2 bin 200 yıllık mühendislik harikası! 5 büyük deprem yaşadı: Sistem hala çalışıyor

Muğla’nın Yatağan ilçesinde Helenistik, Roma, Bizans, Osmanlı ve günümüz Cumhuriyet döneminde hala yaşamın devam ettiği Stratonikeia antik kentinin kanalizasyon ve yağmur suyu tahliye kanallarının tarih boyunca 7.5’in üzerinde 5 büyük deprem yaşanmasına rağmen 2 bin 200 yıldır hala çalışıyor.

AFETLER SONRASI AYAKTA KALAN TEK YAPI KANALİZASYON

800 dönüm arazi üzerinde kurulan Stratonikeia antik kenti, tarih boyunca başta deprem olmak üzere çok sayıda afetlere maruz kalırken, 1900 yıl önce 50-60 bin kişinin yaşadığı tahmin ediliyor. Antik kent içindeki yapılar Helenistik dönemden itibaren üst üste yapılırken, kanalizasyon ve yağmur suyu tahliye kanalları yaşanan tüm afetler sonrası antik kentin aylakta kalan yapıları oldu.

“GÜNÜMÜZDE BİLE ÖRNEĞİ YOK, SİSTEM HALA ÇALIŞIYOR”

Stratonikeia ve Lagina Antik Kenti Kazı Başkanı Prof. Dr. Bilal Söğüt, bu yapıların günümüzde bile örneğinin bulunmadığını açıkladı. Söğüt, “Bu yapıları kazdığımızda antik dönemdeki şehircilik imar ve o dönemde inanılması zor işler ortaya çıkıyor. Bu bize hayrete de düşürüyor. Bunlardan birisi de antik dönemde bu şehirlerin temiz su ve atık su drenaj sistemleridir. Helenistik dönemde, Roma döneminde, Bizans döneminde, Beylikler döneminde ve Osmanlı döneminde bu kentlerin drenaj kanallarını mükemmel bir şekilde düzenlemişlerdir. Ve bu sistem tüm yapılarla çalışıyor. Şimdi biz kazdığımızda, kütüphanede, Batı Cadde'de, Roma Hamamı'nda, Konaklar'da, tüm bu sistemin halen tiyatroda bu sistemin çalıştığını görüyoruz ki bu, o kadar çok deprem ve doğal afetler geçmiş olmasına rağmen günümüzde, hemen temizlediğinizde bu kanalizasyonun bu sistemin açılıyor olması ve hatta yağmurlu havada çalışıyor olması bence inanılmaz bir şey. Şimdi dolaştığınızda bir kova su bulma şansınız yok. Çünkü hep anında, geldiği gibi akıyor. Onun için de şehircilik anlamında inanılmaz bir sistemi buraya kurmuşlardı. Hem bu yamaç kentlerinde, hem düz alan kentlerinde ve bunların devamındaki o dereye doğru olan eğimde ve Roma döneminde yüzde 2'lik eğimle caddelerin kanalizasyon sistemini kurdular. Yaklaşık olarak 70 cm genişliğinde ve 1.61-1.70 derinliğinde kanalizasyon yapmışlardı ki bu, Helenistik dönem için inanılmaz bir şey. Yani günümüzde bile, çoğu yerde bunun örneğinin olmadığını düşünüyorum” dedi.

“MUHTEŞEM BİR YAPI”

Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Uzaktan Algılama Merkezi Müdürü Doç. Dr. Ceyhun Özçelik, 800 dönümlük Stratonikeia antik kentinin ana caddelerinin yanı sıra diğer bölgelerde de hala çalışan muhteşem bir yağmur suyu drenaj hattı bulunduğunu söyledi.

Doç. Dr. Söğüt, “2 bin 200 yıllık bir antik kentte böyle bir altyapının olması muhteşem bir şey. Burada yağmur suyu kanalizasyon hattı ve atık suların uzaklaştırılması anlamında muhteşem bir yapı söz konusu. Şehre giren sular kanalizasyon hatlarına doğrudan verilerek suların uzaklaştırılmasını sağlayacak bir mekanizma söz konusu. Çeşmelerde, hamamlarda ve halka açık umumi tuvaletlerde kullanılan sular ana drenaj hatlarıyla kanalizasyon hatlarına veriliyor. Ana caddelerin altında muhteşem çalışan yağmur suyu drenaj hatları var. Bunlarla birleşerek, şehrin çıkışında ana dere hatlarına bir şekilde verilerek kentin atık sulardan uzaklaştırılması sağlanıyor. Antik kentlerdeki mühendislik başarıları, modern dünyada bile hayranlık uyandırmaya devam ediyor. 2 bin 200 yıl önce böyle muhteşem bir mühendisliğin olması çok harika. Şehir baştan başa tasarlanmış hem içme suyu temini notasında, hem kanalizasyon, hem de yağmur sularının uzaklaştırılması noktasında günümüzde büyük şehirlerin çoğunda yağmur suyu drenaj hatlarında büyük problemler var. Özellikle son dönemlerde gözlemlediğimiz üzere Akdeniz kıyısı boyunca yoğun bir şekilde taşkın etkilerine maruz kalıyoruz. Şimdi şehri gezdik. Yoğun bir yağış altında neredeyse her hangi bir noktada ciddi bir su baskını söz konusu değil kentin içerisinde” dedi.