"Bu mülkün" sadrazamları

Kavanoz Ahmet Paşa, Öküz Mehmet Paşa, Mere Hüseyin Paşa, Keçiboynuzu İbrahim Hilmi Paşa, Cenaze Hasan Paşa, Hezarpare Ahmet Paşa, Zurnazen Mustafa Paşa, Şapur Mehmet Sait Paşa... Daha yüzlercesi... Bu testusun sorularının tüm şıklarında geçen paşaların hepsi gerçek. Yani espri olsun diye hiçbir lakabı ben uydurmadım. Üstelik burada sıraladıklarım sadrazam repertuvarımızın pek küçük bir bölümü. Bu testustaki soruları 641 yıllık Osmanlı tarihindeki 78'i Türk, gerisi devşirme toplam 215 sadrazam arasından seçmiş ve yıllar önce sunmuştum. Bugünü anlamanın tek yolunun geçmişimizi tekrar tekrar okumaktan geçtiğine inanıyorum. Başucu kitabım, Necdet Sakaoğlu'nun "Bu Mülkün Sultanları" adlı değerli eserinin içinde gezinerek soruları gözden geçirdim. Yeni ilginç lakaplı paşa ve sadrazamlar keşfettim. Çoğu hizmetlerinden ziyade adlarının önüne halk tarafından "cuk" oturtulmuş mizah şaheseri lakaplarıyla ölümsüzleşmiş sadrazamlar testusuna buyur ola bu defa dahi... İsterük... İstemezük... Getirilsun... Giderülsun... Makbul... Maktül...


1 Kanuni Süleyman'ın, kızı Mihrimah Sultan'la evlendirerek önce damadı sonra sadrazamı yaptığı bir paşa hakkında onu çekemeyenler hemen "Cüzamlıdır" deyu dedikodu çıkarmışlar. Bir gün sefer dönüşü paşanın üzerinde bit çıkınca alkış kopmuş. Çünkü inanışa göre cüzamlının üzerinde bit barınmazmış. Hakkında "Talihli kişinin üzerinde bit çıksa işine yarar" diye beyit yazılan paşa kim?
a. Sirke Osman Paşa
b. Tırnakçı İbrahim Paşa
c. Dişlenk Hüseyin Paşa
d. Damat Rüstem Paşa

2 1622'de Sultan I. Mustafa'nın sadrazamı olmuş Mere Hüseyin Paşa'nın Türkçe bilmediği rivayet edilirmiş. Arnavut asıllı paşanın "Mere" lakabı ne demekmiş?
a. Bre'nin yumuşatılmışı
b. Mere, mister veya monsieur sözcüklerinin benzetmesiymiş
c. Kellesini istediği kişiler için Arnavutça "mere" dermiş, yani "alınız" kellesini
d. Meret'in kısa şekli

3 Çok şişman olan Hezarpare Ahmet Paşa, Sultan İbrahim'in sadrazamlarından. Yeniçeri isyanı sonunda 1647'de idam edilmiş ve cesedi At Meydanı'nda parçalanıp satılmış. Vaaah, niçin?
a. İdam fermanında "Eti sizin, kemiği benim" yazılıymış
b. Çok şişman olduğundan oturduğu hezaren koltuklar parçalanırmış
c. Rivayete göre yeniçerilerden biri "İnsan yağı, mafsal ağrılarına iyi gelir" diye laf çıkarmış. Sadrazamın cesedini parça parça edip beşer onar akçe karşılığında satmaya başlamış. Hezar Farsçada bin demek. Sadrazamın adı "Bin Parça Ahmet Paşa" anlamına geliyor
d. Sultan İbrahim'in iki yaşındaki kızıyla evlediğinde bin pare top attırmış

4Sultan III. Selim'e yaklaşık altı ay sadrazamlık yapmış olan Cenaze Hasan Paşa'ya niçin cenaze demişlermiş?
a. Çok asık suratlıymış
b. Toprağa bakarak yürürmüş
c. Sadrazamlığa yatakta ağır hastayken tayin etmişler
d. Öldü zannedilip tabuta konmuş ama birden dirilince korkup sadrazam yapmışlar

5 Sultan I. Ahmet'e 1614'te sadrazam olmuş Öküz Mehmet Paşa'ya niçin "Öküz" lakabı takılmış?
a. Aslında Oğuz Mehmet Paşa'ymış, yanlış okunmuş
b. Babası Karagümrük mahallesinde öküz nalbantıymış
c. Kızınca etrafındakilere "öküz" diye bağırırmış
d. Geçen kervanlara trene bakar gibi derin derin bakarmış

6 Sultan III. Selim ve Sultan
IV. Mustafa'ya toplam yedi ay sadrazamlık yapmış Keçiboynuzu İbrahim Hilmi Paşa'ya "Keçiboynuzu" denmesinin nedeni neymiş?
a. Keçiboynuzu plantasyonları varmış
b. Çok cılızmış
c. Mizahtan yoksunmuş
d. Kabakçı isyanında korkup saklandığı çiftlikte yiyecek olarak bir yıl sadece keçiboynuzuyla beslenmiş

7 Kanuni'nin eniştesiymiş. Kanuni'nin ayaklarını yıkadığı suyu içecek kadar dalkavukmuş. "Irakeyn" seferinde kendisine "serasker sultan" unvanını takıp saltanata göz diktiği ve bunun için cellata verildiği söylenirmiş. Bu İtalyan devşirmesi "sadrazamo" kimmiş?
a. Yahnikapan Abdülkerim Paşa
b. Sinek Mustafa Paşa
c. Makbul İbrahim Paşa veya diğer adıyla Frenk İbrahim Paşa
d. Donizetti Paşa

8 Kavanoz Ahmet Paşa'ya niçin "Kavanoz" denmiş acep?
a. Uzun yıllar sadarette kalacağını ummuşken üç ayla yetinmek zorunda kalınca yüksek sesle söylediği "kavanoz dipli dünya" sözü yüzünden
b. Şişman ve kısa boylu olduğu için
c. Aldığı rüşvetleri küpte değil de kavanozda toprağa gömdüğü için
d. Lakabı "Campano" yani "küçük vazo" imiş, değişe değişe kavanoz olmuş

9 Aşağıdaki özürlü paşalardan hangisi sadrazamlık yapmamış, yalnızca paşa kalmıştı?
a. Burunsuz Mehmet Paşa
b. Tabanıyassı Mehmet Paşa
c. Boynueğri Mehmet Paşa
d. Kabakulak İbrahim Paşa

10 Önceden Çırağan Sarayı'nda bir jandarma eriydi. II. Abdülhamid'i devirmek isteyen Ali Suavi'yi bir sopayla kafasına vurarak öldüren, daha sonra da sadrazam olan Yedi Sekiz Hasan Paşa'ya neden "yedi sekiz" denmişti?
a. Kesintisiz eğitimin yedi yıllık mı, sekiz yıllık mı olması gerektiği konusunda tartışmaları başlatan ilk devlet adamı olduğu için
b. Ali Suavi'nin kafasına meşhur sopasıyla yedi-sekiz kere vurduğu için
c. Vesveseli Sultan II. Abdülhamid'in çevresinde yedi-sekiz kilometre çapında bir koruma çemberi oluşturduğu için
d. Okuma yazması olmadığından, imzasını tek bildiği Arapça yedi ile sekiz rakamlarını yazıp bu sayıyı bir çizgiyle birleştirerek attığı için

11 Treni Osmanlı'ya ilk getiren sadrazam kimdi?
a. Yularkastı Sinan Paşa
b. Alo Ali Paşa
c. Haydar Paşa
d. Hiçbiri

12 Zamanında içki, tütün, afyon ve her türlü müskiratın çok ucuzlatılmış olduğu sadrazam kim?
a. Tiryaki Hasan Paşa
b. Tiryaki Mehmet Paşa
c. Sarhoş İbrahim Paşa
d. Yemişçi Hasan Paşa

13 Sadrazamlar arasında en uzun boylu (2 metreden fazla) sadrazam Sokullu Tavil Mehmet Paşa. Tavil uzun demek. En kısa olanı ise Sultan II. Abdülhamid'in sadrazamı Küçük Sait Paşa. Boyu 1,5 metreden azmış. Onun bir lakabı daha var: "Şapur Çelebi". Ne demek?
a. Fırdöndü
b. Kılkuyruk
c. Dalkavuk
d. Hepsi