri konusunda yazdığı bu dizelerde; düşmanlarla savaşan Mehmetçikleri, Bedir Savaşı'ndaki peygamberimizin askerlerine benzetiyor. Yani bu olayı anlatırken, bir nevi geçmişteki bir olaydan istifade etmiştir. 

Telmih Sanatı ile İlgili Sorular 

 Soru 1 

 "Gökyüzünde Îsâ ile, 

 Tûr dağında Mûsâ ile, 

 Elindeki âsâ ile,

 Çağırayım Mevlâm seni."

 Bu dizelerdeki, telmih sanatları nelerdir? 

Bu dizeler, Yunus Emre'ye aittir. Birinci dizede yer alan "Hz. Îsâ'nın göğe çıktığı inancı, ikinci dizede yer alan "Hz. Mûsâ'nın Tûr-ı Sinâ dağlarında Allah ile konuşması" olayına anımsatma vardır. Üçüncü dizede de, "Hz. Mûsâ'nın yere attığında yılan olan âsâsı ile gösterdiği mucizelere telmih yapılmıştır. 

Soru 2 

"Mualla-paye Sultan Ahmed ol hakân-ı âdil kim 

Gönüller şâd idüp eyler hezârân Ka'beyi ihyâ."

Bu dizelerde yer alan telmih sanatları nelerdir? 

Ganizade Nadiri'ye ait olan yukardaki beyitte de şair, Sultan Ahmet'in adil idaresiyle herkesin gönlünü yaptığı söylenir. Bu durum söylenmek isterken de, "Mü'minin kalbi Allah’ın evidir." hadisi hatırlatılmış ve telmihte bulunulmuştur. Şairin belirttiği ana fikir ile bu fikrin çağrışım yaptırdığı hadisin arasında bir benzerlik ilgisi bulunmaktadır.