The Others"Ay'a roket yollayan Türk"
"Ay'a roket yollayan Türk"
13.09.1998 - 00:00 | Son Güncellenme:
"Ay'a roket yollayan Türk"
13 Eylül 1998
Bilimkurgu tutkunları arasında çevirileri, öyküleriyle iyi bilinen bir isim olan Zühtü Bayar, Mostromo dergisinde kaleme aldığı yazının ardından önemli bir tarihi gerçeğin ortaya çıkmasını sağladı. Amerika ile Rusya arasında çetin bir çekişmeye sahne olan uzay araştırmalarında Türkiye'nin de bu dönemde rekabete girdiğini öğrenmiş olduk. Çünkü 60'lı yıllarda Zeytinburnu'nda kurduğu Roket Kulübü ile zamanın büyük gazetelerinin ve kamuoyunun yoğun ilgisine mazhar olan Zühtü Bayar'ı polis engellemesi bile yıldıramamış. Roketi silah olarak gören polis, deneme uçuşlarını engellemek için birçok girişimde bulunmuş. Türk gençliğinin bilimsel deneylere yönelişinden heyecanlanan birçok kişi ise projeyi desteklemek için maaşını kulübe bağışlamak istemiş.
Bayar, mahallenin sobacısı Ahmet Usta'ya gövdesi yaptırılan roket için uygun yakıtı bulmak için Salih Yenice ve Faruk Türker ile denemelere başlamış. Birçok roketin yakıt haznesinin "havaya uçmasından" sonra gümüş asetülenür ve reaksiyonu yavaşlatacak katkı maddesi ile çözüm bulunmuş. Beyazıt'ta eskiciden alınan kullanılmış bir bazuka kovanı ile dayanıklı bir yakıt haznesi elde edilince, 3 Mart 1960'da günü Çırpıcı Bayırı'nda büyük deneme yapılacağı duyurulmuş. Milliyet, Ekspres, Hürriyet gazeteleri ile Hafta dergisi haberi "Aya roket atıyoruz" şeklinde vermiş. Ancak İstanbul Valiliği denemeyi yasaklamış. Çalışmalar ise Cevizlibağ'da bir taş ocağında devam etmiş.
İlkokulda öğretmeni sınıftan öğrencilerin gördükleri rüyaları yazmasını istediğinde, Zühtü Bayar hayal gücüyle kaleme aldığı ilk bilimkurgu öyküsünü yazmış. Bunun rüya olduğunu iddia etmesine rağmen kısa süre içinde öğretmeni ve arkadaşlarının kendisine olan davranışları değişmiş. Çünkü bilimkurgu Türkiye'de uzunca bir süre çocukların ve kaçık fikirli insanların bir ilgi alanı olarak görülmüş. Zühtü Bayar bu türün edebiyat olarak kabul edilmediği bir dönemde gerçek isimle eserler vermeye başlamış. Bu önyargı bilimkurgunun "Star Trek" dizisi ile popülerleşmesine kadar sürecektir.
Bilimkurgucuların UFO inanırı olduğuna yönelik yaygın inancı da sormayı ihmal etmedik. Zühtü Bayar, kendine pozitif bilimi esas almamış örnekleri benimsemediğini ve UFO'lara inanmadığını açıkladı. Bilimkurgu romanlarında karşımıza sık çıkan makro kozmos'taki uzaylıları ise okurun imge dünyasını renklendirmek için kullanıldığını düşünüyor.
Bayar'a göre bilimkurgu ile teknoloji üretimi eş zamanlı gidiyor ve yazar hayal edip bilim adamlarına ilham veriyor. Bayar, Osmanlı'da da bilimkurgunun varlığına işaret etti. Örneğin Evliya Çelebi'nin, imajinasyonlarını din baskısı ve benzer nedenlerden ötürü eserlerinde gerçekmiş gibi sunduğunu düşünüyor. Yabancı ve Osmanlı kaynaklarında resmi olarak rastlanılmayan Hazerfen Ahmet Çelebi vakasının iyi bir örnek olduğunu düşünüyor. Seyahatname'de yer alan ve nefsini yere tüküren bir kişiyi ise Çelebi'nin, alt ve üst beyin arasındaki ilişkiyi ortaya koymak için döneme uygun bir anlatım biçmiyle sunduğunu düşünüyor. Yaşadığımız yüzyılda bilim kurgu, size de geleceğin günlük yaşantısının betimlemesi gibi gelmiyor mu?
Bilimkurgunun sanat sayılmak bir kenara, kaçık merakı olduğu görüldüğü dönemde eserler veren, çeviriler yapan Zühtü Bayar'ın; ilk Türk füzesini fezaya yollayan kişi olduğunu biliyor muydunuz?
Bilimkurgu tutkunları arasında çevirileri, öyküleriyle iyi bilinen bir isim olan Zühtü Bayar, Mostromo dergisinde kaleme aldığı yazının ardından önemli bir tarihi gerçeğin ortaya çıkmasını sağladı. Amerika ile Rusya arasında çetin bir çekişmeye sahne olan uzay araştırmalarında Türkiye'nin de bu dönemde rekabete girdiğini öğrenmiş olduk. Çünkü 60'lı yıllarda Zeytinburnu'nda kurduğu Roket Kulübü ile zamanın büyük gazetelerinin ve kamuoyunun yoğun ilgisine mazhar olan Zühtü Bayar'ı polis engellemesi bile yıldıramamış. Roketi silah olarak gören polis, deneme uçuşlarını engellemek için birçok girişimde bulunmuş. Türk gençliğinin bilimsel deneylere yönelişinden heyecanlanan birçok kişi ise projeyi desteklemek için maaşını kulübe bağışlamak istemiş.
Bayar, mahallenin sobacısı Ahmet Usta'ya gövdesi yaptırılan roket için uygun yakıtı bulmak için Salih Yenice ve Faruk Türker ile denemelere başlamış. Birçok roketin yakıt haznesinin "havaya uçmasından" sonra gümüş asetülenür ve reaksiyonu yavaşlatacak katkı maddesi ile çözüm bulunmuş. Beyazıt'ta eskiciden alınan kullanılmış bir bazuka kovanı ile dayanıklı bir yakıt haznesi elde edilince, 3 Mart 1960'da günü Çırpıcı Bayırı'nda büyük deneme yapılacağı duyurulmuş. Milliyet, Ekspres, Hürriyet gazeteleri ile Hafta dergisi haberi "Aya roket atıyoruz" şeklinde vermiş. Ancak İstanbul Valiliği denemeyi yasaklamış. Çalışmalar ise Cevizlibağ'da bir taş ocağında devam etmiş.
İlkokulda öğretmeni sınıftan öğrencilerin gördükleri rüyaları yazmasını istediğinde, Zühtü Bayar hayal gücüyle kaleme aldığı ilk bilimkurgu öyküsünü yazmış. Bunun rüya olduğunu iddia etmesine rağmen kısa süre içinde öğretmeni ve arkadaşlarının kendisine olan davranışları değişmiş. Çünkü bilimkurgu Türkiye'de uzunca bir süre çocukların ve kaçık fikirli insanların bir ilgi alanı olarak görülmüş. Zühtü Bayar bu türün edebiyat olarak kabul edilmediği bir dönemde gerçek isimle eserler vermeye başlamış. Bu önyargı bilimkurgunun "Star Trek" dizisi ile popülerleşmesine kadar sürecektir.
Bilimkurgucuların UFO inanırı olduğuna yönelik yaygın inancı da sormayı ihmal etmedik. Zühtü Bayar, kendine pozitif bilimi esas almamış örnekleri benimsemediğini ve UFO'lara inanmadığını açıkladı. Bilimkurgu romanlarında karşımıza sık çıkan makro kozmos'taki uzaylıları ise okurun imge dünyasını renklendirmek için kullanıldığını düşünüyor.
Bayar'a göre bilimkurgu ile teknoloji üretimi eş zamanlı gidiyor ve yazar hayal edip bilim adamlarına ilham veriyor. Bayar, Osmanlı'da da bilimkurgunun varlığına işaret etti. Örneğin Evliya Çelebi'nin, imajinasyonlarını din baskısı ve benzer nedenlerden ötürü eserlerinde gerçekmiş gibi sunduğunu düşünüyor. Yabancı ve Osmanlı kaynaklarında resmi olarak rastlanılmayan Hazerfen Ahmet Çelebi vakasının iyi bir örnek olduğunu düşünüyor. Seyahatname'de yer alan ve nefsini yere tüküren bir kişiyi ise Çelebi'nin, alt ve üst beyin arasındaki ilişkiyi ortaya koymak için döneme uygun bir anlatım biçmiyle sunduğunu düşünüyor. Yaşadığımız yüzyılda bilim kurgu, size de geleceğin günlük yaşantısının betimlemesi gibi gelmiyor mu?
