Zaman her şeyi bozar

"Dönüş Yok / Irreversible" Gaspar Noe "Dönüş Yok"u izleyiciyi daha ilk dakikalarda salondan kaçıracak şekilde görüntülemiş. Yazıları tepetaklak basılmış jeneriğin ardından cinsel organını avuçlamış yaşlı, kilolu, çıplak bir erkeğin görüntüsüyle başlar başlamaz irkiltiyor bizi. Dışarıdan gelen siren sesleriyle alt kattaki gay kulübü "Rectum"a (kalın bağırsak) geçiyoruz... Önce siren seslerine neden olan korkunç cinayeti izliyoruz. Sonra Rectumun içinde iki karakter Tenya (bağırsak kurdu) adında birini ararken karanlık ve kırmızı ışıkla olabildiğince belirsiz hale getirilmiş, cehennemi andıran mekanda sodomik sahneler geçiyor. Kameranın başdöndürücü hareketleri yüzünden ne olup bittiğini daha çok seslerden anlıyoruz. Ara sıra gözümüze sado-mazo ilişkilere girmiş erkekler ilişiyor...Noe filmini Christopher Nolanın "Memento / Akıl Defteri"nde yaptığı gibi sondan başa doğru kurguluyor. Bu yöntemi uygulamadaki amacı "neyin" geri dönüşü olmadığını anlamamız ve mesajının beynimize kazınması. Skandal yarattığı ileri sürülen "Dönüş Yok / Irreversible"i izleyince hakikaten şok geçirdim. Acaba ben başka bir film mi izledim? Yoksa Gaspar Noenin aşırı hareketli omuz kamerası ve kurgusundan hepimizin başı mı döndü? Bu film ancak homofobik ve muhafazakâr olduğu için skandal koparabilir! Fazla muhafazakâr... Başa döndükçe Noenin derdi anlaşılıyor. Sentetik zevklerin, kadın-erkek ilişkilerini, aşkı, çocuk sahibi olmayı geri plana ittiği kentli bekarlara bir uyarı "Dönüş Yok". Apaçık bir mesaj filmi! İçki, uyuşturucu ve müziğin etkisinde orjilere dalıp sizin için önemli olan kişileri kırmayın, "zaman her şeyi bozar!" diyor. Zamanda geriye gitme olanağı bulunmadığını ve yitirilen hiçbir şeyin geri gelmeyeceğini vurguluyor. Buna bir itirazım yok, bir kadın olarak finali yani öykünün başını izlerken içim sızladı... Ama Noenin toplumdaki şiddetin ve çöküşün "temel" unsuru olarak eşcinselliği görmesi homofobinin dik alâsı. Alex olaydan hemen önce ikiye kırılan kırmızı bir tünelde olduğu bir kabus görüyor. Gay mütecavizin ilk kurbanının bir travesti fahişe olması da "kabız" bir çözüm. Yenisi maço, eskisi "serebral" erkek arkadaşlarının cinsellik takıntıları da Alexe yaramıyor. Ama onu gece vakti tehlikeli Paris sokaklarına "yalnız" salmış oldukları için vicdan azabı çekmeleri de feminist bir yaklaşım sayılmaz. Noenin cehennemden geriye gidip cenneti göstermesi ve bir kadının altına sermesi, onun doğurganlığıyla gaylerin doğurgan olmaması arasındaki bağı kurdurması fazla muhafazakar... n Tenya, onu arayan Pierre ve Marcus tarafından -ilkinin eski ikincinin şimdiki kız arkadaşı- Alexe tecavüz edip komaya sokana dek dövdüğü için öldürülmüş... Geriye giderken sıra tecavüze gelince, Noe bu sahneyi gerçek zamanlı kurguluyor. Filmin en çok tepki çeken yanlarından biri de bu. Ancak "Sanık", "Brooklynden Son Çıkış" hele hele "Macon Bebeği"ndeki tecavüz sahneleriyle karşılaştırıldığında "Dönüş Yok"ta olağanüstü bir iticilik göremedim. Bütün tecavüz sahneleri insanın tüylerini diken diken eder. Ya hiç gösterilmemeli ya da ne kadar korkunç olduğu özellikle vurgulanmalı; hafife alınsa, estetize edilse daha mı iyiydi? Yön. / Sen: Gaspar NoeGör: Benoit Debie, Gaspar NoeMüz: Thomas BangalterOyn: Monica Bellucci (Alex), Vincent Cassel (Marcus), Albert Dupontel (Pierre), Jo Prestia (Le Tenia) "Dönüş Yok / Irreversible"